Түркістан қалалық білім бөлімі А. Югнаки атындағы жалпы орта мектебі

«Антонимдер» (5-сынып) жаңа тақырыпты пысықтауда мынандай ойындарды кіргізе өтырып, оқушылардың шығармашылық қабилетін дамытып қызығушылығын арттыруға болады.

Деңгейлік тапсырма беру бойынша: 1-деңгей: Кім тапқыр? Ойыны бойынша мақалдың жалғасын тауып тапқыр атанады. 2-деңгей: Сөз тізбек ойыны бойынша антонімдер тізбегін жасап шебер атанады. 3-деңгей: Суреттер сөйлейді ойыны бойынша мәтінге қарап сурет салып, шебер суретші атанады. 4-деңгей: Берілген тақырыпқа қарап, антонимдерді қатыстыра отырып шығарма жазып , шешен атанады.

Деңгейлеп оқыту бойынша бала қиялын ертегімен ұштастыра отырып, сабақтың барысын ертегі желісімен өз мәресіне желісімен өз мәресіне жеткізуде «Шыңға шық , туыңды тік!» ойыны.

Ойынның мақсаты: Ойынға қызықтыру арқылы оқушы білімін жоғары деңгейге көтеру.

1. Ат суреті тақтаға ілінеді.

Пырақ ат мына кедергілерден өтіп биік шыңға көтеріледі.

Алғаш жеткен оқушы шың басына Қазақстанның туын тігеді.

Кедергілер:

1. Жазық шөл даладан тоқтаусыз сұраққа жауап беріп өтуі керек.

2. Сөз жұмбақ немесе бейне жұмбақты дұрыс шешсе, көлден өту үшін алтын көпір беріледі.

3. Мәтінмен жұмыс жасауда жаттығу жұмыстары қатесіз орындалса қалын орманнан оту үшін семсер беріледі.

«Әлипби» ойыны оқушыларға төмендегі сыныптарға сергіту сәті ретінде өтіледі.

Мұғалім:

-Біз жақсы баламыз, қане «Р» әріпі боламыз!

-Балалар тіке тұрып, сол жақ қолдарын белдеріне қояды.

-Біз таза баламыз, су шашатын боламыз!

Балалар екі қолдарын белдеріне қойып «ф» әріпін жасайды.

-Біз тату баламыз, қол ұстасып бәріміз «м» әріпі боламыз!

Балалар өз көршілерімен қол ұстасып «м» әріпін жасайды.

Ойынды мұғалім шеберлігімен түрлендіре беруге болады.

Қазақ халқының салт – дәстүрлерін дәріптеуде ұлттық ойындарды сабақта ойын элементтері ретінде пайдаланудың тиімділігі өте мол.

«Айтыс» ойыны оқушылардың жеке шығармашылық қабілетін дамытуда үлкен қызмет атқарады. Бұл ойында «Бес жолдық өлең» стратегиясы бойынша жүзеге асыруға болады.

1. зат есім (бір сөз) Ана

2. сын есім (екі сөз) Асыл, дара

3. аралас (үш сөз) Мақтанышым сен ғана.

4. етістік (төрт сөз) Өстім-өндім, көктедім, жандана.

«Көкпар» ойыны әр сабақта әр қилы пайдалануға болады. Мысалы фонетика саласы бойынша оқушыларды екі топқа бөліп, бірінші топқа – біріңғай жуан дауыстардан, екінші топ – біріңғай жіңішке дауыстылардан, немесе біріңғай тұйық буыннан, біріңғай ашық буыннан жасалған т.б. сөздерді екі топ үздіксіз бір-біріне көкпарды асыру арқылы мәреге тез жетіп, қазандылыққа салу керек. Берілген уақыт ішінде қай топ қазандыққа көп көкпар (сөз) салса, сол топ жеңіскер. Ойынды лексикология саласы бойынша: синонимдерді, антоним, омонимдерді табу арқылы өткізуге болады.

«Қыз ұзату» тұрмыстық салт дәстүр бойынша ойналады. Ойынды сабақтың пысықтау немесе жаттығу жұмыстарын жүргізу кезеңдерінде топ арасында сайыс сабақтарында қолдануға болады. Ойын ережесі: екі топ қарсылас топтың бір-бір қызын таңдап сол қыздың есіміне «Сөз жұмбақ» немесе «Бейне жұмбақ», «Сан жұмбақ» құрау арқылы екінші топтың қызына құда түседі.

IV деңгей – алшы

III деңгей - тауқа

II деңгей - алшы

I деңгей – бүк

Бұл ойын оқушылардың ептілігі мен білім деңгейін байқауда ұтымды әдіс деп ойлаймыз.

«Сандар сөйлейді» ойыны әліпби ретімен қойылған әріп сандарын табу арқылы ойналады. Бұл ойын «Қызығушылықты ояту» кезеңінде ұйымдастырылғаны жөн. Сіз сабағыңыздың тақрыбын немесе басқа да тосын нәрселерді сандарды сөйлету арқылы таныстырсаңыз оқушы назарынан тыс қалмайсыз.

Сонымен іс – тәжірибемізді бірнеше ойын түрлерін қолдану арқылы іске асыру тиімді екенін көрсете алдық деп ойлаймыз.

ІІ. Кәсіби бағдарлы білім беруде ұлттық мәдени компаненттердің тәжірибелік жағынанда жіті көңіл аудару қажет. Өз елінің нағыз шынайы патриоты ғана тіліне тарихына мәдениеті мен әдебиетіне дәстүріне құрметпен қарауы тиіс. Туған жер атамекен туралы айтылған мақал-мәтелдер, шешендік сөздер ұлттық тәрбиенің басты құралдарының бірі. Оқыту процесінің құрамдас бөлігінің бірі ретінде тарихи аңыздар дерегі бойынша Қазақстан картасымен жұмыс істеу, пікір таластар жүргізу тиімді тәсіл. Қызықты тапсырмлар беру арқылы тіл үйренушілердің ынтасын қызығушылығын арттыруға болады. Оқыту процесінде ұлттық мәдени компаненттерді тиімді пайдалана білу тіл үйренушілерге өз нәтижесін береді. Олардың тілге, елге мәдениет пен әдебиетке деген сүйіспеншілігін құрметін арттырады.

Мұғалім ең алдымен қоғамның әлеуметтік тапсырымын өзі өмір сүріп отырған ортаның негізгі мақсаттарын жұзеге асыру айналасында жұмыс істеуі керек.

Мысалы: бүгінгі таңда мәдени мұраны танытып, көркем сөз қадірін арттыруда, ұлттық келбетімізді ұлықтайтын Абай, Шәкәрім, Махамбет, Мұқағали, т.б. ұлы ақындардың өлеңдерін жатқа оқуда дәстүрлі түрде іс – шаралар өткізілуде. Осы тұрғыда сайысқа дайындау, сонымен қатар көркем сөзге деген қызығушылығын, патриоттық сезімін арттыру, ақындық, әншілік пен әртістік қабілетін ашу мақсатында қосымша шығармашылық жұмыстар жүргізіледі.