Турки даур ойншларнын омри мен енгебекдери. Дайнлаган: Курбаниязов Алланазар. Әбу Насыр Әл-Фараби
жүктеу/скачать 24,33 Kb.
|
Турки даур ойншларнын омри мен енгебекдери
Қадырғали ЖалаириҚараханидтер кезінен бастап Қадырғали Жалаиридің ата-бабасы үздіксіз хан нояндары, уәзірлері мен батырлары болған. Оның әкесі - Қасым-бек, ал атасы - Темшік-батыр. Қадырғали Жалаири жоғары сатыдағы ұрпақты тәрбиелеуші және билеушінің сарайында ханның кеңесшісі болған. Қадырғали ханның қызметінде болды, оның кеңесшісі болды, іс қағаздарын жүргізді, жас сұлтандар тәрбиесімен айналысты. 15-16 ғасырлардағы Қазақ хандығы туралы тарихи шығарма жазуда атасының, әкесінің және Қадырғалидің өзі тікелей хандар сарайында болуы үлкен көмек болды.Қадырғали Жалаири мен Ураз-Мұхаммед он жылдан астам уақытты Ресейде Мәскеу патшасының сарайында өткізді. XVI ғасырдың 90-жылдарында Ураз-Мұхаммед жорықтар мен сарай мерекелеріне қатысушы ретінде бірнеше рет айтылды. 1600 жылы Борис Годунов оны Окадағы Касимов қаласында патша етіп тағайындады. Ураз-Мұхаммед Касимов хандығының патшасы болған кезде Қадырғали Жалаири оның бас уәзірі болып сайланды. Қадырғали сұлтан Ураз-Мұхаммедтің кезінде 1600 жылы өзінің әйгілі «Жылнамалар жинағы» кітабын жазды. Ол жазбаша сөйлеудің шебері. «Жылнамалар жинағы» кітабына үлкен ғылыми монография жазған академик Рабиға Сыздықова Қадырғали Жалаириді қазақтың жазба әдеби сөйлеуінің негізін қалаушы деп санайды.Тарихшы ретінде ол халыққа өте құнды тарихи еңбек қалдырды. Бұл «Жами ат - таварих» - «Шежірелер жинағы» - XIII-XV ғасырларда Қазақстан мен Орта Азияда болған оқиғаларды сипаттайтын тарихи шығарма. Ол әлі күнге дейін қазақ тілінде қолданылып жүрген халық мақал-мәтелдерін кең қолдана отырып, аралас қазақ-шағатай тілінде жазылған. Шоқан Уалихановтың пікірінше, Жалаиридің бұл еңбегі Қазақстан тарихына қатысты маңызды дереккөздердің бірі болып табылады және қазақтар туралы мәліметтердің толықтығы тұрғысынан ол алғашқы орындардың бірін алады. Нақты материалдарға сүйене отырып, Қадырғали Жалаириді шын мәнінде қазақ тілінде жазылған шығармалардың негізін қалаушы деп санауға болады.Қадырғали Жалаири артында құнды ғылыми еңбек қалдырды. Шоқан Уалиханов «Жами ат-таварихті» сирек кездесетін тарихи шығарма ретінде, XV-XVI ғасырлардағы қазақтың халықтық тарихи аңыздарының жиынтығы ретінде анықтайды. Жалаиридің еңбегі - Қазақстан тарихының маңызды дереккөздерінің бірі, ал қазақтар туралы мәліметтердің толықтығы жағынан ол алғашқы орындардың бірін алады. жүктеу/скачать 24,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|