Мәңгілік пен уақыт мәселесі.
Дүниені жаратпастан бұрын Құдай-тағала не істеді?- деген сұрақ Августинді үлкен ойға қалдырды. Оның берген жауабы мынандай.
Бұл сұрақ мәнсіз, өйткені, уақыт жаратылған дүниемен бірге берілген.
Құдайдың өмірі - мәңгілік қазір, ол қайсыбір болашақтан басым, өйткені, болашақ әр қашанда ертелі-кеш өткен шаққа айналады, ал “Сен болсаң сенің бүгінің - мәнгілік²,- дейді Августин.
Ал, бұл Дүниедегі уақытты алатын болсақ, ол өткен, қазіргі және болашақтан тұрады. Өткен шақ - ол қазір жоқ, болашақ - ол әзір жоқ. Ал қазір егер өткен шаққа айналмаса, уақыттан – мәңгілікке айналар еді.
Августиннің ойынша, уақыт - рухани өмірдің өлшемі. Адам өз өмірін өткенге, қазіргі, болашаққа бөледі. Өткеннің қазірі - естегі нәрселер, қазірдің қазірі- ол ішкі сезім (іntuіtіo-лат.сөзі-қадағалап қараймын), болашақтың қазірі-ол бір нәрсені күту, тосу үміттену.
Тек қана біздің жан-дүниеміз үміттенеді, еске түсіреді. Оның күткендерінің бәрі іс-әрекет арқылы Дүниеге келіп содан кейін естелікке айналады.
Достарыңызбен бөлісу: |
