КF 12-06-03 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

КF 12-06-03

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

мамандық: 5В070400-Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету

оқыту түрі - күндізгі

топтар - _ ЕТ-213_

курс _3__

семестр __6____

кредит саны _3____

лекциялар __15__ сағат

практикалық (лабораториялық, семинарлық) сабақтар _60__ сағат

студенттің (магистранттың) өзіндік жұмысы (СӨЖ, МӨЖ) - _30__ сағат

оқытушының басшылығымен студенттің (магистранттың) өзіндік

жұмысы (ОБСӨЖ, ОБМӨЖ) - __30__ сағат

барлығы __135__ сағат

емтихан __5__ семестр

шектік бақылаулар саны - 2

барлығы: ағымдық және шектік бақылау - 60

қорытынды бақылау - 40


Шымкент 2016ж.

КF 12-06-03

- Абишова Г.Б. магистр, аға оқытушы

- оқытушының реквизиттері: 87013399292

- жұмысқа келу уақыты: 9⁰⁰- 17⁰⁰

- сабақты өту уақыты мен орны.

2. Пәннің мақсаты мен міндеттері.

«Функциональдық және логикалық бағдарламалау» пәнінің мазмұны студенттерге бағдарламалауда процедуралық әдістен басқа, оның өкілдері Бейсик, Паскаль, Си сияқты жоғары дәрежелі әмбебап тілдермен қатар, тағы екі бағыт - функционалдық (қызметтік) және логикалық бағдарламалау жатады. Функционалдық бағдарламалау қарапайым идеяға негізделген, бүкіл информацияны өңдеу және соңында алынған нәтиже кейбір қызметтерді орындайтын салымды немесе рекурсивті функцияларды шақыру түрінде көрсетілуі мүмкін, сондықтан бір функцияның мәні екіншісінің аргументі ретінде қарастырылған.

Функциональдық бағдарламалау пәнінен студенттердің логика тілінде бағдарламалауды игеру, құрылымдар құру әдістері бойынша білімдерін жетілдіру, логикалық бағдарламалаудың принциптері мен концепцияларын игреу маңызды мәселе, студенттердің өз бетімен есептің қойылымын қалыптастыра білуі, программаны жобалап, логикалық тілді қолдана отырып программалық өнімді құра білуін меңгеру болып табылады.

Пролог базасы үлгілерді салыстыру, мәліметтерді иерархиялық құрылыста көрсету және автоматты түрде қайтарудан құрылған механизімдердің шектелген тізбегінен тұрады, осы шағын тізбек ғажайып қуатты және икемді бағдарламалық аппаратты құрайды. Пролог тілінің жетістіктері мынаған негізделген, бір жағынан, ондағы логикалық формулаларды қолдану арқылы көптеген практикалық есептерді жазып шығуға болады, ал екінші жағынан қарапайым интерпретациялары формулалардың табылған және логикалық бағдарламалау жұйесін жеткілікті дәрежеде тиімді жүзеге асыру енгізілген, Пролог әсіресе, ішінде обьектері және олардың арасында қатынастары болатын есептерді шешуге жақсы бейімделген.

Бағдарламалауда процедуралық әдістен басқа, оның өкілдері Бейсик, Паскаль, Си сияқты жоғары дәрежелі әмбебап тілдермен қатар, тағы екі бағыт – функционалдық (қызметтік) және логикалық бағдарламалауды білу.

2.2 Пәннің постреквизиттері

Бұл курсты үйрену үшін «Алгоритмдік тілдерде программалау», «Есептеу жүйелері мен тораптарының ұйымдастырылуы» пәндері оқытылуы тиіс.

ПҚ2.Шет тілі шеңберіндегі құзіреттілік.

ПҚ3.Математикалық және іргелі жаратылыстану ғылыми және техникалық құзіреттілік.

ПҚ4. Компьютерлік құзіреттілік.

Жоспар

Пролог тіліне жалпы шолу.

Тақырып мазмұны

Бағдарламалауда процедуралық әдістен басқа, оның өкілдері Бейсик, Паскаль, Си сияқты жоғары дәрежелі әмбебап тілдермен қатар, тағы екі бағыт - функционалдық (қызметтік) және логикалық бағдарламалау жатады.

Функционалдық бағдарламалау қарапайым идеяға негізделген, бүкіл информацияны өңдеу және соңында алынған нәтиже кейбір қызметтерді орындайтын салымды немесе рекурсивті функцияларды шақыру түрінде көрсетілуі мүмкін, сондықтан бір функцияның мәні екіншісінің аргументі ретінде қолданылады. Функционалдық бағдарламалау тілінің өкіліне Лисп (Lisp proces – sing – тізімдерді өңдеу) тілі жатады.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Логикалық бағдарламалау
   
2. 
   Функционалдық бағдарламалау
   

1,2,3..

Жоспар

Бағдарлама мысалы: туыстық қатынастар

Тақырып мазмұны

КF 12-06-03

( пам, боб) ата –анасы.

( том, боб) ата – анасы.

( том, лиз) ата – анасы.

( боб, энн) ата – анасы.

( боб, пат) ата – анасы.

( пат, джим) ата – анасы.

Бұл бағдарлама 6 сөйлемнен құралған, әрбір сөйлем бір ғана ата – ана қатынасы болу фактісін жариялайды (көрсетеді).

Бақылау сұрақтары

1.Туыстық қатынастар

Әдебиет тізімі

1,2,3...
Тақырып 3. Ереженің рекурсивті анықтамасы. Пролог программалау ортасы.

Жоспар

1. 
   Ереженің рекурсивті анықтамасы.
   
2. 
   Пролог программалау ортасы.
   

Ата, тегі қатынасын анықтайық :

4- сурет ата тегі қатынасының мысалы.

а) X – жақын ата – тегі;

б) X – Z – тің алыс (арғы) ата – тегі. Бағдарлама:

а) (X, Z) ата – тегі: - (X, Z) ата – анасы.

б) (X, Z) ата – тегі: - (X, Y) ата – анасы, (Y, Z) ата –анасы.

КF 12-06-03
(X, Z) ата – тегі: - (X, Y1) ата – анасы, (Х1, Y2) ата – анасы, (Y2, Z) ата – анасы.

Бақылау сұрақтары

1. Пролог тілі Си, Паскаль, Фортран

Әдебиет тізімі

1,2,3...

Тақырып 4. Пролог бағдарламаның құрылымы.

Жоспар

2.Пролог – бағдарламаның құрылымы

Тақырып мазмұны

Бағдарлама құрылысы келесі түрге ие:

/ * бірнеше жолдарда коментарии */

% бір жолда комментарии

CONCTANCTS

% Бұл бөлімде константалар сипатталады.

PREDICATES

% Бұл бөлімде айнымалылар жазылады.

CLAUSES

% Бұл бөлімде фактілер мен ережелер анықталады.

% Бұл бөлімде мәліметтердің динамикалық базасының предикаттары анықталады.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Прологта атомдарға мысалдар келтіру.
   
2. 
   Ағаш. Шешімдер ағашы. Оны ережелерге түрлендіру
   

1,2,3..
Тақырып 5. Пролог бағдарламаның декларативті мағынасы.

Жоспар

Мысал бағдарламалар.

Тақырып мазмұны

Сөйлемді қарастырайық: P: - Q , R 7

Декларативті интерпретация:

1. 
   Р – шындық, егер Q, R шындық
   
2. 
   Q мен R- ден P шығады
   

1. 
   Р есебін шешу үшін, Q ішкі есебін шеш, ал кейін R ішкі есебін шешуге көш.
   
2. 
   Р – ға жету үшін, алдымен Q – ге жет, содан кейін R – ге жет.
   

Бақылау сұрақтары

1. 
   Прологта программа құрылымы тұралы түсінік.
   
2. 
   Жасанды интеллект тұралы түсінік.
   

1,2,3..

Жоспар

Салыстырулар.

Сұрақтар мен үйлестіру.

Тақырып мазмұны

Прологта айнымалылар бас әріптен басталады, латын алфавитінің цифрлері мен әріптері қолданылады. Айнымалының ерекше түрі – анонимді айнымалы, айнымалының нақты мәні жоқ кезде предикаттың аргументі ретінде қолданылады. Прологта айнымалы информация қоймасы емес, ол сөйлем қаншалықты болса, соншалықты өмір сүреді. Бағдарламаның орындалуы процесінде айнымалы жаңа мәнге ие бола алады.

Құрылыс – бұл конструкция, ол оның аргументтері тізімінің жақшалары ішіне жазылған және үтірлермен бөлінген құрылысы атынан құралады. Құрылысқа компоненттерін біріктіру үшін функтурды таңдап алу қажет.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Машиналық интеллект дегеніміз не?
   
2. 
   Терім.
   
3. 
   Құрылым
   

1,2,3..

Жоспар

2.Бағдарламаның орындалу алгоритмі.

Тақырып мазмұны

Факті – бұл аргументтері, константалар болатын предикаттар, объекттер арасында немесе объекттер сипаты қатынастарын білдіреді. Фактілер әрдайым шындық және бағдарлама орындалуы кезінде болатын, дәлелдеме қызметін атқарады.

Прологта бағдарлама фактілері мен ережелері қандай да бір мәнді облыста объекттер арасындағы байланыстар мен қатынастар сипаттары болып табылады. Факті орындалуы үшін басқа ешнәрсе қажет емес, толық анықталған процедура ретінде қарастыруға болады.

Бақылау сұрақтары

1. 
   пролог.
   
2. 
   логикалық операциялар жөнінде түсінік.
   
3. 
   Предикат. Импликация.
   

1,2,3..

Жоспар

Тақырып мазмұны

Есептеулерді басқару процесінің негізгі құралдарына стандартты предикаттар fail және !. Fail – дұрыс емес, сәтсіздік,!-өшіріп тастау, Сәтсіздікке душар бағдарламаның мысалы:

1. Мысал. Екінші курс студенттері туралы мәліметтерді экранға шығару.

DOMAINS

st=student(fam,pr,oc)

num, oc=integer

g=gr(num,st)

PREDICATES

kurs_22(g)

CLAUSES

kurs_22(gr(261,student(“Ашірбеков”,”Операциялық жүйелер”,5))).

kurs_22(gr(261,student(“Әділбеков”,”Басқару жүйелері”,5))).

kurs_22(gr(262,student(“Айқынова”,”Бағдарламалау тілдері”,4))).

kurs_22(gr(261,student(“Бұхарбаев”,”Басқару жүйелері”,4))).

kurs_22(gr(261,student(“Нүрсейтов”,”Шет тілі”,5))).

kurs_22(gr(261,student(“Сатымбеков”,”Операциялық жүйелер”,5))).

GOAL

Бақылау сұрақтары

Есептеулерді басқару процесі

Әдебиет тізімі

1,2,3..

Тақырып 9. Рекурсивтік есептеулер.

Жоспар

Тақырып мазмұны

Ереженің рекурсивті сипаты өз денесінде тура осы ереже атына қатысты сілтемеден құралған. Және мұнда рекурсияның келесі варианттары болады:

1. 
   Оң рекурсия
   

2. 
   Сол рекурсия
   

3. Жалпы рекурсия

Pr1 ( ): - pr11 ( ), pr12 ( ), …, pr ( ), …, pr 21 ( ), pr22 ( ).

Реккурсивті ережеде орындалуы уақытында тоқтап қалулар болмауы үшін, рекурсияның аяқталу шарттарын қарастыру қажет. Оларды екі тәсілмен жүзеге асыруға болады:

1. Құрамында рекурсиясы жоқ, бағдарламаға альтернативті ереже немесе факторды
КF 12-06-03
pr1 ( ) қосу, шығыс тек осы рекурсивті ереже дұрыс аяқталған кезде болады.

Дұрыс аяқталатын, (қандай) бір предикат шығу қалпын қалыптастыру.

Бақылау сұрақтары

1. Ереженің рекурсивті сипаты

Әдебиет тізімі

1,2,3..

Жоспар

2. Қолданылатын предикаттар.

Тақырып мазмұны

Арифметикалық формулалар санға немесе құрылысқа жатады. Құрылысқа бір немесе бірнеше компонент кіре алады, мысалы, сандар, арифметикалық операторлар, арифметикалық тізбек формулалар, айнымалы

– арифметикалық формуламен, нақтыланған, унарлы функторлар, қайта құру функторлары және арифметикалық функторлар.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Прологтағы унификация.
   
2. 
   Арифметикалық өрнектер.
   

1,2,3..

Жоспар

2.Қарапайым операциялар.

Тақырып мазмұны

Тізбектер – бұл квадрат жақшаларға енгізілген және бір – бірінен бөлінген, объектің реттелген тізімі немесе тізбек элементтерінің жиыны. Тізбек кез – келген элементтер санынан құралады, шектеуге тек компьютер жадысында қалған орын жатады. Элементтері жоқ тізбек бос деп аталады және квадрат жақшаға алынады, бірақ ішінде ешнәрсе жоқ болады.

Тізбектерді өңдеу – тізбектің басы мен аяғына бөлу түсінігіне негізделеді. Басы – бұл тізбектің бірінші элементі, аяғы – қалған бөлігі.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Операциялар, есептеу реті.
   
2. 
   Жи-дің қазіргі жағдайы
   

1,2,3..

Жоспар

1. 
   Операция: тізбекке қатыстылығы (мүшелігі).
   
2. 
   Операция: жалғастыру (конкатенация).
   
3. 
   Операция: тізбекке элементті қосу
   

КF 12-06-03

1. 
   Х бұл l – дің басы, немесе
   
2. 
   Х l аяғына қатысты.
   

Қатысты (X, [X | Аяғы ] ).

Қатысты ( X [ басы | Аяғы ] ): қатысты (Х, Аяғы).

Мысалы:

Қатысты ( [в, с], [а, [в, с]])

Бақылау сұрақтары

1.Прологта енгізу мен шығару

2.Файлдардың өзара қарым-қатынасы, қатарларды өңдеу.

Әдебиет тізімі

1,2,3..

Тақырып 13. Пролог бағдарламалау жүйесінің стандартты предикаттары

Жоспар

Тақырып мазмұны

Стандартты (жүйеге енгізілген) предикаттар әртүрлі функциялар орындайды. Олар: әртүрлі типтегі айнымалыларды енгізу - шығару, файлдармен жұмыс істеу, DOS функцияларын орындау, жолдарды өңдеу, графикалық режимді қолдау, басқа да бағдарлама жүйелерімен (Си, Паскаль) интерфейсті қалтамасыз ету және т.б. жүйеде барлығы 200 стандартты предикаттар бар.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Предикарттар логикасы.
   
2. 
   Қайтару механизмі.
   
3. 
   Мәліметтерді енгізу шығарудың предикарттары.
   

1,2,3..

Жоспар

Мәліметтер қорын құру жолдары.

Тақырып мазмұны

Asserta (<факт>) (dbasedom) (енг) – мәліметтердің резиденттік базасы басына факты (тұжырымдама) енгізеді (basedom ретінде белгіленетін, домен, database бөлімінен әрбір предикат үшін автоматты түрде жарияланады).

Assertz (X) (dbasedom): (енг) – мәліметтердің резиденттік базасының соңына Х фактісін (тұжырымын) енгізеді.

Retract (X): (енг) – мәліметтер базасына тұжырымды іздеу жүзеге асырылады, оның басы мен денесі Х термімен салыстырылады. Бірінші осындай тұжырым мәліметтер базасынан жойылады. Аргумент (терм Х) құрама терммен нақтылануы тиіс:

Cursor (жол, саны) (integer, integer): (енг, енг), (шығ, шығ) – (енг, енг) – курсорды координаттары (жол, саны) позициясына орналастырады.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Asserta
   
2. 
   Retract
   
3. 
   Cursor
   

1,2,3..

Жоспар

2. Деңгейлері

Тақырып мазмұны

Пролог базасы үлгілерді салыстыру, мәліметтерді иерархиялық құрылыста көрсету және автоматты түрде қайтарудан құрылған механизмдердің шектелген тізбегінен тұрады, осы шағын тізбек ғажайып қуатты және икемді бағдарламалық аппаратты құрайды. Пролог тілінің жетістіктері мынаған негізделген, бір жағынан, ондағы логикалық формулаларды қолдану арқылы көптеген практикалық есептерді жазып шығуға болады, ал екінші жағынан қарапайым интерпретациялары формулалардың табылған және логикалық бағдарламалау жүйесін жеткілікті дәрежеде тиімді жүзеге асыру енгізілген, Пролог әсіресе, ішінде объекттері және олардың арасында қатынастары болатын есептерді шешуге жақсы бейімделген.

Бақылау сұрақтары

1. 
   Тізім
   
2. 
   Деңгей
   

1,2,3..

КF 12-06-03