Түрік қағанаты (552-603жж.) Мақсаты

• §1. Түрік қағанаты (552-603жж.)

• Мақсаты:
• Білімдік:
• Түрік қағанатының құрылуы, дамуы, ыдырау себебін, шаруашылығы мен мәдени өміріндегі ерекшеліктермен таныстыру, жан - жақты білім беру;
• Дамытушылық:
• 6 класта алған білімдерін дамыту, тарихи оқиғаларды жүйелеп, жіктеп айтуға үйрету, тарихи оқиғаларды қорытындылауға дағдыландыру;
• Тәрбиелік:
• Оқушылардың ел тарихына сүйіспеншілігін арттыру, патриоттық сезімге тәрбиелеу.

• Сабақ жоспары:

• 1. Түрік қағанатының құрылуы, жер аумағы. 2. Халқы. 3. Шаруашылығы 4. Мәдениеті 5. Түрік қағанатының ыдырауы

• Жер аумағы

• Алтайдан бастап, батыста Каспий теңізіне дейінгі аралықты алып жатыр.
• Оңтүстік - шығысында Қытаймен, оңтүстік – батысында парсы елімен шектеседі.

• Халқының этникалық құрамы:

• Түркі тілдес халық
• Басым көбі – теле (тирек) тайпасы

• 30 астам теле тайпасы

• Қырғыз, оғыз, ұйғыр,дулу, үйсін т.б

• Саяси жағдайы.

• Жылдар сөйлейді:
• 545ж- Қытаймен бейбіт келісім
• 552ж- жужан қағаны Бумыннан жеңілді
• 552-554жж –Мұқан қаған кезінде жужандар толық жеңілді
• 555ж- түріктер Арал теңізіне дейін жетті
• 563-567жж- эфталитеттерді жаулап алды
• 570-580жж –Түрік қағанатының шығыстағы ықпалы күшейді.
• VІғ. 70ж – Түрік қағанаты иелігі Солтүстік Кавказ бен Қара
• теңізге дейін ұлғайды.

• Бумын қаған
• Түрік қағанатының елханы, қолбасшысы.
• Қытай елімен қарым-қатынас орнатты.
• Қағанатты күшейтті.

• Иштеми қаған
• Бумын қағанның інісі, 10 түмен қол бастаған қолбасшы.
• Соғдылықтарды жаулап алды.

• Түрік қағанатының алғашқы билеушілеріне орнатылған
• көне ғұрыптық кешен.

• Түрік қағанатының ыдырау себептері

• Әулет арасындағы билік үшін талас

• Жаулап алған елдердің тәуелсіздік күресі

• Қытай т.б. елдердің шабуылы

• 603ж

• Батыс
• Шығыс

• 2 бөлінді

• қағанаттар

• Шаруашылығы

• Мал шаруашылығы

• Көшпелі, жартылай көшпелі
• Қыстаулары: Іле, Талас, Ертіс, Сырдария өзені бойындағы оты, суы мол жерлер

• Төрт түлік мал өсірді.

• Ірі өзен бойларында жер өңдеу кәсібімен айналысты.

• Мәдениеті.

• киіз үй – ыңғайлы,
• Қыста – жеркепелер,
• Ағаштан, тастан, қамыстан жасалған
• тұрақ - жайлар

• баспанасы

• Жылқы –басты көлік
• Ат әбзелдері түрлері өте көп.
• Ауыздық, жүген, үзеңгі, кісен, ертоқым, таға

• Жерлеу рәсімі

• кезеңдер

• Алғашқы кезең:
• Мәйітті отқа өртеп, күлін қою

• Кейінгі кезең:
• Мәйітті тірі кезеңде қолданған заттарымен бірге көму

• Отқа табынушылық

• О дүниеде өмір бар деген наным

• Византия елшісі
• Земархты оттың арасынан өткізу

• Жаңа сабақты бекіту

• І тапсырма. Есіңе түсір

• ІІтапсырма. Сыйқырлы сандық

• 1

• 3

• 2

• 4

• 5

• 6

• 7

• 8

• 9

• Ерте орта ғасырда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекетті ата?

• Түрік қағанаты

• Қытай шежіресі бойынша түрік сөзінің мағынасы қандай?

• Теле

• 552ж. Жужан қағаны Анағұйды жеңген
• кім?

• Бумын

• Жужандар Түрік қағанатынан кім кезінде толық жеңілді?

• Мұқан қаған кезінде

• 563-567жж. Түріктер қай елді жаулап алды?

• Эфталиттерді

• Түріктердің алғашқы жерлеу рәсімі

• Мәйітті отқа өртеп, күлін қою

• Түрік қағанатында 581ж болған оқиға?

• Ішкі өзара қырқыс

• Түрік қағанаты екіге бөлінген жыл

• 603ж

• Түрік қағанатының негізгі шаруашылығын ата?

• Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы

Үйге тапсырма

• §1. Түрік қағанаты. (552-603жж)
• Түрік қағанатының жер аумағын кескін картаға түсір;
• Негізгі мәліметтерге байланысты “тарихи домино”
• құрастыру