Максенция-Константина базилигі (306-315 ж.) Оның көлемі 101 х 76 м, ортаңғы астаукеңістігінің биіктігі 35
м. Базилик 3 астаукеңістікке бөлінеді, орталық (ені 25 м) және бүйір
жақтары 17,5 м. Ортаңғы астаукеңістік 3 төрттаған тоғыспамен
жабылған. Интерьерді жарықтандыру аражабын биіктіктерінің
құламасы есебінен жүзеге асырылады. Кейіннен базилик қайта
тұрғызылды: бас есік көлденең қабырғадан бойлық қабырғаға
ауыстырылды, ал оған қарама-қарсы қабырғаны тағы бір апсидаға
көтеріп шығарды.
Империяның экономикалық және саяси дағдарысы басталы-
сымен құрылыс қысқарып, сәулет әсерсіз, мадақты салтанатқа ай-
налады, имарат бөлшектері ажарсызданады. Ең маңызды туынды-
лар Францияның отар елдері Африка мен Сирияда жасалады. Рим
сәулетінің тәсілдерімен қатар провинцияларда жергілікті құрылыс
тәсілдері де қолданылады.
Діни ансамбльдің тамаша үлгісі Баальбектегі (Ливан, ІІІ ғ.)
ғибадатхана болып табылады. Рим сәулетіне тән Үлкен және Кіші
ғибадатхана кешендерінің симметриялы композициясы шығыс
сәулетшілігінің пішіндеріне: дәрет алуға арналған хауыздар, алты
бұрышты әрлі-берлі өтетін аула, зиккуратты еске түсіретін мұнара-
алтарь сай келеді.
Рим өнеріне тән белгілер кескін нақтылығы, портреттің жоғары
шеберлігі, соғыс сюжетті көркем суреттердің дәлдігі болып табы-
лады. Ертедегі грек үлгілерін жиі көшіретін мүсін өнері жоғары
деңгейге жетті. Кейінгі римдік өнерде кескіндердің уақталуынан
артық бөлшектер пайда болады. Провинцияларда Рим өнері әртүрлі
таратылады. Шығыста ол жергілікті дәстүрлермен жалғасады. Грек
облыстарында шеберлер классикалық дәстүрлерді сақтауға тырыса-
ды.
