Управление образования города астаны
Бөлім 1. РЕГЛАМЕНТТІК ҚҰЖАТТАР (РЕТТЕУШІ ҚҰЖАТТАР)
жүктеу/скачать 8,23 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.2. Пәннің жұмыс оқу бағдарламасы
- 1.3. Күнтізбелік-тақырыптық жоспар
- Бөлім 2. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ
- Электр тоғымен зақымданған жағдайда
- Windows Serverді 2003-те қолданатын өнімдері
1. Бөлім 1. РЕГЛАМЕНТТІК ҚҰЖАТТАР (РЕТТЕУШІ ҚҰЖАТТАР)Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан үзінді Техникалық және кәсіптік білімнің үлгілік оқу жоспарлары мен білім беретін оқу бағдарламалары Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2014 жылы 29-шілдедегі №312 бұйрығымен бекітіліп, қолданысқа енгізілді. (Қазақстан Респуликасының Әділет министрлігінде 2014 жылы 28- тамыздағы №9705 тіркелді). Оқу әдістемелік кешен Типтік оқу бағдарламасы негізінде «Информатика» пәніне сәйкес жасалды. Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің оқу әдістемелік бірлестігінде қаралды және бекітілді. 24.08.2015ж. №4191 негізінде құрастырылды.
ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ РАБОЧАЯ УЧЕБНАЯ ПРОГРАММА
по дисциплине мамандық: 0111000 «Негізгі орта білім беру» специальность Біліктілік: 0111083 «Шетел тілі мұғалімі» Квалификация оқыту нысаны: күндізгі форма обучения 1 курс I-IIІ семестр Барлық сағат саны: 72; I семестр-38, II семестр-20, IIІ семестр-14 Всего часов Теориялық-31; практикалық-41 Теоретические практические Зертханалық Лабораторные Емтихан
Экзамен Сынақ – 3 Зачет Курстық жоба Курсовой проект Бекітемін Колледж директоры _____________________Ә.Жүсіпов «___»________________ 201__ жыл Бағдарламаны құрастырушы Далабайқызы Индира Составитель программы (оқытушының аты-жөні, ФИО преподавателя) Бағдарлама Типтік оқу бағдарламасы негізінде «Информатика» пәніне сәйкес жасалды. Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің оқу әдістемелік бірлестігінде қаралды және бекітілді. 24.08.2015ж. №4191 негізінде құрастырылды. Физика және информатика циклдық комиссиясының отырысында қарастырылды және бекітуге ұсынылды. № 1 хаттама, «___»_______________201__ж. ЦК төрағасы (төрайымы) _______________А. Абдулова Бағдарлама колледждің оқу-әдістемелік отырысында қаралып, бекітілді «___»______________201__г., протокол №1 Директордың оқу-әдістемелік жұмысы жөніндегі орынбасары _______________ Н.Нургазиева. Программа составлена в соответствии ________________________________ __________________________________________________________________ Программа обсуждена и представлена к утверждению на заседании ЦК __________________________________________________________________ «__»________20 _____г. протокол № ____ Председатель ЦК _____________________ Программа рассмотрена и утверждена на заседании методического совета колледжа «__»___________20 _____г., протокол № ____ Председатель методического совета _____________ Н. Нургазиева Түсіндірме жазба Осы бағдарлама Мемлекеттік жалпыға міндетті техникалық және кәсіптік білім беру стандартына және Мемлекеттік жалпыға міндетті орта білім беру стандартына сай әзірленген. Үлгілі оқу бағдарлама негізінде «Информатика» пәні бойынша жалпыға білім беру деңгейіне сәйкес Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 24.08.2015 жылғы бұйрығымен бекітілген. Жалпы көлемі – 72 сағат, оның ішінде: теориялық сабақ – 28, зертханалық – тәжірибелік сабақ – 44. Сынақ – ІІ семестр. Бақылау жұмысы – III семестр. Жұмыс оқу бағдарламасын даярлау барысында, білім беру ұйымы үлгілік оқу бағдарламасындағы пәнді оқыту уақытының жалпы көлемін сақтай келе, айналымға бөлінген сағат көлемін қазіргі заманғы оқыту технологиясын пайдалана отырып, 10- 20 % өзгертуге құқылы. (Қ.Р. МЖБС 4.05.2008 «Орта білім. Техникалық және кәсіптік білім. Негізгі ережелері».) Информатиканың басқа техникалық пәндерден түптік өзгешелігі, оның пән ретінде қарқынды өзгеруінде. Сондықтан бұл техниканы нәтижелі пайдаға асыру үшін мамандардан жоғары білім деңгейі мен тәжірибелік іскерлікті талап етеді. Сонымен қатар орташа есеппен алғанда 1,5 жылда бір рет ақпараттық құралдардың негізгі техникалық параметрлері екі есеге артып, 3 жылда бір рет бағдарламамен қамтамасыз ету буыны жаңарып отырады, 5 жылда бір рет стандарттар базасы өзгереді. Информатиканың негізгі міндеті амалдарды автоматтандыру әдістерін енгізу жолдары арқылы жалпы адамзаттық «артық ақпараттар» деп аталатын дағдарыс құбылыстарын жеңіп шығу. «Информатика» курсын оқытудың негізгі мақсаты дербес компьютердің, ақпараттық жүйелердің электрондық коммуникациялардың құралдары мен мүмкіндіктерімен іс жүзінде таныстыру. Білім алушыларды оқу үрдісінде компьютерлік технологиялар көмегімен ақпаратты қайта өңдеу, беру, жеткізу дағдыларын кәсіби қызметінде сапалы, ұтымды пайдалануға үйрету. Білім алушылар үшін курстың негізгі міндеті дербес компьютерде тәжірибелік жұмыс істеу техникасын, кәсіби бағдарлама пакеттерімен жұмыс істеуді және дербес компьютерде есеп шығару технологиясын меңгеру. «Информатика» курсын оқытуда проблемалық, дамытушылық, дифференциалдық және ұжымдық оқыту технологиясы қолданылады. Сонымен қатар ақпаратты – коммуникативтік, ойындық, жобалық және ізденушілік, жеке тұлғаға бағытталған болады. Негізгі сабақтың ұйымдастыру түрі зертханалық және тәжірибелік сабақ түрінде өтіледі. Информатика пәнін оқытуда математика, физика және басқа пәндермен пән аралық байланыста жүргізу ұсынылады.
Пәнді оқыту нәтижесінде білім алушылар біледі: Кез келген ақпарат принциптері мен ақпараттың сипатын; Ақпаратты түрлендіру процесімен, кестелер, диаграммалар және мәліметтер қорынмен жұмыс істеу меңгереді; Мәліметтерді сақтау, іздеу, өңдеу; Интернет технологиялардың негізгі ұғымдары; Ақпаратты тарату мен алмастыру хаттамаларының түрлері; web-дизайнның негізгі қағидаларын; web-сайт моделін жүйе ретінде жобалаудың негізгі кезендері мен міндеттері; HTML – құжаттарды гипермәтіндік белгілеу тілінің негізгі конструкциясын меңгереді; интернеттің негізгі клиенттері; электрондық пошта, браузер іске қосу интернет-сайттарды қарауда орыс қаріптерін қайттан қолдану; бетің/сайттың электрондық мекен-жайын беруді және қаралған беттер бойынша ауыса алуды; ҒТР-клиентін қолдануды және ҒТР арқылы файылды іздеуді; жергілікті желіні баптауды; HTML тілінде қалыптастыру деңгейінде сайттың 3-5-тен кем емес сәйкес элементтерін програмалауды; web-беттің ар жағындағы және web-беттегі фонды өзгертуді; web-бетке мәтін қоюды және оны пішіндеуді; web-беттерге арналған графикалық бейне мен анимациялық роликтерді қалыптастыруды; web-бетке мультимедиа элнменттерін қоюды; гиперсілтемені баптауды Меңгереді: Өз бетінше қажетті ақпараттың шешімдерін іздеу, ұйымдастыру, талдау және таңдау, түрлендіру, сақтау, шығарып алу. дағды қалыптастырады: -Электронды кестелер және мәліметтер базасымен жұмыс істеу; -графиктер тұрғызу; -Мәтіндер мен құжаттауды дайындау; -Арнайы есептерді шешу; -Мәліметтер қорында деректерді ендіру, толтыру, реттеу және іздеу Алынған ақпарат қолдану;
Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. Пәннің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны №1 бөлім Ақпараттық процесс Информатика пәні және міндеттемелері. Ақпараттың анықтамасы. Информатика-бұл адамның іс-әрекет ету аумағы. Информатиканың міндеттері: Ақпараттық процестерді зерттеу; Ақпараттық үрдістерді зерттеу негізінде алынған ақпараттық техниканы дайындау және ақпаратты өндейтін заманауи технологияны жасау; Қоғамдық өмірдің барлық саласында компьютерлік техника мен технологияларды тиімді пайдалануды құру мен қамтамасыздандырудың ғылыми және инжинерлік шешімдері. Ақпараттың көптүрлігі: суреттер, мәтін, дыбыс және т.б.. Ақпаратты өңдеудің әдістері: ақпаратты танып білу, сақтау ақпаратты беру. Ақпаратты кодтау. Қоғамдағы ақпараттық үрдіс Ақпараттық үрдістердің мәні туралы түсінік алу: Ақпаратты жүйелердің негізгі элементтерінің құрылымы мен пайдаланылуы; Түрлі жүйелердің құрылымы мен жұмысының ақпараттық принциптерінің жалпылығы; Ақпараттық өлшем бірлігі мен ақпаратты өлшеу тәсілдері (бит, байт, килобайт т.с.с). Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. №2 бөлім. Дербес компьютердің құрылғысы (ДК) 2.1 Базалық ақпараттық конфигурациясы. Жүйелік блоктың ішкі құрылғылары. ДК-дің негізгі блоктары, жүйелік блок, микропроцессор, жады, енгізу-шығару порттары, графиктік адаптер, монитор,т дискіжетектер, модем, желілік карта т.с.с. 2.2 ДК-дің перифериялық құрылғылары. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. №3 бөлім. Windows 7, Linux Windows-тың негізгі нысаналары мен оны басқару жолдары. Windows-тың файлдары мен бумалары. Файлдық құрылым амалдары ОЖ Windows ХР – дің негізгі түсініктері. Құрылым, интерфейсі, бұйрықтары. Операциялық жүйенің утилиттері. Басқарудың негізгі нысаналары мен амалдары. Терезелер. Файлдар мен бумалар. Файлдық құрылыммен жасалатын амлдар. Windows-тың басқаруын орнату. Windows ХР-ді тың басқаруын орнату. Графикалық, мәтіндік, музыкалық т.б. редакторлары. Windows-тыңстандартты қосымшалары. Стандартты қосымшаларын іске қосу. 3.4 Linux ОЖ-нің негізгі түсініктері. Linux, Unix ОЖ-нің негізгі түсініктері. Құрамы, бұйрықтары. 3.5 ОЖ Linux файлдық жүйесі. Файлдық жүйенің негізгі түсініктері. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды.
4.1. Тақырып Архивтеу туралы түсініктеме. WinRAR, WinZAR архиваторлары. Архивті құру туралы мүмкіндіктері. Вирустардың таралу жолдары. Вирустың пайда болуының белгілері. Вирустардан қорғау. 4.2. Тақырып компьютерлік вирустар, компьютерлік вирустар түрлері, вирустардың дербес компьютерлерге ену жолдары. Ақпаратты қысу. Архиватор – программалардың негізгі түрлері. Winzip архиваторы.
Word мәтіндік редакторы туралы және оның мүмкіндіктері. Word терезесі. Саймандар тақтасы, мәзір атауы және батырмасы тізім түрінде – қалқымалы атау белгішелері. Қалып күй жолы. Құжатты ашу. Құжаттарды құру және сақтау. Құжаттарды автоматты түрде сақтау. 5.2 Microsoft Word-та құжаттарды құру және форматтау . Қаріптерді қолдану, абзацты форматтау тәсілдері. Саймандар тақтасы құралдары «Форматтау». Көлденең сызғышпен пайдалану. WordArt мәтіндермен жұмыс істеу тәсілдері. Формула редакторын іске қосу. Формуланы редакциялау. 5.3 Microsoft Word- мәтіндік процессорының графикалық мүмкіндіктері. Суреттерді кірістіру. 5.4 Графикалық нысаналарды редакциялау және құру. Графикалық редакторда жұмыс істеу тәсілдері. 5.5 Кестемен жұмыс, формула енгізу. Диаграмма құру. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. №6 бөлім. MC Excel 2007 – электрондық кестесі 6.1 MC Excel –электрондық кестесі туралы жалпы түсінік Бағдарламаны іске қосу, мәзірмен жұмыс. Жұмыс кітапшасы, парақ, блок, баған, жол. Ұяшық мазмұны, сан және формула енгізу. Жол биіктігі мен бағандар енінің өзгеруі. 6.2 Электрондық кесте құру. Құжатты редакциялау. Сандар форматы, ақпаратты қорғау, баспаға шығару. 6.3 Электрондық кестені есептеулерге қолдану. Нақты, салыстырмалы, аралас, блоктар мен ұяшықтардың мекен-жайы. Парақ безендірілуі функция мысалы ретінде у=k*(x2-1)/(x2+1) барлық х{-2,2} интервалда 0,2 қадам мен k=10 болғанда. 6.4 Электрондық кестедегі формулалар. Функцияларды қолдану. 6.5 Графика мен диаграмма тұрғызу. Диаграммалар. Диаграммалар шебері. Диаграммаларды құрастыру және редакциялау. Диаграммаларды баспаға шығаруға дайындау. 6.6 MS Excel кестесін мәліметтер базасы ретінде пайдалану. Мәліметтерді сүзгіден өткізу. Автосүзгіден пайдалану. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. №7 бөлім. МҚБЖ MICROSOFT Access2007 7.1 Мәліметтер базасы туралы негізгі түсінік. Мәліметтер үлгілерінің түрлері . Реляциялық, иерархиялық, желілік мәліметтер базасы. 7.2 МҚБЖ Access – мәліметтер базасын құру. Мәліметтер базасын жобалау. Мәліметтер базасының дайындаудың құрылымы. Конструктор режимінде кестемен жұмыс. 7.3 МҚБЖ Access- те мәліметтерді басқару және орналастыру. Оқыту базасымен жұмыс. Кестелер арасында байланыс құру. Таңдауды шарты арқылы сұраныстар құру. 7.4 МҚБЖ Access- те мәліметтердің бейнеленуі Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. №8 бөлім. Power Point презентациясы. 8.1 Power Point туралы негізгі түсінік. Power Point-ң сыртқы көрінісі. Power Point көмегімен презентация көрінісі. Қарап шығу режимі. 8.2 Power Pointкөмегімен презентациялау. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. № 9 бөлім Компьютерлік графика. 9.1 Графикалық редакторларлың түрлері. Графикалық деректердің негізгі көрінісі. Графикалық ақпарттың нүктелік, векторлық және көрінісі. Графикалық редактордың түрлері. 9.2 Графикалық редактордың негізгі мүмкіндіктері мен қолданылуы. Point графикалық редакторы оның мүмкіндіктері. Саймандар, геометриялық фигуралар, құйма, маштабтау. Мәтін енгізу, көрініспен жұмыс. Бірнеше мәтінмен жұмыс. Corel Draw графикалық редакторы және оның мүмкіндіктері. Саймандармен жұмыс, геометриялық фигуралар, құйма, масштабтау. Мәтін енгізу, көрініспен жұмыс. Photoshop графикалық редакторы және оның мүмкіндіктері. Қабатпен жұмыс және арнайы эффектерді қолдану. Auto Cad графикалық редакторы және мүмкіндіктері. Сызбаларды автоматты түрде жобалау. Electronics Workbench графикалық редакторы. Тағайындалуы, мүмкіндігі. Электрондық схеманың модельдеу, виртуалды өлшеу құралдармен зерттеу. Модельдеу нәтижелерін баспаға шығару, сонымен қатар басқа бағдарламаларға импорттау. (Графикалық редакторлар оқу орнының кәсіби білік деңгейіне байланысты таңдалады.) 9.3 Суреттердің орындау және редакциялау 9.4 Графиктік нысаналарды құралдар мен фильтрді қолдану арқылы тұрғызу. 9.5 Растрлік (BMP,JPEG,GIF), вектролық ( AL, CDR) форматтауларды қолдану. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. №10 бөлім. Компьютерлік желі, Интернет 10.1 Компьютерлік желілер туралы түсінік, оның тағайындалуы. Компьютерлік желілердің классификациясы. Жергілікті және жалпы желінің шығу тарихы. Желілелерді құру әдістері, ұйымдастыру жұмыстары ( LAN) жергілікті желісін бағдарламалық қамтамасыздандыру. 10.2 Хабарлама беру қызметінің моделі (ISO/OSI) желіде жұмыс. ISO/JSI моделі. IP- желідегі жеке компьютердің ерекше мекен – жайы. TCP/IP интернеттегі ақпарат тасымалдаудың негізгі стандартты протоколы. Протоколдар. 10.3 Интернет желісінің құрамы, құрылымы, мінездемесі және қолданылуы. Интернет – жалпы компьютерлік желі (WAN), бүкіләлемдік анықтамалық жүйе. Интернет қызметі. Электрондық пошта E-mail – Интернеттің құрамдық бөлігі 10.4 HTML құжатының құрылуы. HTML гипермәтіндік белгілеу тілінің негізгі түсінігі. HTML құжатының құрылымы. HTMLқұжатын құру. HTML-дің негізгі тегтері. 10.5 WEB –беттеріндегі фреймдер мен графиканы қолдану HTML – дегі фреймдерді құжатта бірнеше бөлімде көрсету, салынған және тәуелсіз терезелер түрінде болуы мүмкін. 10.6 HTML беттерін құру және безендіру. HTML тегтері мен жұмыс. Тақырыптардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай өзін-өзі тану пәні мен ықпалдастырылып, ақиқат, сүйіспеншілік, қиянат жасамау, жан тыныштығы тәріздес құндылықтары қарастырылды. Информатика пәнінің тақырыптық жоспары
Теориялық сабақтар жоспары
Практикалық сабақтар жоспары
Информатика негіздерін білуі тиіс Windows XP жүйесін орната білу. Файлдар мен бумалар құру. Дискіні форматтау. Қосалқы құрылғыларды қосу. Файлдарды архивтеу және архивтен шығару. Мәтіндік ақпаратты өңдеу. Суреттерді, формулаларды, таблицаларды, графиктерді қою және баспаға шығару. Мәліметтер қорындағы электрогнды таблицаларды қолдану. Құжатта ақпаратты қорғау және форматтау. Мәліметтер қорында ақпаратты іздеудің әртүрлі критерилерін іске асыру. Ақпаратты сұрыптауды өндіру. Мастер көмегімен сұраныс құру. Жазбалардың сүзгілеуін және сұрыптауын құру. Power Pointта әртүрлі анимациялау эффектілерін басқару. Internet-те ақпаратты көруді және іздеуді орындау. Web парақтарды құру және дизайнын безендіру. Әдебиеттер және оқу құралдардың тізбесі Негізгі әдебиеттер: Білімді ақпараттандыру және оқыту мәселелері / Авт, ұж: Е.Ы.Бидайбеков, В.В.Гриншкун, Г.Б.Камалова, Д.Н.Исабаева, Б.Ғ.Бостанов / Оқулық. – Алматы, 2014. 352 бет. Информатика: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық – гуманитарлық бағыттың 10-сыныбына арналған оқулық / Сапарғалиева Б.Қ., Масалимова Н.Е., Тезекбаева Г.А. – Астана: «Арман-ПВ» баспасы, 2014. 272 бет. Информатика: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағыттың 10- сыныбына арналған оқулық / Сапарғалиева Б.Қ., Масалимова Н.Е., Тезекбаева Г.А. – Астана: «Арман-ПВ» баспасы, 2014. 288 бет. Информатика / Михеева Е.В., Титова О.М.,М: «Издательский центр «Академия» 2013г. Компьютерлік желілер: Оқу әдістемелік кешен. – Алматы: Нур-Принт, 2012. 144 бет. Алгоритмдеу және программалау тілдері: Оқу әдістемелік кешен. – Алматы: Нур-Принт, 2012. 111 бет. Информатиканың элементтері / Ермеков Н.Т. Астана,Фолиант, 2007. Информатика / Хубаева Г.Н. Ростов н/Д, 2010г. Информатика и ИКТ / Цветкова М.С. М.: Академия, 2013. WINDOWS 7 операциялық жүйелер. Зертханалық практикум. Орта мектептерде жоғары сыныптарға арналған оқу құралы. Microsof Excel – зертханалық практикум. Орта мектептерде жоғары сыныптарға арналған оқу құралы. Балафанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Дәулетқұлов А.Б. Семакин И.Г., Хеннер Е.К. Информатика и ИКТ. Базовый уровень: учебник для 10-11 классов. М.: Бином. Лаборатория знаний. 2009г. Семакин И.Г., Хеннер Е.К. Практикум. Информатика и ИКТ. Базовый уровень: учебник для 10-11 классов. М.: Бином. Лаборатория знаний. 2009г. Семакин И.Г., Хеннер Е.К. Шеина Т.Ю. Информатика и ИКТ. Базовый уровень: практикум для 10-11 классов. – М.Бином. Лаборатория знаний, 2011. Қосымша әдебиеттер: Информатика и ИКТ / Цветкова М.С., Астафьева Н.Е., Гаврилова С.А. «практикум, М.: Академия, 2013. Бизнестегі қазіргі замаңғы ақпараттық технологиялар / А.О.Сұлтанбекова/Оқулық – Алматы: 2009. 304 бет. Стив Джонсон; пер. С англ. М.А.Голубева – М.Microsoft Office 2007 /:НТ Пресс, 2009 Алексеев А.П. Информатика 2002г. – Издательство Солон, 2002. Соловьева Л.Ф. Информатика в видеосюжетах + CD. –Издательство БХВ-Петербург, 2002. раффенберген Б. Эффективная работа с Microsoft internet Explorer 4.0. Санкт-Петербург, 1998, 416 с. Оқытудың қосымша ұсыныс құралдары: интерактивті тақта; мультимедиялық проектор; пинванд; кодоскоп; Электрондық оқу құралдары. 1.3. Күнтізбелік-тақырыптық жоспарФизика және информатика пәндік циклдік комиссия отырысында қаралды және бекітуге ұсынылды ПЦК төрағасы (төрайымы) __________А.Абдулова БЕКІТЕМІН директордың оқу – әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары __________Н. Нургазиева «____»____________201__ж.
2016-2017 оқу жылының I-II семестріне арналған Күнтізбелік-тақырыптық жоспар Календарно-тематический план на I-II семестр 2016-2017 учебного года пән Информатика дисциплина Оқытушы Далабайқызы Индира Преподаватель Курс, топ, мамандық: 1курс, 1пая, 0111000 «Негізгі орта білім беру» Курс, группа, специальность Біліктілік 0111083 «Шетел тілі мұғалімі» Квалификация Апталық сағаты: 2 Количество часов в неделю Семестрлік сағат саны 38/20 оның ішінде теориялық сағат саны: теориялық – 30, практикалық – 28 практикалық (зертханалық) сағат саны Количество часов в семестре из них теоретических практических (лабораторных)
Міндетті бақылау жұмыстарының жоспар бойынша саны Количество плановых обязательных контрольных работ Пән бойынша есеп беру: сынақ – 3 семестр, емтихан семестр Отчетность по дисциплине: зачет экзамен Күнтізбелік тақырыптық жоспар Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің №3 24.08.2015 жылғы бұйрығымен бекітілген типтік бағдарламасына сәйкес жасалды. Негізгі әдебиет Основная литература Информатика бойынша 30 сабақ. Жалпы білім беретін мектептердің жоғарғы сыныптарына арналған экспериментальдық оқулық. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Даулетқұлов А.Б.-Алматы:2003 Дербес компьютерде жұмыс істеу. Екі бөлімді оқу құралы Инчин А.С.-алматы 2002 Windows 98 операциялық жүйелер. Зертханалық практикум. Орта мектептерде жоғары сыныптарға арналған оқу құралы. Microsoft Excel 97- зертханалық пркатикум. Орта мектептерде жоғары сыныптарға арналған оқу құралы. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Даулетқұлов А.Б. Windows Word. Зертханалық жұмыс. Оқу құралы –Алматы, Білім 2000 Информатика: базалық курс бойынша оқу құралы. О.Камардинов А., 2004 Информатика: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағыттың 10- сыныбына арналған оқулық / Сапарғалиева Б.Қ., Масалимова Н.Е., Тезекбаева Г.А. – Астана: «Арман-ПВ» баспасы, 2014. 288 бет. Қосымша әдебиет Дополнительная литература 1. Сименович В.Б. и др. Информатика. Базавой курс / - СПб: Пит 2001-640с: ил. 2. Стив Джонсон; пер. с англ. М. А. Голубева – М. Microsoft Office 2007 /: HT Пресс, 2009 3. Алексеев А.П. информатика 2002г. – издательство Солон, 2002 4. Соловьева Л.Ф. Информатика в видеосюжетах + CD. –Издательство БХВ-Петербург, 2002. 5. Праффенберген Б. Эффективная работа Microsoft internet Explorer 4.0. Санкт-Петербург, 1998, 416с. Интернет -ресурстар htt://compebook.ru htt://comp-science.hut.ru/ htt://iit.metodist.ru/ htt://mckryak.chat.ru/informatics.html htt://mckryak.chat.ru/informatics.html htt://s2.dump.ru htt://www.altgtu.ru htt://www.gmcit.murmansk.ru/ htt://www.helloworld.ru htt://www.informatik.kz htt://www.studfiles.ru
Бөлім 2. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ2.1. Теориялық бөлімС №1 Дәріс
Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Әлемнің ақпараттық бейнесі. Техникалық қауіпсіздік ережесі. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Оқытушының қолы ___________________________________ Есептеуiш техника кабинетiндегi қауiпсiздiк ережесi Жалпы техника қауiпсiздiгiң ережелерiне қойылатын талаптар төмендегiдей: Компьютердi тоққа қосатын сымдарға, қос тiлдi розеткiлерге, штеккелерге тиiсуге және жабдықтарды мұғалiмнiң рұқсатынсыз жылжытуға тыйым салынады; Мұғалiмнiң рұқсатынсыз сыныптан шығуға және кiруге болмайды; Дербес компьютерде суланған қолмен және дымқыл киiммен жұмыс iстеуге болмайды; Дербес компьютердiң жанына портфельдер, сумкалар, кiтаптар қоюға тыйым салынады. Үстелде қалам мен дәптер ғана болуы тиiс; Пернелiк тақта үстiне артық заттар қоюға болмайды; Компьютерлiк сыныпта жүгiруге, ойнауға, жанындағы құрбыларын алаңдатуға, бөгде жұмыстармен шұғылдануға тыйым салынады. 2.Дербес компьютерде жұмыс жасау алдындағы қауiпсiздiк ережесiнiң талаптары. Дербес компьютердi iске қосу кезiнде оның сыртқы қорабының дұрыс жұмыс жасап тұрғандығына және сымдарының қатесiз жалғанғанына көз жеткiзу керек; Жұмыс жасау кезiнде сымдардың дұрыс жалғанғанына ерекше бөлiнуi керек. 3.Оқүшының дербес компьютермен жұмыс жасау кезiндегi техника қауiпсiздiгiнiң ережесiне қойылатын талаптар: ЭЕМ-мен жұмыс жасау кезiнде көздi экраннан 60-70 см қашықтықта ұстау керек; Сыныпқа кiрушiлермен орнынан тұрмай амандасуға рұқсат етiледi; Көзi шаршаған жағдайда орнынан тұрмай-ақ, көз жаттығуын орындауға болады; Электр тоғымен зақымданған алғашқы дәрiгерлiк көмек көрсету тәсiлдерiн, от сөндiру құралдарымен жұмыс iстеудi және өрт сөндiру тәсiлдерiн бiлуi қажет. 4. Апаттық жағдайдағы техника қауiпсiздiгiнiң ережелерiне қойылатын талаптар: Жұмыс жасап отырған кезде дербес компьютерден ақау табылса, күйiк иiсi шықса немесе өзгеше дыбыс дыбыс пайда болса, онда машинамен жұмысты тоқтатып, мұғалiмге хабарлау керек; Өт сөндiруде көмек көрсету қажет; Электр тоғымен зақымданған адамға алғашқы көмек көрсетудi бiлуi керек; Компьютерлiк сыныпта өрттi сумен сөндiруге болмайтындығын бiлуi қажет.Оған құм және т.б. өрт сөндiргiш құрал-жабдықтарын пайдалануға болады; Электр тоғының әсерiмен зақымданған адамды су қолмен ұстауға болмайтындығын бiлу қажет. Оңы әр түрлiматериалдарды(электр тогы сымынан басқа) пайдалану арқылы босатып алуға болады. 5. Дербес компьютермен жұмысты аяқтаған кездегi техника қауiпсiздiгi ережесiнiң талаптары: Мұғалiмнiң нұсқауы бойынша апаратты өшiру; Жұмыс орнын ретке келтiру; Электр тоғымен зақымданған жағдайдаалғашқы дәрігерлік көмек көрсету Тоқты өшіру (щиттағы батырманы басу арқылы); Зақымданушыны ток әсерінен(сымнан) босату; Дәрігер шақыру; Зақымданушыны қарап шығып, оған алған жарақатына байланысты көмек көрсету. І. Күйген жағдайда: Ауырғанда сездірмейтін дәрілер (аналгин, валерьиян және т.б.) беру; Күйген жерге арнайы май (облепиха) жағу ; Зақымданған жерге суық су құю; Алдын-ала жараланған жерді , микроптар түспес үшін мөлдір жұқа қағазбен (целлофанмен) орау. ІІ. Есінен танып қалған жағдайда: Зақымданушы жауырынымен тегіс жерге жатқызып, басын бір жағына қаратып , қырымен орналатыру керек; Нашатыр спиртін иіскету керек. ІІІ. Тыныс алысы тоқтаған жағдайда: Ауызды ашып тілдің орналасу жағдайын тексерту керек, егер олкүрмеліп қалса оны қолмен дырыс қалпына керек ; Дем алыс жағдайына келгенге дейін, қолмен дем алдыру (ауызбен ауызға) немесе дәрігер келгенге дейін жаттығулар жасату; Шаршағандағы қолданылатын жаттығулар Бас жаттығуларын жасау: Басты сағат тілі және керісінше бұрып айналдыру; Басты жан-жақа, жоғары-төмен, оңға-солға бұру. Саусақтарды жұмып-ашу және қолдың блезігін босаңсыту. Денені босаңсыты және оны кетіріп ширықтыру. Көз жаттығуларын жасау: Көзге арналған жаттығулар 1.1-4-ке дейiн санап көздi қатты жұмып,сонан кейiн ашып,жайбарақат ұстап, 1-6-ға дейiн санай отырып,алысқа қарау қажет.4-5 рет қайталау қажет 2.1-4-ке дейiн санай отырып,екi көздi оларға қатты күш салмай,бiр-бiрiне қаратып,соңында 1-6-ға дейiн санай отырып алысқа қарап,4-5 рет қайталау керек. 3.1-4-ке дейiн санап,басты қозғамай,оңға қарап бiр нүктеге көз тоқтату,соңында 1-6-ға дейiн санап,алысқа қарау.Осы тәрiздi басты қозғамай,солға,жоғары,төмен қарау керек. 4. 1-6-ға дейiн санай отырып,көзқарасты диогоналы бойынша:оң жақ жоғарыдан-сол жақ төменге аударып,сонан соң алысқа қарау;сонан соң сол жақ жоғарыдан-оң жақ төменге аударып, алысқа қарау.4-5 рет қайталау.Көз гимнастикасын орындау кезiнде жалпы дене гимнастикасын да жасауға болады.Тұрақты түрде көз және жалпы дене гимнастикасын жасау көзге түскен қысымды жеңiлдетiп,дененi сергiтедi. Жаңа түсініктер: “Ақпарат” сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін informatio сөзінен шыққан. Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмысқа, ғылымның әр түрлі философия, экономика физика, математика, информатика т. б салаларында кеңінен енді. Ақпаратты біз жазбаша немесе ауызша, тіпті қимыл - қозғалыс түрінде бере аламыз. “Ақпарат ” деген сөз белгілі бір хабардың, жаңалықтардың өткен оқиғалардың мазмұнын білдіреді. Тірі организмнің құрылысын зерттеу де бізге көп ақпарат береді. Ақпарат материалымен және энергиямен қатар бізді қоршаған ортаның құрамды бөліктерінің бірі болып саналады. Ақпарат түрлері Барлық ақпараттарды төмендегідей бөлуге болады: қоғамдық саясаттық - әлеуметтік - экономикалық, ғылыми - техникалық, химия - биологиялық, физиологиялық т. б. Мұнымен қатар ақпарат өзінің сипаты бойынша: 1. статистикалық (тұрақты) немесе динамикалық (айнымалы); 2. алғашқы (кірістік), туынды (аралық) немесе шығыстық; 3. басқарушы және мәлімет беруші; 4. объективті және субъективті болуы мүмкін. Ақпарат қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады: толықтық, сенімділік (анықтық), бағалылық, маңыздылық (актуалдық), айқындылық, қысқалық, нанымдылық. ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі . Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры » деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.Ақпараттық қоғамның негізгі талабы —ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық — құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімделу. Адам ақпаратты сезу, көру арқылы қабылдайды. Адам радиодан, теледидардан, газет - журналдан ақпараттарды сезім мүшелері арқылы қабылдайды. Адам қабылдайтын ақпарат таңбалы, бейнелі болып бөлінеді. Бейнелік ақпарат деп - табиғат көріністерін, кескіндерді, дәм, иіс, сезу мүшелері арқылы қабылданған ақпараттарды айтады. С №2 Дәріс
абақ жоспары Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Ақпараттық жүйелер және ресурстар. Білім беру ақпараттық ресурустары Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Оқытушының қолы ___________________________________ Ақпараттық жүйе – объектіні басқаруға қажетті ақпаратты беру мен жаңарту, сақтау, жинақтау жүйесі. Ақпараттық жүйе компоненттері: 1. аппараттық құралдар: ЭЕМ және құрама бөліктер (процестер, мониторлар, терминалдар, периферийлік құрылғылар, дисководтар, принтерлер, контроллерлар, кабелдер, байланыс линиялары) және т.б.; 2. программалық қамтамамыз етуге: алынған программалар, негізгі, объектілі, жүктелетін модулдер, операциялық жүйелер және жүйелік программалар (компиляторлар, құрастырушылар және басқалар), утилиттер, диагностикалық программалар; – магниттік тасымалдаушылардағы тұрақты және уақытша сақталатындар, баспа архивтері, жүйелік журналдар және т.б.; 4. персонал – қызмет етуші персонал және қолданушылар. Ақпаратты жүйелерді қорғаудың мақсаты (ақпаратты өңдеу жүйесі) – қауіп-қатерге қарсы әрекеттер: 1. өңделген ақпараттың жасырын бұзылу қатері; 2. өңделген ақпараттың бүтіндігінің бұзылу қатері; 3. жүйенің жұмыс істеуінің бұзылу қатері. Ақпараттарды қорғаудың негізгі түсініктері Ақпараттар, оны қорғаудың тапсырмалары тұрғысынан, жеке тұлғалар, бұйымдар, фактілер, оқиғалар, құбылыстар және үрдістер туралы, олардың көрініс беруінің формасына қарамай, берілетін мәліметтер. Көрініс беруінің формасына қарай ақпарат сөздік, телекоммуникациялық және құжатталған болып бөлінеді. Өздік ақпарат арнайы орындардағы әңгімелесуде, байланыс жүйесіндегі жұмыстарда, дыбыс күшейтуде және дыбыстарды қайта жаңғыртуда пайда болады. Телекоммуникациялақ ақпарат ақпараттарды өңдейтін және сақтайтын техникалық құралдарда, сол сияқты байланыс арналарындағы олардың берілуі кезінде айналымда болады. Құжатталған ақпараттарға, немесе құжаттарға негізгі көздері көрсетілген материалдық тасушылар түріндегі ақпараттар жатады. Ақпараттық үрдістерге ақпараттарды жинақтау, өңдеу, қорландыру, сақтау, іздеу және тарату үрдістерін жатқызады. Ақпараттық жүйе деп ақпараттық үрдістерді жүзеге асырушы құжаттардың, құжаттар топтамасының және ақпараттық технологиялардың реттелген жиынтығын атайды. Ақпараттық ресурстар дегеніміз жеке түрде немесе ақпараттық жүйе құрамында болатын құжаттар мен құжаттар топтамасы. Азаматтардың, ұйымдардың, қоғам мен мемлекеттің ақпараттық сұраныстарын қанағаттандыру үшін жасалынған тиімді жағдайлар үрдісін тұтасымен алғанда ақпараттандыру деп атайды. Ақпаратты ашық және пайдаланылуыуы шектелген деп бөледі.
1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер? 2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады? 3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды? 4. Адам ақпаратты өңдеуіне мысал келтір? 5. Адам ақпаратты қалай сақтайды? С
Дәріс
абақ жоспары Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Аппараттық және программалық қамтамасыз етудің диалектикасы Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Оқытушының қолы ___________________________________ Аппараттық қамтамасыз етудің дамуы Аппараттық қамтамасыз ету перифериялық құралдарға қажетті компьютердің электрондық толтырылымын құрайды. Процессор, электрондық платалар, монитор, пернетақта-бұлардың барлығы аппараттық қамтамасыз етуге жатады. Компьютердің заманауи аппараттық қамтамасыз етілуі көлемінің барынша кішіреюіне және өнімділігінің үлкеюіне әкеледі. Мысалы, қазіргі ұялы телефондарда компьютердің процессорлары орнатылған. Программалық қамтамасыз етудің дамуы Компьютердің ұзақ мерзімді жадында сақталған барлық программалар жиынтығы оның программалық қамтамасыз етуін құрайды. Программалық қамтамасыз ету жанжақты даму үстінде. Сонымен қатар бекітілген бойынша жіктеуге қиындық тудыратын дәстүрлі емес программалар пайда болды. Жүйелі программалық қамтамасыз ету дегеніміз-компьютер желілері мен компьютер жұмысын қамтамасыз ететін программалар жиынтығы. Базалық программалық қамтамасыз етудің кеңейтілуіне қосымша орнатылған программалар жатады, оларды функционалдық белгілері бойынша төмендегідей топтауға болады: 1. Компьютердің жұмыс істеу қабілеттілігін анықтайтын программалар 2. Компьютерді вирустардан қорғайтын вирусқа қарсы программалар 3.Дискілерге арналған программалар 4. Мұрағаттарды қамтамасыз ететін программалар 5. Желілірдің қызметіне арналған программалар 6.Қолданбалы программалар Программалық жүйелер дегеніміз-программалық өнімдерді дайындау және енгізу технологиясын қамтамасыз ететін программалар жиынтығы. Программалық жүйелерге трансляторлар, программа дайындайтын орта, анықтамалық программалар кітапханасы, байланыс редакторлары ж.т.б жатады. Жүйелік программалық жасақтама-дербес компьютерді пайдалану мен техникалық қызмет етуге, есептеу жұмыстарын ұйымдастыру мен қолданбалы программалар әзірлеуді автоматтандыруға арналған программалық жасақтама. Амалдық жүйе-құжаттар мен амалдар орындауға арналған, сыртқы құрылғыларды және программаларды басқаруды жүзеге асыратын программалар жиынтығы. Қызметші(сервистік) программалар-әрбір адамның амалдық жүйемен жұмыс істеуін жеңілдететін программалар тобы. IV. Бекіту кезеңі 1.Жүйелі программалық қамтамасыз ету дегеніміз не? 2.Программалық жүйе дегеніміз не? 3. Программалық жасақтама қандай деңгейден тұрады? 4.Программалық қамтамасыз етудің жіктелуін ата
Дәріс
Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Windows 7-нің негізгі нысаналары мен оның басқару жолдары. Windows 7-нің файлдары мен бумалары. Файлдық құрлым амалдар Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Оқытушының қолы ___________________________________ Windows типті ОЖ-сін оқып үйренуді бастаймыз. Алдымен ОЖ-нің негізгі міндеттерін еске түсірейік.
Барлық құрылғылардың жұмысын басқару Барлық программаларды іске қосу. Адам мен компьютер арасындағы қарым қатынасты ұйымдастыру. Компьютермен жұмыс істеу – оның ОЖ-мен жұмыс істеу болып табылады. Алдымен ОЖ-мен жұмыс бастау үшін компьютерді іске қосу керек. Сабақтың тезистері: 1.Амалдық жүйелерге қысқаша шолу 2. Windows-тың обьектілері 3. Windows-тың басқару элементтері Операциялық жүйе (ОЖ) – ол компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе. Жүйелік бағдарламаларды байланыстыратын жиыны, оның мағынасы - компьютерді қолданушымен байланысын ұйымдастырады және барлық басқа бағдарламаларды қамтамасыз етеді. Операциялық жүйе көбінесе компьютердің сыртқы жадында - дискіде сақталады. Компьютерді қосқан кезде, ол дисктік жадтан тексеріледі де, ЖЕС -да (ОЗУ) орналасады. Осы процесті операциялық жүйенің жіктелуі деп атайды. Операциялық жүйенің функциясына кіреді:
Қолданушымен сұхбатты жүзеге асыру; Енгізу-шығару және деректермен басқару; Бағдарламалардың өндеу процесін жоспарлау және ұйымдастыру; Ресурстарды орналастыру (жедел жады мен кэш жады, процессорды, сыртқы құрылымды); Бағдарламаларды орындалуға енгізу; Бірнеше көмекші операцияларды қамтамасыз ету; Әр түрлі сыртқы құрылымдар арасында ақпараттарды беру; Перифериялық құрылымдарды бағдарламалық қолдау жұмыстары (дисплей, пернетақта, диск жинақтауыш, принтер және т.б.). Операциялық жүйені компьютердің құрылымдарын басқару бағдарламасының жалғасы дейміз. Операциялық жүйенің төрт негізгі түрі бар: Бір пайдаланушылық бір есептік, олар бір пернетақтаны қолдайды және тек бір есеппен жұмыс істей алады; Бір пайдаланушылық бір есептік фондық, негізгі есеппен бірге қосымша есепті енгізе алады және ақпаратты мөрге бағыттайды. Бұл көп көлемді ақпараттарды жіберу жұмысын тездетеді; Бір пайдаланушылық көп есептік, бір қолданушыға көп есептермен жұмыс жасап, өндей алады. Мысалы, бір компьютерге бірнеше принтерлер қосуға болады және әрқайсысы өз жұмысын атқарады; Көп пайдаланушылық көп есептік, бір компьютерде бірнеше қолданушылармен бірнеше есептер енгізе алады. Осы ОЖ өте күрделі және бірталай машиналық ресурстарды керек етеді. Компьютердің әр түрлі моделінде әр түрлі архитектуралық және мүмкіншілдік операциялық жүйелерді қолданады. Олармен жұмыс істеу үшін әр түрлі ресурстар қажет. Олар әр түрлі бағдарламалау сервис дәрежесін және дайын жұмыс бағдарламасын береді. Дербес компьютерлер үшін операциялық жүйе, профессионалдық қолдану іске асыру үшін келесі негізгі компоненттерден тұру керек: Енгізу/ шығару бағдарламаларын басқару; Файлдық жүйемен және компьютер үшін жоспарланған тапсырмалармен басқаратын бағдарламалар; Командалық тіл процессоры, ол ОЖ бағытталған командаларды қабылдайды, талдау жасайды және орындайды. Әрбір ОЖ өз командалық тілі болады, пайдаланушы ол арқылы бірнеше әрекеттер орындай алады: Каталогтарды қарау; Сыртқы жетек таңбаларды орындау; Бағдарламаларды енгізу; Басқа әрекеттер. Талдау және пайдаланушы командаларының орындалуы, оған операциялық жадта файлдағы дайын бағдарламалардың енгізуі және қосуы ОЖ-де командалық процессор арқылы жүзеге асырылады. Компьютердің сыртқы құрылғылардың басқару үшін арнайы жүйелік бағдарлама қолданады - драйверлер. Стандарттық құрылғы драйверлер енгізу-шығару базалық жүйе жиынын құрайды (BIOS). Енгізу-шығару базалық жүйе (BIOS) - операциялық жүйенің енгізу және шығару функцияларын жүзеге асыруына байланысты қарапайым және әмбебап қызметтерін орындайды. BIOS функциясына сонымен қатар негізгі аппараттық компоненттерінің автоматты тест жүргізу және DOS-тың алғашқы қосу блогінің шақыруы кіреді. Алғашқы қосылу блогі (немесе жай қосушы) - бұл өте кішігірім бағдарлама, мұның қызметі дисктан жедел жадқа DOS-тың екі басқа бөлімін салыстыру - енгізу/шығару базалық жүйенің кеңейту модулімен өндеуді тоқтату. Енгізу-шығару базалық жүйені кенейту модулі жаңа сыртқы құрылғыларды қамтамасыз ету үшін қосымша драйверлерді қолдануға және стандартты емес сыртқы құрылғыларды қамтамасыз ету драйверлерді қолдануға мүмкіндік береді. Өндеуді тоқтату модулі негізгі жоғарғы деңгейлі DOS қызметтерін өндейді, сондықтан оны негізгі деп атайды. Командалық процессор DOS қолданушы енгізген командаларды өндейді. DOS утилиттері - бұл операциялық жүйемен бірге өздігімен файлдар түрінде берілген бағдарламалар. Windows операциялық жүйесінің негізгі ұғымы. 1981 жылдың тамыз айын есептеу техникасының дәуірі деп атауға болады. IBM фирмасы IBM PC компьютерлерін шығарды. PC «дербес компьютер» (ДК) деп аударылады. Өңдеушілер жаңа машинаға формула енгізді. Бұл формула қарапайым: Әмбебаптығы - жаңа машинада сызбалардың көп бөлігі бір тақшада жасалды. Тақшада слоттардың қосымша тақшаға орналасуы қаралды. Төменгі баға - бұл екінші қағидасы. IBM PC компьютерлерінің жетістіктерін қамтамасыз етеді. Бұл процесте жаңа компьютер моделдерін шығаруда ең аз мөлшер бағасымен тартыста болды. Сенімділік - 1983 жылы түр өзгертушілік (модификация) пайда болды: ол IBM PC XT. Бұл модельде жаңарту мүмкіндіктері қарқынды болды: қосымша слоттар пайда болды, қоректендіру блогының қуаты өсті (қосымша тақшалар қосымша қуатты талап етті). 1984 жыл. IBM Intel 80286 процессоры бар IBM PC AT берікті жаңа моделін шығарды. Бұл машиналар «екі жүз сексен алты» деп аталды. Олар сенімді болды. Мәтінмен жұмыс істегенде және қиын емес есептеумен айналысқанда қолданылды. 1986 жыл. Intel фирмасы 80386 процессорды шығарды. Бұл кезде IBM ДЭЕМ-ді шығаруда абсолютті басшы болмаған. Бұл техниканы дүние жүзінде шығаруда, әсіресе Compaq фирмасы табысқа жетті. Олардың моделі басқаларға қарағанда ерекше болды (мысалы, оригиналды қоректену блогы қолданды), бірақ сенімді әрі ыңғайлы болды. 1989 жылы Intel 80486 процессорлары шығарылды, ал 1993 жылы - Pentium. IBM тәрізді бәсекелес - еліктеулер пайда болды. Қазір сатып алушылар ондаған процессордан әртүрлі шығарушылардан таңдап алуға мүмкіндігі бар. 80386 сериялы микропроцессорлардың шығарылуымен бірге Windows жүйесінде жаңа версияның бірі Windows 3.1 кейін Windows 3.11 версиялары орнатыла бастады. 80 жылдардың ортасында Microsoft фирмасы IBM тәрізді компьютерлерге арналған бірнеше есепті қатар шығара алатын операциялық жүйелер жасады. Осылайша Windows 95-98 және Windows NT операциялық жүйелері пайда болды. Windows операциялық жүйесі бұрынғыға қарағанда жұмыс істегенде жеңіл, қызықты. Қазіргі кезде компьютермен жұмыс істеу жұмыс үстелінің арқасында жеңіл, мысалы бір рет батырмамен файл ашу және әрбір терезеде қосымша қарау батырмаларын табу. Бір компьютермен бірнеше мониторды қолдану жүзеге асты, ол жұмыс аймағының көлемін үлкейтеді. Windows 98 цифрлық фотоаппараттарымен және басқа да жабдықтармен жұмыс істей алады. 2000 жылға таман Windows 2000 жаңа операциялық жүйесі шығарылды. Бұл жүйеде Windows ОЖ айтарлықтай өзгешеліктер болмағандықтан, көптеген пайдаланушылар алдында «жаңа жүйеге көшу керек пе?» деген сұрақ туындады. Жаңа ОЖ-лердің басты артықшылығы мынада: Windows 2000 Windows NT – нің мұрагері болып табылады, сондықтан тұрақты жұмыс істейді, өйткені қолданбалы бағдарламалар ОЖ жұмысына араласа алмайды. Бұл орайда Windows 2000 желідегі топтық жұмысқа, бірлесіп атқаратын жұмысқа есептелген. 2-ші жағынан, Windows 2000-ның басқаруымен қолданбалы бағдарламалардың қалыпты жұмыс істеуі үшін жедел жадынан үлкен көлемі (64 Мб бағдарында) қажет болады.
пайдаланушыға қолайлы әрі түсінікті интерфейс береді; компьютерлерде көбіне оңтайлы пішіндемелер жұмыс істейді; одан әрі дамыту үшін ашық архитектурасымен 32-разрядты файл жүйесі бар; дыбыспен, бейне және жинақтаушы-дискілермен жұмыс істеуге арналып қоса орнатылған құралдары; пайдаланушыға қарапайым тапсырмалар беру арқылы операцияларды орындау процесін автоматтандыратын Шебердің саймандарын береді; қателіктерді анықтаудың, оңтайландырудың қоса орнатылған құралдарын қосады, бүкіл жүйенің қызмет атқару тиімділігін арттырады. Windows Millenium - көп міндетті жүйе. Бұл - ол бір мезгілде көптеген міндеттермен (құжаттармен) жұмыс істеуге мүмкіндік береді деген сөз. Әрбір құжат өзінің қолданбалы бағдарламасымен (мәтіндік, редактор, электронды кесте) өңделуі мүмкін. Сондай-ақ бір бағдарламаның бірнеше көшірмесімен де жұмыс істейді. Бірнеше бағдарламамен жұмыс істеген кезде есте болатын ережелер бар: әрбір бағдарлама өзінің терезесінде жұмыс істейді; уақыттың әр кезінде бір ғана бағдарлама ерекшеленген; белсенді бағдарламаның терезесі әрқашан алдыңғы қатарда болады; белсенді емес бағдарламамен жұмыс істеу үшін оның терезесін белсенді ету керек; бағдарламалардың ашық терезелерінің барлығының міндеттер панелінде өздерінің батырмалары болады. 2006 жылы маусым айында Windows Computer Cluster Server 2003 (CCS), шығарылды, ол өте күрделі технологияға және кластерлік есептеулерге арналды. Бұл баспа көптеген компьтерлерді күшейту және барлық қуатты компьютерді өрістетіп шығару үшін жинақталып отыр. Әр кластер Windows Compute Cluster Server бірнеше машиналардан не бір ғана машинадан тұрады, олар әр жұмысты өзінше, бірнеше бағынатын машиналарға, басты жұмысты атқаратын машиналарға бөледі. Computer Cluster Server «Microsoft Messaging Passing Interface»-ді желі кластерін орындаушы машиналар үшін қолданады. Ол кластердің бөлшектерін қуатты ішкі процессор механизмімен қосып байланыстырады.API 160-тан көп функциялардан тұрады. Open source интерфейсі MPI2 MS MPI-мен өңделіп шығарылды, олар өте күрделі есептеулерде қолданылады.Windows Serverді 2003-те қолданатын өнімдеріАл кейбір Microsoft өнімі өзінің құрамына Windows Server 2003-ті арқау ретінде:Microsoft Small Business Server 2003- өнімі аз бизнес үшін, өзіне керекті (Microsoft бойынша) кішігірім кәсіпорын ашу. Толықтыру Windows Server 2003 –ін бұл құжат Microsoft SQL Server, Microsoft ISA Server басқа да құжаттарды және жай құжаттарды басқару. Windows Server 2003 нұсқасы, бұл құжатқа кіретін өзінің кейбір ерекшеліктері бар, көбіне Active Directory қызметімен байланысады (мысалы ол 75 –тен артық қолданушыларды қолдай алмайды)Windows Server 2003 (шығарылған кездегі кодтық есімі) Whistler Server, ішкі нұсқасы - Windows NT 5.2) - серверлердегі жұмысқа тағайындалған Microsoft компаниясының Windows NT отбасына жататын операциялық жүйе. Ол 2003 жылы 24 сәуірде шығарылған. Windows Server 2003 Windows 2000 Server жаңа нұсқасы болып табылады және Windows XP операциялық жүйесінің серверлік нұсқасы. Басында Microsoft бұл өнім өзінің жаңа Microsoft.NET платформасының қолданыста болуы мақсатында «Windows .NET Server» деп атауды жоспарлаған. Бірақ, ақыр соңында бұл атау бағдарламалық қамтамасыздандыру саудасында NET-ті қате таныстырмау үшін алынып тасталды.Жүйенің жаңа функциялары. Windows Server 2003 жүйенің алдыңғы Windows 2000 Server нұсқасына кіргізілген функцияларды дамытуда. Бұған жүйенің NT 5.2 ядролық нұсқасы да көрсетілген. Төменде кейбір Windows 2000 мен салыстырғанда көбірек байқалатын өзгерістер көрсетілген. NET қолдау. Windows Server 2003- .NET Framework қаптамаларымен орнатылған, Microsoft операциялық жүйелерінің алғашқысы. Бұл осы жүйеге Microsoft.NET платформаларына қосымшаларды, басқада керекті бағдарламалық қамтамасыздандыруларды орнатусыз-ақ жүзеге асырады. Active Directory-дің күшейуі. Windows Server 2003 өзіне Windows 2000да алғаш пайда болған келесі күшейтулерді Active Directory-каталог міндеттерінде қосады: Active Directory доменін оны өрістендіргеннен кейін атын қайта өзгерту. Active Directory сызбасының өзгерісін ықшамдау - мысалы, атрибуттар мен сыныптарды өшіру. Каталогтарды басқаруға арналған күшейтілген қолданбалы интерфейс. Топталған саясатты басқаратын күшейтілген құрал, Group Policy Management Console бағдарламасын қоса орындалады. Windows Server 2003 құрамында Internet Information Services қызметінде 6.0 нұсқасы таралады, Windows 2000-да қол жетімді IIS 5.0 архитектура қызметі тіршілігінен өзгеше болады. Windows операциялық жүйесінде жұмыс істеу үшін негізгі элементтерден бастау керек.
Windows жұмыс үстелінің негізгі элементтері: қоржын, белгішілер, таңбашалар, терезелер, қосымшаларды тез шақыруға арналған MS Office тақтасы, міндеттер сызғышы. Терезе - Windows жүйесіндегі ең негізгі ұғым болып табылады. Windows сөзінің нақты аудармасы - терезе екені осыны білдіреді. Терезе - экранның төртбұрышты қоршаулы аумағы, онда әр түрлі бағдарламалар орындалады, кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және басқару әрекеттері жүргізіледі. Windows терезесі экранды толығымен, жартылай алуы немесе белгілі бір бөлігін ғана қамтуы мүмкін. Экран бетінде бір мезетте бірнеше терезе орналаса береді. Мұнда кез келген бағдарламаның өзіне тән жұмыс істеу терезесі болады. Терезе жақтаулары (шекаралар) - бұл терезенің периметрі бойынша өтетін тік және көлденең сызықтар. Терезенің жоғарғы жағында тақырып қатары орналасқан. Тақырып қатарының сол жағында жанама мәзір орналасқан, ал оң жағында терезенің көлемін өзгертуге арналған басқару батырмалары бар. Тақырып қатарынан төменірек мәзір қатары орын алған. Ал мәзір қатарынан төменгі төртбұрышты аудан - терезенің жұмыс аумағы деп аталады. Экран бетіндегі бағдарламалар мен құжаттар орналасатын терезелер үш түрлі болады: толық экранды; қалыпты күйдегі; шартбелгі түрінде; Шартбелгі - бұл экран бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген графикалық бейне. Ол дисплей экранындағы бағдарламаны, терезені, функцияны, файлды т.б бейнелеп тұруы мүмкін. Әр шартбелгі белгілі бір терезеге сәйкес келеді және ол қажет болғанда үлкейту батырмасы арқылы терезеге айналады. Экранда мынадай шартбелгілер кездеседі: қосымша бағдарламалар белгісі; белгілі бір топтар шартбелгісі; функциялар шартбелгісі; Шартбелгілер Windows-тің бағдарламаларын жұмысқа қосуды, құжаттарын ашуды немесе басқа да құралдарына қол жеткізуді тездетуге мүмкіндік береді. Жарлық (shortcut) - бұл белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды іске асыратын командалық файл. Мысалы, жарлық арқылы каталогтың, желідегі дискінің ішіндегісін көрсетуге болады, тез арада басқа каталогта орналасқан бағдарламаларды іске қосуға, файлды да жылдам ашуға болады және т.б. Жарлықты пайдаланғанда негізгі объектілердің өздері (файлдар, каталогтар және т.б) өз орындарында ешбір өзгеріссіз тұрады. Ал егер де сіз жұмыс үстелінің shortcut шартбелгісін орналастырып, оны артынан өшірсеңіз, онда жарлық беріп тұрған командалық файл өшіріледі де, бастапқы файлдар ешбір өзгеріссіз қалады. Бума (folder) экранда каталогтарды және бағдарламалық топтарды белгілеу үшін қолданылады. Мұның мағынасы мынада: каталог пен бағдарламалар тобы белгілі бір объектілерді орналастыруда қолданылатын контейнер болып табылады. Windows жүйесінің негізгі функциялары. Кез келген ОЖ сияқты Windows ортасының негізгі ядросы, жедел жадты басқаратын ішкі жүйесі, файлдық жүйесі, енгізу - шығару құрылғыларымен жұмыс істейтін драйвелері бар. Windows операциялық жүйесі мынадай мәселелердің орындалуын қамтамасыз етеді: компьютердің барлық аппараттық құрал-жабдықтарын басқару; файлдық жүйемен жұмыс істеуді қамтамасыз ету; қолданбалы бағдарламаларды іске қосу; Бұған қоса Windows жүйесі: Сабақ жоспары О №6 Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Windows 7-нің стандартты қосымшалары Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Оқытушының қолы ___________________________________ Windows 7-дегі Windows Flip 3D Windows-тың басқару элементтері Олар: Пуск батырмасы, Бас меню, меню жолдары, бағыныңқы меню және командалар жатады. Команда бұл берілген команданың белгішесінде маусты шерткенде жүретін әрекет. Команда ұзын немесе қысқа болады. Қысқа команда деп программа белгісінде шерткенде орындалатын әрекетті айтамыз. Ұзын команда деп белгілі бір нәтижеге әкелетін нұсқауды айтамыз. Мысалы: Пуск-ПРограммы-Стандартные-Блокнот Жұмыс үстелінде Windows нысандары және басқарушы элементтері: белгішелер, лақаптар, үстелдер, мәзірлер, қалталар орналасады. Стандартты көріністе Жұмыс үстелінде Менің компьютерім, Себет, Желілік орта, Internet Explorer терезелерінің белгішелері, Тапсырмалар үстелі, Бастау батырмасы орналасады. Менің құжаттарым – пайдаланушының құжаттарын қамтиды. 
Менің компьютерім – дискілер және ақпаратты сақтауға арналған қосымша құрылғылар тізімін қамтиды. 
Internet Explorer – Internet беттерін қарап шығуға арналған бағдарламаны қамтиды. 
Желілік орта – желіге қосылған компьютерлер тізімін көрсетеді. 
Себет – жою кезінде қате әрекеттер жасалған жағдайда қайта қалпына келтіруге болатын жойылған нысандар тізімін қамтиды. Басқаша айтсақ, Себет – файлдар мен қалталарды жою кезінде гі қосымша қауіпсіздік құралы. Жұмыс үстелінің төменгі бөлігінде Бастау батырмасы, Жылдам іске қосу үстелі, Тапсырмалар үстелі, Индикаторлар үстелінен тұратын жолақ орналасқан. Бастау батырмасын басқаннан кейін бағдарламаларды іске қосуға, құжатты ашуға, жүйе баптамаларын өзгертуге, анықтамалық мәліметтер алуға, қажетті файлдарды табуға және т.б. мүмкіндік беретін Windows Бас мәзірі (Главное меню) ашылады.  Классикалық Windows Бас мәзірі (Главное меню) мынадай әмірлерді қамтиды: Бағдарламалар, Құжаттар, Баптау, Іздеу, Анықтама, жегу. Бұлардың әрқайсысы белгілі бір қызмет атқарады.
Бағдарламалар (Программы) әмірі компьютерге орнатылған бағдарламалар тізімін көрсетеді және оларды іске қосуға мүмкіндік береді. Құжаттар (Документы) әмірі жақында ашылған құжаттар тізімін көрсетеді. Баптау (Настройка) әмірі жүйенің баптаулы өзгертілетін құрамдас бөліктерінің тізімін көрсетеді. Іздеу (Найти) әмірі файлдарды, қалталарды немесе пошталық хабарламаны іздеуді жүзеге асырады. Анықтама және қолдау (Справка и поддержка) әмірі анықтама жүйесін шақыруға мүмкіндік береді. Егер қандай да мәзірде әмір соңында көп нүкте тұрса, бұл оны шақырған кезде қосымша параметрлер көрсетілетін сұхбат терезесі ашылатынын білдіреді. Баптаулары өзгертілгенде Бас мәзір сәл басқаша әмірлер тізімін қамтуы, ал олардың атауы сәл өзгеше болуы мүмкін, алайда олардың қызметі бұрынғы қалпында қала береді. Пайдаланушы Бас мәзір тізімін недәір жиі қолданылатын бағдарламалар және құжаттармен толтыра алады. Жылдам іске қосу үстелінде әдетте недәуір жиі қолданылатын бағдарламалардың лақаптары орналасады, оларды іске қосу үшін лақапты бір рет шертсе жеткілікті. 
Тапсырмалар үстелінде дәл қазір ашық тұрған терезелер мен іске қосылған Windows бағдарламалары туралы ақпарат көрініс табады. 
Индикаторлар үстелі дәл қазір іске қосылып тұрған бағдарламалардың бір бөлігін, сондай-ақ жүйелік уақытты көрсетеді. 
6 Жаңа тақырып бойынша студенттердің білімін пысықтау (20 мин) - Студенттердің білімін ауызша сұрау және тапсырмалар беру арқылы пысықтау. Студенттерден ауызша сұралатын сұрақтар: 1-cұрақ. Операциялық жүйе (ОЖ) деген не? Жауабы: Ол компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе 2-cұрақ. Операциялық жүйенің неше негізгі түрі бар? Жауабы: 4 3-cұрақ. Windows дегеніміз не? Жауабы: Windows (тікелей аударғанда - терезелер ) бейне беттің терезелерге бөлінуі арқасына осындай атауға ие болды. 4-cұрақ. Операциялық жүйе қандай қызмет атқарады? Жауабы: ОЖ бағдарламалар жүйесінің компьютердің мәліметтерді құрылғыларын және қор көздерін басқарады, мәліметтерді қорғауды қамтамассыз етеді, пайдаланушы мен бағдарламалар сұратуы бойынша түрлі қызметтерді атқарады және т.б. 5-cұрақ. Компьютерді калай іске қосамыз? Жауабы: Іске қосу батырмасын басамыз. Компьютердің құрылғыларының жұмысқа қабілеттілігін тексеріліп, алғашқы жүктеу процесі өтеді. ОЖ-ге белгілі бір қолданушы атымен кіреміз. Енді осыдан кейін ғана компьютер жұмыс жасауға дайын болады. 6-cұрақ. Амалдық жүйенің негізгі міндеттері? Жауабы: Алдымен ОЖ-нің негізгі міндеттерін еске түсірелік. - Барлық құрылғылардың жұмысын басқару - Барлық программаларды іске қосу. - Адам мен компьютер арасындағы қарым қатынасты ұйымдастыру. - Компьютермен жұмыс істеу – оның ОЖ-мен жұмыс істеу болып табылады. - Алдымен ОЖ-мен жұмыс бастау үшін компьютерді іске қосу керек. 7-cұрақ. Windows-тың обьектілері орналасқан экран дегеніміз не? Жауабы: Windows-тың обьектілері орналасқан экран – жұмыс үстелі деп аталады. Яғни жұмыс столында обьектілер мен басқару элементтері орналасады. 8-cұрақ. Windows-та обьекті болып- Жауабы: Windows-та обьекті болып қапшықтар, файлдар, терезелер, таңбашалар, белгішелер, маус нұсқағышы есептеледі. Әр обьектінің өз қасиеттері болады. Мысалы файл обьектісінің қасиеттеріне оның атауы, типі, өлшемі, құрылған мерзімі жатады. 9-cұрақ: Windows-тың басқару элементтері. Жауабы: Пуск батырмасы, Бас меню, меню жолдары, бағыныңқы меню және командалар жатады. 10-cұрақ: Жұмыс үстелінде Windows нысандары және басқарушы элементтері қандай? Жауабы: Жұмыс үстелінде Windows нысандары және басқарушы элементтері: белгішелер, лақаптар, үстелдер, мәзірлер, қалталар орналасады. 11-cұрақ: Windows операциялық жүйесінің стандартты көрініснде не орналасқан? Жауабы: Windows операциялық жүйесінің стандартты көріністе Жұмыс үстелінде Менің компьютерім, Себет, Желілік орта, Internet Explorer терезелерінің белгішелері, Тапсырмалар үстелі, Бастау батырмасы орналасады. 12-cұрақ Менің құжаттарым дегеніміз не? Жауабы: Менің құжаттарым – пайдаланушының құжаттарын қамтиды. 13-cұрақ: Менің құжаттарым дегеніміз не? Жауабы: Менің компьютерім – дискілер және ақпаратты сақтауға арналған қосымша құрылғылар тізімін қамтиды. 14-cұрақ: Internet Explorer дегеніміз не? Жауабы: Internet Explorer – Internet беттерін қарап шығуға арналған бағдарламаны қамтиды. 15-cұрақ: Желілік орта дегеніміз не? Жауабы: Желілік орта – желіге қосылған компьютерлер тізімін көрсетеді. 16-cұрақ: Себет дегеніміз не? Жауабы: Себет – жою кезінде қате әрекеттер жасалған жағдайда қайта қалпына келтіруге болатын жойылған нысандар тізімін қамтиды. 17-cұрақ: Бастау батырмасы қай жерде орналасқан және онда не орналасқан? Жауабы: Жұмыс үстелінің төменгі бөлігінде Бастау батырмасы, Жылдам іске қосу үстелі, Тапсырмалар үстелі, Индикаторлар үстелінен тұратын жолақ орналасқан. 18-cұрақ: Бас мәзір қандай әмірлерді қамтиды? Жауабы: Бас мәзірі (Главное меню) мынадай әмірлерді қамтиды: Бағдарламалар, Құжаттар, Баптау, Іздеу, Анықтама, жегу. Бұлардың әрқайсысы белгілі бір қызмет атқарады. 19-cұрақ: Баптау дегеніміз не? Жауабы: Баптау (Настройка) әмірі жүйенің баптаулы өзгертілетін құрамдас бөліктерінің тізімін көрсетеді. 20-cұрақ: Менің құжаттарым дегеніміз не? Жауабы: Анықтама және қолдау (Справка и поддержка) әмірі анықтама жүйесін шақыруға мүмкіндік береді. 21-cұрақ: Жылдам іске қосу дегеніміз не? Жауабы: Жылдам іске қосу үстелінде әдетте недәуір жиі қолданылатын бағдарламалардың лақаптары орналасады, оларды іске қосу үшін лақапты бір рет шертсе жеткілікті. 22-cұрақ: Тапсырмалар үстелінде дегеніміз не? Жауабы: Тапсырмалар үстелінде дәл қазір ашық тұрған терезелер мен іске қосылған Windows бағдарламалары туралы ақпарат көрініс табады. 23-cұрақ: Тінтуір /мауспен/ жұмыс дегеніміз не? Жауабы: Тінтуір /мауспен/ жұмыс маус обьектілер мен басқару элементтерін іске келтіру үшін қолданылады. Тінтуірмен сол жақ және оң жақ батырма арқылы жұмыс жасайды. Студенттердің компьютерде орындайтын тапсырмалары: 1-тапсырма. 1. Жаңадан қапшық құрыңыз. 2.Атын “Суреттер” деп өзгертіңіз. 3.Ішіне суреттерден құралған бірнеше файлды жылжытып, көшіріп алып келіңіз. 2-тапсырма: Терезе элементерінің астына атауларын жаз. 
7 Сабақты қортындылау (5 мин) - Студенттердің алған білімін қысқаша түсіндіру арқылы қорытындылау. / Студенттердің алған білімін интерактивті тақтада арнайы дайындалған слайдты ашып көрсете отырып қорытындылау/. 8 Үйге тапсырма беру (5 мин) - Студенттерге жаңа тақырыптан өзіндік дайындалуға сұрақтар және тапсырмалар беру. Тақырыбы: Windows операциялық жүйесі құрылымы, интерфейсі, командалары Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар мен тапсырмалар: 1-cұрақ. Операциялық жүйе (ОЖ) деген не? 2-cұрақ. Операциялық жүйенің неше негізгі түрі бар? 3-cұрақ. Windows дегеніміз не? 4-cұрақ. Операциялық жүйе қандай қызмет атқарады? 5-cұрақ. Компьютерді калай іске қосамыз? 6-cұрақ. Амалдық жүйенің негізгі міндеттері? 7-cұрақ. Windows-тың обьектілері орналасқан экран дегеніміз не? 8-cұрақ. Windows-та обьекті болып- 9-сұрақ: Windows-тың басқару элементтері. 10-сұрақ: Жұмыс үстелінде Windows нысандары және басқарушы элементтері қандай? 11-сұрақ: Windows операциялық жүйесінің стандартты көрініснде не орналасқан? 12-сұрақ: Менің құжаттарым дегеніміз не? 13-сұрақ: Менің құжаттарым дегеніміз не? 14-сұрақ Internet Explorer дегеніміз не? 15-сұрақ: Желілік орта дегеніміз не? 16-сұрақ: Себет дегеніміз не? 17-сұрақ: Бастау батырмасы қай жерде орналасқан және онда не орналасқан? 18-сұрақ: Бас мәзір қандай әмірлерді қамтиды? 19-сұрақ: Баптау дегеніміз не? 21-сұрақ: Жылдам іске қосу дегеніміз не? 22-сұрақ: Тапсырмалар үстелінде дегеніміз не? 23-сұрақ: Тінтуір /мауспен/ жұмыс дегеніміз не? С №7 Дәріс
Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Linux операциялық жүйесі туралы түсінік. Linux операциялық жүйесінің файлдық жүйесі. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ Linux файлдық жүйесі unix-ұқсас кез-келген операциялық жүйе секілді қатаң каталогтар құрылымын береді. Әр Linux дистрибутиві өңдеушілер жағдайына қарай құрылымдарды өзгерте алады. Мұнда біз әр дистрибутивте қоданылатын каталогтарды көрсетеміз:
Linux-тың жұмысы үшін керек баптаулардың барлығын (файлдардың барлық керек түрлері мен атрибуттарды, соның ішінде рұқсат құқықтарын сақтауды) қолдайтын файлдық жүйелердің бірнеше түрі бар. Ext2/3 Файлдық жүйенің осы түрі Linux үшін арнайы жасалып, Linux-жүйелердің көбінде қолданылады. Ext3 пен Ext2 айырмашылығы, біріншісі кейін шығып, құрамында журналдау қолдауы бар. Қалған қасиеттері бойынша осы екі файлдық жүйе бірдей, және бір-бірне оңай айналдырылады. Бұл файлдық жүйе дерекқорға ұқсас: оның ішінде өзінің индексация мен жылдам іздеу жүйесі бар, ал оның файл мен бумалар ретінде көрінуі – жүйенің тек бір көрінісі ғана. Әдетте ReiserFS ұсақ файлдардың көп санын сақтауға үшін жақсы келеді деп саналады. Журналдауды қолдайды. XFS Бұл файлдық жүйе үздіксіз жазылатын не құрамасы өзгертілетін үлкен және өте үлкен файлдарды сақтауға арналған. Ext3 сияқты өнімділігі нашар емес, бірақ оны қолданған кезде электрқорегі кенет өшірілсе, файлдардың құрамасын жоғалту қаупі бар (қауіпсіздік салдарынан осындай кезде файлдың құрамасын нөлдеу қолданылады). Үздіксіз қорек көзіне (UPS) қосылған компьютерлерде қолдануға ұсынылады. SWAPFS Файлдық жүйенің осы түрі ерекше болып келеді, және ол қатты дискте swap аймағын жасау үшін қолданылады. Ол аймақ көбінесе жеке бөлімге шығарылады, және Linux-та виртуалды жады ретінде қолданылады. Егер физикалық жады аз болса, мәліметтердің бір бөлігі осы аймаққа көшіріледі. JFS IBM компаниясы осы файлдық жүйесін жүктелуі үлкен серверлер үшін жасаған: жасау кезінде өнімділік пен сенімділікке назар аударылған, және қойылған мақсаттарға жетті. Сонымен қатар, Linux-та, өзінің файлдық жүйелерден басқа, тағы да көптеген түрлеріне қолдау бар. Егер ол файлдық жүйелерге жазу тәсілі белгілі болса, онда жазу мен оқу әрекеттері қолжетерлік болады, басқа жағдайда – тек оқуға ғана болады. Файлдық жүйелерің ондай түрлері әдетте басқа операциялық жүйелердің меншігі болады. С №8 Дәріс
Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Архивтеу туралы түсінік. WINZip, WinRar архиваторлары. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
программаларының түрлерімен таныстыру, архивтерді орналастыруды үйрету. Дамытушылығы: студенттердің танымдық, ойлау қабілеттерін дамыту; Тәрбиелілігі: студентларды ұйымшылдыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу. Әдістері: Сұрақ-жауап, түртіп алу (инсерт) стратегиясы, пікір алысу стратегиясы т.б. Сабақ жабдығы: Оқулықтар, интерактивтік тақта, таратпа қағаздар, компьютерлер. Пәнаралық байланыс: математика, ағылшын, өзін-өзі тану Әдебиет: Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ Студенттер сабақты бастамас бұрын мен сендерге мынадай сұрақ қойғым келіп отыр. Архив деген сөзді қалай түсінесіңдер? Архив дегеніміз не? Резервтік көшірмені құру үшін немесе компьютерлік желілер арқылы жылдам беру үшін файлдар архиватор деп аталатын арнайы программалардың көмегімен архивтеледі. Архиваторлар бір немесе бірнеше файлдың орнына бір архивтік файл құрады. Файлдарды архивтеу не үшін қажет? — компьютер жадын тиімді пайдалану үшін (әсіресе, ақпаратты дискетте сақтауда); — электрондық пошта арқылы жіберу үшін (орнатылатын файл өлшемі аз болған сайын жіберуге кететін уақыт та аз болады).
Архивтеудің алты әдісі бар: — сығусыз; — шапшаң; — жылдам; — әдеттегідей; — жақсы; — максималды. Ақпараттар көлемі кішірейетін, ал ақпарат саны сол қалпында қалатын әр түрлі архивтеу алгоритмдері бар. Мәтіндік, графикалық файлдар жақсы сығылады, ал іс жүзінде архивтік файлдар сығылмайды. Программашылар көптеген әр түрлі архиваторларды құрды, олардың ішінде кеңнен тарағаны WinRar, WinZip, сол сияқты Windows операциялық жүйесіне деректерді Архивтеу қызметші программасы кіреді. Архиваторды таңдағанда олардың әмбебаптығы және сенімділігі басшылыққа алынады. Архивтерді құру және оларды басқарудың бірден бір кеңінен тараған әйгілі құралына, орыс тіліне толығымен көшірілген архиватор WinRar жатады. WinRar RAR және ZIP архивтермен жұмыс жасауға, әртүрлі сығуларды орындауға мүмкіндік береді, жоғары нәтижелі деректерді сығу алгоритмін пайдаланады, көптомдық және архивтен өзі шығаратын архивтерді құрады. Бірнеше бөліктен тұратын архивтер – көптомды архивтер деп аталады. Жалпы томдар үлкен архивті бірнеше бөліктен тұратын архивті бірнеше дискетаға немесе басқа сменалық тасушыда сақтау үшін пайдаланылады. ІV. Практикалық жұмыс. Компьютерде құжаттарды архивтеу. Студентлар өздерінің құрған құжаттарын архивтейді. Сабақ жоспары О №9 Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Компьютерлік вирустар. Компьютерлік вирустар түрлері. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ Студенттер, адамдар ауырған сияқты компьютерлер де ауырады, олар көбінесе жұқпалы аурулар сияқты. Бұл ауруларды компьютерлік вирустар деп атайды. Қазіргі заманда ел аузынан «Компьютеріме вирус түсті», «компьютерім вирустан ұшып кетті» т,с,с сөздерді естуге болады. Бұл не деген сөз? Компьютерге вирус қайдан түседі? Вирус түссе не істеміз? /проблемалық ситуация/ Компьютерлік вирус — арнайы жазылған «көбейуге» және басқа программаларға «жұғуға» қабілетті, шағын көлемді (200 ден 5000 байтқа дейін) компьютерлік программа. Ол өздігінен басқа программалар соңына немесе алдына қосымша жазылады да, оларды "бүлдіруге" кіріседі, сондай-ақ компьютерде тағы басқа келеңсіз әрекеттерді істеуі мүмкін. Ішінен осындай вирус табылған программа "ауру жұққан" немесе "бүлінген" деп аталады. Адамдарға жұқпалы аурулар бөгде ауырған адамдардан жұғады. Ал компьютерге «зақымдалған» дискета немесе «зақымдалған» файл арқылы түседі. Өзінің жабысқанын жасыру мақсатында вирустың басқа программаларды бүлдіруі және оларға зиян ету әрекеттері көбінесе сырт көзге біліне бермейді. Оның кері әсері белгілі бір шарттарды орындағанда ғана іске асады. Вирус өзіне қажетті бүлдіру әрекеттерін орындаған соң, жұмысты басқаруды негізгі программаға береді, ал ол программа алғашында әдеттегідей жұмыс істей береді. Сөйтіп ол программа бұрынғы қалпынша жұмысын жалғастырып, сырт көзге "вирус жұққандығы" білінбейді. Вирустың зиянды іс-әрекеттері алғашқы кезде жұмыс істеп отырған адамға байқалмайды, өйткені ол өте тез орындалып әсері онша білінбеуі мүмкін, сондықтан көбінесе адамдардың компъютерде әдеттегіден өзгеше жағдайлардың болып жатқанын сезуі өте қиынға соғады. Ең қауіпті вирустарға резиденттік түрде жедел жадта сақталып, орындалатын әрбір программаны зақымдап отыратындары жатады. Әдетте әрбір вирус түрі файлдың бір немесе екі типіне (түріне) ғана "жүғады". Көбінесе бірден орындалатын файлдарға "жүғатын" вирустар жиі кездеседі. Файлдарды зақымдайтын мұндай вирустарды файлдық деп атайды. Соңгы кезде вирустің жаңа түрлері - дискідегі файлдық жүйені өзгертетін вирустар көбейіп таралуда. Әдетте әрбір вирус түрі файлдың бір немесе екі типіне (түріне) ғана "жүғады". Көбінесе бірден орындалатын файлдарға "жүғатын" вирустар жиі кездеседі. Файлдарды зақымдайтын мұндай вирустарды файлдық деп атайды.Соңгы кезде вирустің жаңа түрлері - дискідегі файлдық жүйені өзгертетін вирустар көбейіп таралуда. Кез келген программаны іске қосқанда дискіден бірінші вирус оқылады да, ол түрақты ЭЕМ жедел жадында сақталып файлдарды өңдейтін ВОЗ программаларына жабысады. Қазіргі кезде 50-мыңнан астам вирус бар. Олар үш бөлікке бөлінеді: Мекендеу ортасы бойынша: Желілік, файлдық, жүктейтін. Зақымдау әдісі бойынша: Резиденттік, резиденттік емес. Зиянсыз, қауіпсіз, қауіпті, өте қауіпті болып бөлінеді Ә) Кез-келген әрекеттің қарсы әрекеті болады. Адамдар ауырған кезде организмде қандай өзгерістер болады? Ал, компьютерлік вирусқа қарсы әрекет бола ма? / жауап/ Вирустың пайда болуынан компьютерде мынандай өзгерістер болады: Біраз уақыт өткен соң, компьютерде әдеттегіден тыс, келеңсіз құбылыстар басталғаны білінеді, олар, мысалы, мынадай іс-әрекеттер істеуі мүмкін: кейбір программалар жұмыс істемей қалады немесе дұрыс жұмыс істемейді; экранға әдеттегіден тыс бөтен мәліметтер, символдар; компьютердің баяу жұмыс істеуі. жұмыстың тоқталуы файлдар мен қапшықтардың жоғалуы. файлдардың өлшемдерінің өзгеруі. дискіде файлдардың санының кенеттен өзгеруі. ОЖ бос орынының өлшемінің кішіреюі компьютер жұмысының жаңылысуы. Вирусты кім жасайды, олар қайдан пайда болады? 1 жолы. Оларды білікті бағдарламашылар қызғаныш, кектену, мансапқұмарлық мақсатында, басқа бәсекелес фирмаларына зиян келтіру үшін 2 жолы Антивирустық бағдарламаларды сатудан ақша табу мақсатынан жазады. Адамдардың жұқпалы аурулары әр түрлі болады. Сондықтан әсер ету дәрежесіне байланысты компьютерлік вирустар әр түрлі болады. қауіпсіз қауіпті өте қауіпті Адамдар жұқпалы аурулардан қалай емделеді? (жауаптары) Компьютерде дәрі-дәрмектердің ролін вирустық бағдарламалар атқарады. Олардың бірнеше типтері болады: детектор-бағдарламалар фактор немесе доктар-бағдарламалар вакцина-бағдарламалар ревизор-бағдарламалар. фильтр-бағдарламалар. Ескерту! Компьютерде вирус пайда болмау үшін адам өте ұқып-ты, жауапты болу керек. Комплекстік профилактикалық қорғау шараларын қолдану қажет. "Ауырған" дискілерді дұрыс қалпына келтіру үшін тек арнайы антивирустік программалар қажет
Олармен күресу үшін вирусқа қарсы программалар жазатын мамандар бар, Д.Лозинский, Д.Мостовой, А.Данилов және т.б. Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік беретін программалар антивирустық программалар деп аталады. Бұл программалар вируспен зақымдалған файлдарды тауып қана қоймай, оларды емдейді де оны зақымдалған уақытына дейінгі қалпына келтіреді. Ең көп тараған Aids test, Skan6 Norton AntiVirus, Doctor Wep және Касперски программалары.
1хат. Сканер мен пернетақтаны іске қосып компьютерді қосу керек. Монитормен мәтін жазып, суретті компьютерге енгізу үшін принтерді пайдаланамын. Жазылған ақпаратты қағазға басып шығару үшін жүйелік блок қолданамын. 2-хат. Компьютерде мәтін жазу үшін Paint текістік редакторды пайдалануға болады. Ал сурет салғым келсе WordPad стандартты программасымен сала аламын. Мен пернетақтамен жұмыс істегенді ұнатамын. өйткені онда көптеген құжаттарды сақтауға, сканерлеуге болады. Пернетақтаның үш түрі бар: Лазерлік матрицалық, сия бүріккіш. Енді тақтадағы сөзді табу.
V. Сабақты бекіту Дебат өткізу. " Компьютерлік вирустар" Сыныпты екі топқа бөлеміз. І топ (жақтаушы), 2 топ (даттаушы) Осындай сұрақтар қоямыз: Компьютерлік вирустар керек пе, жоқ па? Компьютерлік вирустардың пайдасы, зияны? ҮІ. Қорытынды. Адам мен компьютердің жұқпалы ауруларын салыстыр.
VІ. Үйге тапсырма, бағалау Үйден вирусттың таралу жолдары мен шығу тарихы жайлы. Реферат жазып қорғау Сабақ жоспары О №10 Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Microsoft Word 2013 мәтіндік процессор туралы жалпы түсінік. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ Жаңа сабақ Кез келген компьютерде мәтін құруға арналған арнайы программалар орнатылады. Блокнот мәтіндік редакторы арқылы мәтінді компьютерде теруге және түзетуге болады. Сурет, фотосурет, кесте диаграммалары бар құжаттарды құру мен өңдеу үшін мәтіндік процессорды қолданады. Мәтіндік процессордың көмегімен мәтінді енгізуге, түзетуге және пішімдеуге, сонымен бірге графикалық элементтерді, кестелерді көптеген амалдарды орнатуға болады. Мәтіндік процессор – бұл қарапайым және кешенді мәтіндік құжаттарды енгізуге, түзетуге, пішімдеуге, сонымен бірге экранға және қағазға басып шығаруға мүмкіндік беретін программалар түрі. Мәтіндік процессор арқылы құрылған кез келген мәтін құжат деп аталады. Мәтіндік процессордың мысалы ретінде WORDPAD пен MICROSOFT WORD – ты қарастыруға болады. WORDPAD программасы Стандарттық программалар тобына жатады. MICROSOFT WORD мәтіндік процессоры MICROSOFT OFFICE құрамына енеді. MICROSOFT WORD – әлемге танымал және ең көп қолданылатын мәтіндік процессорлардың бірі. MICROSOFT WORD қолданбасында құрылған құжаттар:
Docx – WORD 2007, 2010 пішімі; Doc – WORD 97 – 2003 пішімі; Rtf – кез келген мәтіндік редакторларда оқуға арналған файл типі. Мәтіндік процессорда жұмыс жасау екі режимнен тұрады. Мәтінді енгізу мен өңдеу: Пернетақтада мәтінді теру; Мәтінге өзгерісті енгізу; Қаріптерді басқару; Мәтінді пішімдеу; Мәтін үзінділерімен жұмыс істеу; Терезелермен жұмыс жасау; Мәтіндік процессорда жұмыс жасаудың қосымша режимдері: Іске қосу (ПУСК) батырмасына басып, Барлық программалар (ВСЕ ПРОГРАММЫ) ішінен MICROSOFT OFFICE программасын таңдағаннан кейін MICROSOFT WORD 2010 батырмасына бір рет шертеміз. Мәтіндік құжат құру. Мәтін клавиатурадан символдық түрде енгізіледі. Бас әріп салу үшін Shift пернесін басып тұрып қажетті әріпті салу керек. Абзац соңында Enter пернесін басу керек. Мәтінді түгелдей бас әріптермен теру үшін Caps Lock пернесін басып бас әріптер режимін іске қосу керек. Қателеcкен жағдайда меңзердің сол жағындағы символды Backspace пернесімен өшіреді. Ал оң жағындағы символды Delete пернесімен өшіреді. Меңзерді мәтін ішінде меңзерді басқару пернелері көмегімен жылжытуға болады. Мәтіннің блогын жою үшін оны белгілеп алып, Delete пернесін басу керек. Қазақ, орыс және латын әріптерін енгізу режимдерін Shift +Alt пернелері комбинациясын қолданып өзгертуге болады. Цифрларды оң жақтағы цифрлық пернетақта көмегімен жазады. Оны Num Lock пернесін басып іске қосады. Мәтінді сақтау. Мәтінді алғаш сақтаған кезде Файл-Сохранить как.. командасын қолданып сақтайды. Мұнда ашылған терезеде Папка өрісінен файлды сақтайтын папканы таңдап, Имя файла өрісінде файлдың атын енгізіп, Сохранить батырмасын шертеді. Бұрын сақталған файлға өзгеріс енгізіп қайталап сақтаған кезде Файл-Сохранить командасын орындайды. Мұнда файл бұрынғы атымен, бұрын сақталған папкасында сақталады.
Бұрын сақталған файлды ашу үшін Файл-Открыть командасын орындайды. Ашылған терезенің Папка өрісінен файл сақталған паканы таңдаған кезде , терезенің негізігі бөлігінде сол папканың мазмұны көрінеді. Сол папканың ішінен қажетті файлды белгілеп Открыть батырмасын шерту керек. Қате тексеру. Қалып қойған сөзді немесе әріпті енгізу үшін меңзерді керекті жерге қойып, сөзді немесе әріпті енгізеді. Абзацты бөлу үшін меңзерді абзац басталатын сөздің алдына апарып, Enter пернесін басу керек. Жұмыс столында Практикалық жұмыстың тапсырмалары жазылған Word мәтіндік процессорының шаблоны әзірленген. Студентлар осы шаблонды ашып, ондағы тапсырмаларды орындап, өз құжаттарын сақтап қояды. Сабақтан соң жұмыстары тексеріледі. Microsoft Word мәтіндік процессорының терезесінің элементтерінің атауын жаз: 
Бекіту: Тапсырма: Студенттер мәтіндік процессорлар арқылы мәтіндік құжат құру. Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру арқылы жаңа сабақты қорытындылау. 1 тапсырма: Стандартты және пішімдеу құралдар тақтасының әр құралының тұсына оның міндетін жаз: Стандартты тақта батырмалары:
Пішімдеу тақтасының батырмалары:
2 тапсырма: Сұрақтардың жауабын кестенің оң жақ бағанына жаз:
Сабақ жоспары О №13 Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Microsoft Excel 2013 электрондық кесте туралы жалпы түсінік. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: электрондық кестенің негізгі түсініктерімен, құрылымымен, Excel терезесімен, кітап парақтарының құрамымен (қатар, бағана, ұяшық) танысу. Студентның ойлауын дамытуға, пәнді оқып үйренуге қажетті білім, білік және іскерлік дағдыларын меңгеруді бекітуге бағыттау. Дамытушылық: студенттердің логикалық ойлауын, салыстыра отырып, ажырату дағдыларын дамыту, ақпараттық дүниетанымын кеңейту. Тәрбиелік: студентларды шапшаңдыққа, өз ойын айта білуге, ұжымдық ауызбіршілікке баулып, дүниетаным шеңберін кеңейту. Студенттердің жеке тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру, шағын топта жұмыс істеуге дағдыландыру. Әдістері: Сұрақ-жауап, түртіп алу (инсерт) стратегиясы, пікір алысу стратегиясы т.б. Сабақ жабдығы: Оқулықтар, интерактивтік тақта, таратпа қағаздар, компьютерлер. Пәнаралық байланыс: математика, ағылшын, сурет Әдебиет: Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ Сабақтың барысына тоқталып, студенттердің үй тапсырмасы «Word мәтіндік редакторы» тақырыбы бойынша алған білімдерін тексеру кезеңіне қысқаша тоқталады. а)Үй тапсырмасы деңгейлік тапсырма сұрақтары арқылы таңдалады. Әр студент таңдаған ұяшықтың астындағы сұраққа жауап береді. Егер жауап толық болмаса, онда кез-келген студент оны толықтырады. Фронтальды сұрақ-жауап. 1. Бағандар мен жолдар? 2.Сызықтық кесте дегеніміз не? 3. Кесте дегеніміз не? 4. Электрондық кестедегі формула ? 5. Жол дегеніміз не? 6. Тіктөртбұрышты кесте дегеніміз не? 7. Ұяшық дегеніміз не? 8.Электрондық кесте дегеніміз не? 9. Microsoft EXCEL қандай программа? 10.Баған дегеніміз не? 2-тапсырма бойынша студентлар электронды оқулықтан бірнеше тапсырмаларды орындайды.
Сабақтың тақырыбы: «MS Excel электрондық кестесі туралы жалпы түсінік» Microsoft Excel - кесте ішінде есеп жұмыстарын атқара отырып, оларды көрнекі түрде бейнелейтін диаграммаларды тұрғызу, мәліметтер базасын құру, сан түрінде берілген мәліметтер арқылы эксперименттер жүргізу т.б мүмкіндіктер беретін, Windows ортасында жұмыс істеуге арналған арнайы бағдарламалық десте.
- MS Excel деген не екенін; - Excel терезесінің құрылымын; - кестенің құрылымын (бағандар, жолдар, ұяшықтар); - негізгі құралдар үстелінің міндеттерін; - ұяшықтар мекен-жайы неден құралатынын; - айналдыру сызықтары қызметін.
- MS Excel бағдарламасын іске қосу жолдарын; - ұяшықтарды пішімдей алуы; - ұяшықтарды үстеп, жойып, біріктіре алуы; - мәліметтерді сұрыптай алуы; - кестені өңдеу тәсілдерін; электрондық кестенің негізгі түсініктерімен танысу; кестеге мәліметтер енгізу және оларды өңдеу; кестені файл ретінде сақтау және жүктеу әрекеттерін орындауды үйрену; ЕXCEL бағдарламасын іске қосу үшін: Пуск => программа => Microsoft Excel командасын орындаймыз. Excel бағдарламасының терезесі Excel бағдарламасы іске қосылғаннан кейін экранның көрінісі 1- суреттегідей болады: 
1-сурет. Excel бағдарламасының терезесі Кеңінен тараған амалдардың бірі Бастау мәзірінен Бағдарламалар тармағын және MS Excel тармағын таңдау. Тағы бір тәсіл Бастау мәзірінде Жегу тармағын таңдап, ашылған терезеде Excel деп жазып, Жарайды батырмасын басамыз. Microsoft Excel-дің қолдану аясы өте кең. Excel терезесі дайын кесте болып табылатындығының арқасында ол көбінесе қандай да бір есептеулері жоқ, жай кесте түрінде ғана көрінетін құжаттар жасау үшін қолданылады. Excel–де математика, физика пәндерінде жиі кездесетін есептерді шығарып, графиктер тұрғызуға болады. Excel-де сызбалар мен диаграммаларлың алуан түрлерін оңай жасауға болады. (экономикада түрлі санақтар жүргізу үшін қолданылады). Кестенің құрылымы Электронды кесте нөмірленген жолдар және латын әріптерімен белгіленген бағандар жиынтығы болып табылады. Баған мен жолдың қиылысқан тұсында кестенің ең кіші құрамдас бөлігі – ұяшық орналасқан. Әр ұяшықтың баған әрпі мен жол нөмірінен құралатын айрықша мекен жайы бар (мысалы, “Al”, “B4”). Ұяшық мекен жайы ұяшыққа деген сілтеме болып табылады және осы ұяшықтағы деректерді өрнекте пайдалану үшін қолданылады. Еxcel бағдарламасындағы парақ ұяшықтары ауқымы – кестеде тік төртбұрыш пішінді аумақты құрайтын шақпақтар жиынтығы. Кесте ауқымының дұрыс белгіленуі А1:В2. Еxcel бағдарламасы кестесінде ұяшықтар ауқымын ерекшелеп алу үшін бірінші ерекшеленетін ұяшықты шертіп, Еxcel бағдарламасында іргелес емес ұяшықтарды ерекшелеу үшін бірінші ұяшықты шертіп, Ұяшықтардың биіктігі мен енін өзгерту үшін мына әмірлерді орындау керек: Пішім-Жол Биіктік қосымша мәзірін таңдағаннан кейін шығатын сұхбат терезесіндегі мәнді өзімізге қажетіне ауыстырамыз. Сондай-ақ баған таңбашасының оң жақ шетін оңға немесе солға жылжытып, бағанның енін ұлғайтуға болады. Жүгіргіні баған таңбашасының оң жақ шетіне апарғанда ол баған енін өзгертуге болатынын көрсетіп, мөлшерді өзгертуге арналған жүгіргі кейпіне енеді. Мысалы, егер D бағанының оң жақ шетін шертіп, таңбашаны оңға қарай сүйресе, баған кеңейе түседі. Дәл осылай, баған таңбашасын солға қарай сүйресе, баған ені кішірейеді. Microsoft Excel терезесіне шолу Excel құжаты .xls кеңейтіміне ие және Кітап деп аталады. Кітап парақтардан тұрады. Үнсіз келісім бойынша олар үшеу етіп жасалады. Парақтар арасында терезенің төменгі жағындағы «Парақ1» және т.с.с. сілтемелерді пайдаланып, ауысып жүруге болады. Әдепкіде әрбір Excel кітабындағы парақтар Парақ 1, Парақ 2 және Парақ 3 деп аталады. Кітапқа ерекше атау беру оның не туралы екенін есте сақтап қалуға көмектесетіні сияқты, парақтың атауын өзгерту де оның мазмұнын есіңізге салады.
1.Қатарлар мен бағандарда реттелген ақпараттар ... 2.Көлденең біріккен ұяшықтар... 3.Тігінен біріккен ұяшықтар... 4.Ұяшықтарында деректер жазылған қарапайым кестенің компьютерлік түрі... 5. “А” бағанасымен “5” жолының қиылысуындағы ұяшықтар... 8.Студентлар тест жұмысын жазбаша түрде орындайды. 9. «Инсерт»әдісі бойынша студенттердің ойын қорытындылау. 10.Венн диаграммасы Студентның біреуі Word мәтіндік редакторы мен Excel электрондық кестесінің ұқсастықтарын, екіншісі айырмашылықтарын табады. Сабақ соңында оқытушы студенттердің білімін бағалайды.
1. MS Excel деген не? 2. Excel бағдарламасы қандай қызмет атқарады? 3. Excel электрондық кестесінің негізгі түсініктері қандай? 4. Excel бағдарламасын қалай іске қосуға болады? 5. Excel терезесінің негізгі элементтерін сипаттаңыз? 6. Электрондық кестедегі кітап деген не? 7. Стандартты және Пішімдеу құралдар үстелінің айырмашылықтары қандай? 8. Өрнек жолағының атқаратын қызметі қандай?
Дәріс сабақ Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Microsoft Excel-дегі мәліметтер базасы туралы түсінік Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________. II.Үй тапсырмасын сұрау. (7-мин) Microsoft Excel – электрондық кестесін қалай ашамыз? (Іске қосу — программалар — Microsoft Excel) Excel-дің жұмыс парағы дегеніміз не? Excel-дің жұмыс парағы деп -бұл 256 бағаннан және 65 536 жолдан тұратын кесте. Ұяшық дегеніміз не? (Бағана мен жолдың қиылысқан орны.) Электронды кестеде жалпы қосындыны білу үшін қандай жұмыс жасаймыз және қай батырманы шертеміз? Қосылатын ұяшықтардың аумағын белгілеп, Автоқосынды (Автосумма) батырмасын шертеміз. Диаграмма дегеніміз не? Мәліметтерді талдау мен салыстыру ыңғайлы болу үшін кестедегі мәліметтердің көрнекі графиктік түрде берілуі. Диаграмманың қандай түрлері бар? Бағандық гистограмма, Дөңгелек, Графиктік, Нүктелік, Сақиналық, Конустық, Пирамидалық, Сызықтық, Цилиндрлік, Жапырақшалық, Көпіршіген. Диаграмманы құру қандай жолдармен жүзеге асырылады? диаграмма құратын мәліметтерді енгіземіз: -диаграмма құруға қажет мәліметтерді жұмыс парағында белгілеп аламыз; -Қою менюіндегі немесе Стандарт аспаптар тақтасында Диаграмма батырмасын шертеміз Құжат беттерін рәсімдеп баспаға шығару үшін қандай жұмыс жасаймыз? 1.Файл — Алдын ала көру терезесінен кестенің парақта қалай басылып шығатынын көріп алып, егер кесте форматы ұнамаса, онда Файл — Беттің параметрлері командасын таңдау арқылы — Бет өлшемін, парақ бетінің тігінен, көлденеңінен орналасуын таңдап, ОК батырмасын шертеміз. Содан соң тағы да алдын ала көріп алып, дұрыс болған жағдайда Файл – Қағазға басу ( Файл-Печать) командасын шертеміз. ІІІ. Үй тапсырмасын қорытындылау. (7-минут) Практикалық жұмыс № 29 Александр Герцен атындағы орта мектебі информатика пәнінен I-жарты жылдық қорытынды бағалары
I Жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі (10-минут) Мәліметтер базасы — қолданбалы программаларға тәуелсіз, белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтерді сақтау, сипаттау, олармен әр түрлі әрекеттер жасау принциптері қарастырылған мәліметтер жинағы. Мыс, мәліметтер базасына кітапхана каталогін немесе қызметкерлері жайында жинақталған кез келген мекеменің кадрлар бөлімінде жатқан бумаларды, Студенттердің журналын келтіруге болады. Мәліметтер базасы, негізінен, үлкен ақпаратты сақтауға және іздеп табуға қызмет етеді. Сол сияқты мәліметтер базасына қала дәріханаларының дәрілері жайлы, тұтынушылардың сұранысы бойынша сол дәрінің қай жерде және қандай бағаға сатылатыны жайында ғы мәліметтер жатады. Мәліметтер базасының ең алдымен жасалатын бірінші амалы толтыру, мәліметтер өзгерісінің барлық түрлерін енгізу (мысалға алатын болсақ, жаңа дәрілердің түсуі немесе бағасының өзгеруі, т.с.с), қажет мәліметтерді іздеу және іздеуді жеңілдету үшін реттеу.
Microsoft Excel-дің көмегімен мәліметтер базасын жасауға және редакциялауға болады. Мұндай жағдайға электронды кестеге Excel-дегі тізім немесе мәліметтер базасы және мынадай термин сөздер қолданылады: тізімнің жолы — мәліметтер базасының жазылуы; тізімнің бағаны – мәліметтер базасының өрісі. Бағанның аты бір ғана ұяшықта болуы мүмкін және ол кестемен жұмыс барысында өріс атымен аталады. ЕХСЕІ-де мәліметтер базасы жол және бағандармен ұқсас құрылады, мұнда кестенің бағаны – өріс, ал әрбір жолы – жеке жазба болып табылады. Әрбір өріс бойынша ақпарат кестенің жеке ұяшықтарына енгізіледі. Мысал ретінде оқулық бойынша (9.1-сурет) кесте арқылы түсіндіріп өтетін болсақ, кестенің А2:F1 аумағын мәліметтер базасы ретінде қарастыруға болады, бұл жерде А, В, С, Д, Е, Ғ бағандары өріс, ал 3-12 жолдар жазулар деп аталады. Мәліметтер базасының құрылымдарына шектеулер бар: — мәліметтердің бірінші қатарында қайталанбайтын өріс аттары болуы керек;
— мәліметтер базасының қалған қатарларында жазулар болуы керек; — өріс(баған) боынша ақпараттар біртекті, яғни тек сандар немесе тек қана мәтін болуы керек. Мәліметтер базасында жазбалармен орындалатын жұмыс Мәліметтер жазбасын экранда көру үшін меңзерді мәліметтер базасының кез- келген ұяшығына орналастырыңдар да Берілгендер — Пішін (Данные — Форма) командасын орындаңдар. Мәліметтер базасында жазба іздеу үшін Назад және Далее батырмаларын қолдануға болады. Жазба табылғаннан кейін өзгерістер енгізуге болады. Егер дерек базасы өте үлкен болса критерий батырмасын қолдануға болады. Кестедегі өлшем бірліктердің қолданыуы: — орбита бойымен айналу периоды – Жер жылы; — Күннен орташа қашықтық – млн километрмен берілген; — орта сызықтық диаметр – мың километрмен берілген. — масса – 1024 кг-ға көбейтіледі. Кесте өлшемінің үлкендігі оның мәліметтер базасы ретінде қарастырылуының негізгі ерекшелігі болып табылады.
V.Сабақты бекіту. (3-мин) Мәліметтер базасы дегеніміз не? Excel –де тізім немесе мәліметтер базасын құру үшін қандай терминдер қолданылады? Жазба, өріс, дегеніміз не? Мәліметтер базасының құрылымдарына қандай шектеулер қойылады? Данные — Форма командасын қолданғанда қандай амалдар орындалады? Мәліметтер базасының сипатталуы бойынша белгілерін атаңдар? Практикалық жұмыс: Сыныптағы оқушылар тізімін жасаймыз. 7- минут
VI.Қорытындылау. Ой шақыру. (3-минут) Місrosoft Excel кестелік мәлімет базаларымен қандай операциялар орындауға болады? Мәліметтер базаларын құруға және оларға ат қойып, дискіде сақтауға; Сақталған мәліметтер базаларын ашуға және оларды түзетуге; Мәлімет базаларындағы жазбаларды, өрістерді қосуға; Мәлімет базасындағы жазбаларды, өрістерді өшіруге; Жазбалардың, өрістердің мазмұнын көшірмелеуге және ауыстыруға; Мәлімет базасындағы жазбаларды қарауға, іздеуге, реттеуге, сүзуге ; Есеп беруде басуға, яғни принтерге шығаруға «Графика» сөзжұмбағы: (2-минут) Сөзжұмбақ сұрақтары: Ол мәліметтерді графикалық түрде көрсетуге арналған. (диаграмма) Бағандық диаграмманың басқаша атауы. (гистограмма) Диаграмма типінің бір түрі. (сақиналық) Ол активті ұяшықтың ішіндегісін көрсетеді. (формула жолы) Диаграмма осі. (вертикаль) Excel қандай бағдарлама? (кестелік) Жалпы қосындыны есептейтін батырма (Автоқосынды) СТО элементі 3-минут VІI. Үйге тапсырма беру: (1-минут) EХСEL- дегі мәліметтер базасы. Үйде кестелік түрде кез келген мәлімет жазып келу. Сабақ жоспары О №20 Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Мәліметтер базасы туралы негізгі түсінік. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ ЭЕМ (электронды есептегіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу, сонымен бірге мәтіндік және графикалық құжаттар (суреттер, сызулар, фотосуретгер, географиялық карталар) ғана емес, жаһандық жүйе, дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады. Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады. Мәліметтер базасы (МБ) - белгілі бір арнаулы ауқымға қатысты мәлтеттерді баяндау, сақтау мен амал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы прииңиптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша үйымдастырылған мәлімет-тердің жиынтыгы. Адамның қатысуы ықтимал, автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі. Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі. Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықғамалығын, поездар қозғалысы кестесін, кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметгерді, студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атауға болады. Электронды МБ-сының басты қасиеті - ақпаратты тез іздестіру мен сұрыптау (іріктеу), сондай-ақ берілген форма бойынща есепті қарапайым түрлендіру (жасау) мүмкіндігі. Мысалы, сынақ кітапшаларының нөмірлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады. Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шамамен алғанда XX ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады. Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі калыптасты. Олардың бірқатарын келтірейік. Объект деп мағлүматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттың жүйенің элемеиттері аталады. Атрибут - объектінің қасиеттерін ақпараттың бейнелеу. Әрбір объект атрибуттардың кейбір жиынтығымен ситатталады. Мәлметіпердің басты элементі деп мәлметтердің баска элементтерінің мәндерін аныктауға мүмкіидік беретін осындай атрибут аталады. Алғашқы кілт - объектінің (жазбаның) әрбір данасын біреғей түрде жағастыратын атрибут (немесе атрибуттар тобы), Екіншіреттегі кілт - бірнеше жазбалар (объект даналары) үшін мәні қайталанатын атрибут (немесе атрибуттар то¬бы). Ен алдымен, екінгиі реттегі кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады. Мәліметгер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты. МББЖ - жаңа база құрылымын құруға арналған программаның құралдар кешені, оны құрамын толықтыру, құрамында барды редакқиялау және апаратпен көрсетушілік (визуализация). База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнеленетін мәліметгерді іріктеу, оларды ретгеу, сосын шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары бойынша беру. Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операция орындауға мүмкіндік береді: ■ кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу; ■ кестеден бір немесе бірнеше жазбаны жою; ■ кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту; ■ берілген шартты қанағаттандыратын бір немесе бірнеше жазбаларды табу. МББЖ-ның тағы бір функңиясы - мәліметтерді басқару. Мәліметтерді басқару ретінде, әдетте, мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау, мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі. Мәліметтер базасын жіктеу. Мәліметтер арасындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша былайша ажыратылады: Реляциялық, иерархиялық және желілік МБ. Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі формасы болып саналады. Көптеген теориялар ішінде кестеге қатынас (relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген. Ол үшін дамыған математикалық аппарат - біріктіру, алу, азайту, қиылысу, қосу және т.б. сияқты математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық алгебра.Осы типтегі МБ жасауға американдық ғалым Е. Кодд елеулі үлес қосты. Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті - оны қолдаудың аспаптық құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы, кемшілігі - мәліметтер құрылымының қатавдығы (ерікті үзындық кестесінің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі. Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін,Иерархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді. Иерархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-сызық жол (графа) түрінде бейнеленуі мүмкін, мүнда биік үшар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал. Егер барлық ықтимал сүрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана, бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді. Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары қанағаттан-дырмайды, Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды, онда (тым болмағанда, теориялық жағынан) «бәрімен барлық жағынан» байланыс болуы ықтимал еді. Іс-тәжірибе жүзінде мүны іске асыру мүмкін болмағандыктан, кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді. Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрлері өте көп. Олардың әрбіреулерінің түрлі объектілермен жұмыс істеу ерекшеліктеріне, қолданушыға ұсынатын қызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер басқару жүйесін қарастырсақ жеткілікті. Солардың ішінен Microsoft Office программасының құрамына енетін Microsoft Access 2000 мәліметтер базасын басқару жүйесін таңдап алдық. Тапсырмалар 1-тапсырма. Озық ойлы оқушы «Миға шабуыл» әдісі Мәліметтер базасы дегеніміз не? 2-тапсырма. Мәліметтер базасының өрісі және мәліметтер базасының жазуы дегеніміз не? «Миға шабуыл» әдісі 3-тапсырма. Мәліметтер базасын құру. «Миға шабуыл» әдісі 4-тапсырма. Өзіндік жұмыс, отбасы туралы мәліметтер базасын құру. Кері байланыс Оқушылар сабақ туралы стикерлерге жазды. Смайликтер; Сабақ жоспары
Дәріс Оқытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: МҚБЖ Access 2013 –те мәліметтердің бейнеленуі. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ І. Ұйымдастыру бөлімі (2мин) а) Оқушылармен сәлемдесу; ә) Оқушыларды түгендеу; б) Олардың құрал-жабдықтарын және сабаққа дайындықтарын тексеру; в) Сабақтың тақырыбы мен мақсатын, өту ерекшеліктерін хабарлап, сабаққа кірісу. Балалар, орыстың атақты химигі Н.Д. Зелинский өзінің еңбектерінде «Ешқашан да бәрін білемін, енді маған бұдан артық үйренетін ештеңе жоқ деп санаушы болма!»деп айтқан екен. Балалар сіздер келісесіздер ме осы ғалымның сөзімен? Онда ешқашанда білім алудан кеш қалмаңыздар деп, бүгінгі сабағымызды бастайық. ІІ. Үй тапсырмасын тексеру (25 мин) а) Үйге берілген тапсырманы сұрау(10мин) ә) Ассоциация әдісі (5мин) 
б)«Мәреге кім жетеді?» ойын әдісі (10мин) 1. MS Access дегеніміз не? Ж: Бұл мәліметтер базасы бағдарламасы. 2. Мәліметтер қоры (МҚ) деген не? Ж: Бұл ақпаратты жинақтайтын және сақтайтын құрылым. 3. МҚ-да кестелер деген не? Ж: МҚ – да жазулар жиынтығын кесте деп атайды. 4. МҚ- да өрістер деген не? Ж: МҚ – да кестедегі тік бағандар өрістер деп аталады. 5. МҚ- да жазулар дегеніміз не? Ж: МҚ – да кестедегі жолдарды жазулар деп атайды. 6. МҚ-ын құрудың қандай және неше қадамы бар? Ж: а. Кестенің құрылымын құру, б. Кестені ақпаратпен толтыру 7. МҚ-ын құрудың әдістері қандай? Ж: а. Бос МҚ – ын құру, б. Шебер көмегімен МҚ –ын құру 8. МҚ-да қандай нысандар бар? Ж: Кестелер, формалар, сұраныстар, есептер, беттер, макростар, модульдер 9. МҚ-на өзгерістер енгізуге болам ма? Ж: Иә 10. МҚ-да кесте құруды неден бастайды? Ж: Өрістерін енгізуден бастайды ІІІ. Өткен тақырыпты қорытындылау. (15мин) Access программасы – бұл мәліметтер базасын басқару жүйесі (BD-СУБД - МББЖ). Басқару жүйесі дегеніміз - көлемді мәліметтер жиынын тұтынушыларға ыңғайлы түрде бейнелеп, белгілі бір форматта сақтап қана қоймай, оны ары қарай өңдеуге арналған программалар кешені. Access жиі қайталанып отыратын операцияларды автоматтандыруға мүмкіндік береді (мыс., жалақы есептеу, құнды материалдарды есепке алып отыру, т.с.с.). Access көмегімен мәліметтерді енгізу мен оларды көруге арналған ыңғайлы форматтар жасауға және оларды қағазға басып шығаратын күрделі басылымдар (отчеты) құрастыруға да болады. Кесте – мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған негізгі объект, бір тақырыпқа берілген нақты мәліметтер жиыны. Ол өрістер (поля) мен жазбалардан (записи) тұрады. Форма – кесте мәліметтерін экранда бейнелеу жолы немесе оларды басқару мүмкіндіктері, форма мәліметті енгізу, көру және толықтыру үшін қолданылады. Басылым (отчет) – мәліметтердің керекті құрылымын баспаға шығарып қағазда бейнелеу тәсілі. Басылымдар кестедегі мәліметтерді қағаздағы нәтижелік құжаттар түрінде басып шығаруға арналған. Access бірнеше кестелерден немесе сұраныстардан өзара байланысқан мәліметтерді қағазға шығаруды қамтамасыз ететін күрделі құрылымды басылымдар құрастыруға мүмкіндік береді. Құрастыру кезінде басылым бөлімдерінің құрамы мен мазмұны, сонымен қатар МҚ кестелері өрістерінен шығарылатын мәндердің осында қалай орналасу керектігі қалыптасады. Сондай-ақ тақырыптар, басылымдар реквизиттері жасалып, есептелінетін реквизиттердің де орналасуы қарастырылады. Мәліметтер деңгейлер бойынша топтастырылып, осы деңгейлердің әрқайсысы үшін қорытынды есептеулер жүргізілуі мүмкін, әр топқа арналып жеке тақырыптар мен ескертпелер де жасала береді. Басылым құру үшін «Басылымдар» («Отчеты») парағына көшіп, Жасау (Создать) батырмасын шерту керек немесе Жаңа объект (Новый объект) батырмалар тізімінде Автобасылым (Автоотчет) не Жаңа басылым (Новый отчет) элементтерін қолдану қажет. Бірінші тәсілде 1-суретте көрсетілген басылым құру режимін таңдау терезесі пайда болады. 
1 сурет. Басылым құру режимін таңдау терезесі Басылымды алдын ала көруді Басылым көрінісі (Представление отчета) батырмасын шертіп, немесе «Басылымдар» («Отчеты») парағында Қарап шығу (Просмотр) батырмасын басу арқылы, немесе Файл/Алдын ала көру (Файл/Предварительный просмотр) командасы арқылы жүзеге асыруға болады. Саймандар тақтасындағы Баспа (Печать) батырмасы басылымдарды қағазға басып шығаруды қамтамасыз етеді. Меню қатарындағы Файл/Бет жобасы (Файл/Макет страницы) командасы көмегімен принтер түрін таңдауға, қағаз форматын, өрістер мөлшерін, жолдар арасындағы аралықты, қағаздың берілу бағытын, т.б. өзгертуге болады. Ал меню қатарындағы Файл/Баспа (Файл / Печать) командасы баспаға басылымның жеке беттерін немесе белгіленіп алынған жазбаларды шығаруға, көшірмелердің санын беруге және басылымды файлға жазуға мүмкіндік береді. Басылымды сақтау үшін Файл /Сақтау (Файл /Сохранить) командасы орындалады. Басылымдар шебері режимінде басылымдар жасау Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимі таңдап алынған өрістер негізінде шебер көмегімен жаңа басылымдар жасау үшін қолданылады, мұнда стиль таңдауға және байланысқан кестелердің өрістерін пайдалануға болады. Сондай-ақ, мәліметтерді топтастыру мүмкіндігі бар, мысалы, уақытқа байланысты ақпараттардағы күн-ай мерзімі өрісі үшін жылдар, тоқсандар, күндер, немесе басқа да уақыт аралықтары бойынша мәліметтерді топтастыра аламыз. Өрістердің сандық және қаржылық типтері үшін Толық мәні бойынша (По полному значению) немесе Аралық (Интервал) (10, 50 және т.б.) мәндер бойынша да топтастырылу жүргізіледі. Мәтіндік өрістерді толық мәні, бірінші символы немесе алғашқы бірнеше символдары бойынша топтастыруға болады. Сұрыптау жүргізіп (ең көп дегенде 4 өріс бойынша), әрбір топ үшін есептеліп шығарылатын қорытындылық нәтиже алуға (жалпы қосындысы, орташа, максимум, минимум мәндері) да мүмкіндік бар. Парақтарға альбомдық немесе кітаптық бағытта мәтіндер басып, өрістердің де қажетті енін тағайындауға болады. басылымды басқаша етіп те құруға болады. Мысалы, басылымдарға бірнеше кестелер мен сұраныстардан алынған өрістер енгізуге, топтастыру ісін жүргізбеуге, топтастыру жүргізілгенде, оның әртүрлі аралықтарын таңдауға, топ ішінде сұрыптау жүргізу үшін бір немесе бірнеше өрістерді таңдап алуға мүмкіндіктер бар. Бұларға қосымша қорытынды нәтижелер есептеу үшін бір немесе бірнеше өрістер тағайындап, сондай-ақ, тек нәтижелерден ғана тұратын басылымдар да жасауға, яғни басылымдардың түрі мен стилін таңдауға болады. 
2 сурет. Басылым үшін кестелер мен өрістер таңдау 
3 сурет. Жазбаларды топтастыру үшін өрістер таңдау 
4 сурет. Топтастыру кезіндегі аралықтарды тағайындау 
5 сурет. Сұрыптау өрісін таңдау 
6 сурет. Нәтижелерді шығару тәсілін беру 
7 сурет. Жоба түрін таңдау 
8 сурет. Басылым стилін таңдау 
9 сурет. Басылым атын енгізу 
10 сурет. басылымы бейнесі ІҮ. Білім алушылардың өзіндік жұмысы(15мин) Практикалық жұмыстар №1. Тапсырма. Деректер базасын құру. 1. Жаңа деректер базасын құрыныздар 2. Деректер базасының кестесін құрыныздар. 3. Кестенің өрістерін анықтаныздар №1 кестеге сәйкес 4. Құрылған кестені сақтаныздар. №1 кесте. Деректер кестесі Преподаватели
Деректер базасын толтыру. 1. № 2 кестеге сәйкес кестені толтырыныз. 2. Берілгендердің еніне сәйкес кестенің әр өрісінің енін өзгертіңіз. 3. Кестеде Миронов деген оқытушыны тауып алыңыз. 4. Берілгендерді ауыстырыңыз: ассистент Сергееваның жалақысын 450 р. –дан 470 р. –ге ауыстырыңыз. 5. Кему бойынша "Год рождения" өрісінде деректердің сорттау жасаңыз. 6. "Должность" және "Дисциплина" өрістері бойынша деректердің фильтрациясын жасаңыз. № 2 кесте.
Форма арқылы берілгендерді еңгізу және қарау. 1. Мастер форм көмегімен Состав преподователей формасын жасаңыз (форманың түрі – в один столбец). 2. Форма режимінде бола доцент Гришин туралы жазбаларды табыңыз. 3. Ассистент Сергееваның жалақысын 470 р. -дан 490 р.-ге ауыстырыңыз. 4. "Фамилия" өрісінде кему бойынша сорттау жасаңыз. 5. "Должность" және "Дисциплина" өрістері бойынша деректердің фильтрациясын жасаңыз. 6. "Дисциплина" өрісінің атын "Преподаваемая дисциплина"-ға ауыстырыңыз. 7. Парақта форманың түрі қалай көрнетінін Предварительный просмотр арқылы қараңыз. Жұмысты орындау тәртібі 1. Состав преподавателей формасын жасау үшін: Деректер базасының терезесінде Формы қосымшаны ашыңыз; <Создать> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде Мастер форм пунктін таңдаңыз; терезенің астыңғы жағында тізімнің таңбасынан шертіңіз; шыққан тізімнен Преподаватель кестесін таңдаңыз; <ОК> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде форманың ішінде болатың өрістерді таңдаңыз. Берілген тапсырмада барлық өрістері болу керек, сондықтан  кнопкасын шертіңіз;
<Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде Форма в один столбец түрі таңдалып түр, содықтан <Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан Выберите требуемый стиль терезеде стильді таңдаңыз. Ол үшін стильдерді анықтайтын сөздеріне шертіңіз. Стильді таңдап болғаннан кейн <Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде форманың атың Состав преподавателей деп теріңіз. Терезедегі қалған параметрлерді өзгертпейсіз; <Готово> кнопкасын шертіңіз. 2. Доцент Гришин туралы жазбаларды табу үшін: курсорды "Фамилия" өрісінің бірінші бағанасына апарыңыз; Правка, Найти командаларын орындаңыз; шыққан терезеде Образец жолында Гришин деп еңгізіңіз; Просмотр параметрінің бағанасында ВСЕ деген сөз шығады (ол барлық жазылғандардың арасында іздеу қажет деп еске салады); Совпадение параметрінің жолында тізімінен С любой частью поля –ны таңдап алыңыз; щелкните по кнопке <Найти>. Курсор перейдет на вторую запись и выделит слово Миронов; <Найти> кнопкасын шертіңіз. Курсор үшінші жазбаға көшіп Гришин деген сөзді таңдайды; Іздеу режимінен шығу үшін <3акрыть> кнопкасын шертіңіз; 3. Ассистент Сергееваның жалақысын 470 р. ден 490 р. ге ауыстыру үшін: өрістің "Зарплата" деген бірінші жолына курсорды апарыңыз; Правка, Заменить командаларын орындаңыз; шыққан терезенің Образец жолында 470,00р. деп еңгізіңіз; Заменить на жолында 490,00р. еңгізіңіз. Қалған опцияларға назар аударыңыз – сізге берілген өрісте барлық жазбаларында іздеу қажет; <Найти далее> кнопкасын шертіңіз. Курсор төртінші жазбаға көшеді; <3аменить> кнопкасын шертіңіз. Сонда берілгендер өзгереді; 4. "Год рождения" өрісінде берілгендерді кему бойынша сорттау үшін: "Год рождения" өрісінің кез келген жазбасына шертіңіз; Записи, Сортировка, Сортировка по убыванию командаларын орындаңыз. Кестенің "Год рождения" өрісінде барлық берілгендердің мәндері кему бойынша сортталады. 5. "Должность" және "Дисциплина" өрістерінің деректерін фильтрациялау үшін: "Должность" өрісінде Доцент деген жазуды шертіңіз; Записи, Фильтр, Фильтр по выделенному командаларын орындаңыз немесе кнопканы шертіңіз. Кестеде тек қана оқытушы - доценттер туралы жазбалар қалады; "Дисциплина" өрісіндегі Информатика деген жазбаны шертіңіз; Записи, Фильтр, Фильтр по выделенному командаларын орындаңыз немесе кнопканы шертіңіз. Кестеде тек қана информатика кафедрасының оқытушы - доценттер туралы жазбалар қалады; Фильтрациядан шығу үшін Записи, Удалить фильтр командаларын орындаңыз немесе инструментер панелінде кнопканы шертіңіз. Кестеде барлық берілгендер шығады. 6. "Дисциплина" өрісінің атын "Преподаваемая дисциплина"-ға ауыстыру үшін: конструктор режиміне көшіңіз, ол үшін Вид, Конструктор командаларын орынданыз; сол жақта тұрған "Дисциплина" өрісінде тышқанның он жақ кнопкасымен шертіңіз. Шыққан менюде Свойства пунктің таңдаңыз. "Дисциплина" өрісінің атың өзгерту үшін экранда қасиеттер терезесі ашылады; Дисциплина сөзі түрған жерге Подпись жолына шертіңіз; "Дисциплина" сөздің орнына "Преподаваемая дисциплина" сөзін жазыңыз; нәтіжесін көру үшін Вид, Режим формы командаларын орындап форма режиміне көшіңіз. 7. Жасалған форманы көру үшін: Файл, Предварительный просмотр командаларын орындаңыз немесе кнопкасын шертіңіз. Сіз форманы парақ түрінде көре аласыз; Көру терезесін жабыңыз. №2. Тапсырма. Басылым (отчет) жасау. Отчеты қосымшасын ашып, <Создать> кнопкасын шертіңіз; ашылған терезеде Мастер отчетов пунктің таңданыз; терезенің астыңғы жағында тізім ашылатың  белгісіне шертіңіз;
шыққан тізімнен Преподаватели кестесін таңданыз; <OK> кнопкасын шертіңіз, шыққан терезеде есепте болатың өрістерді таңданыз. Берілген тапсырмада өрістердің барлығы болу керек, сондықтан кнопкасына шертіңіз.
<Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде өрістердің тізбесі көрсетілген. "Должность" өрісін белгілеңіз;  кнопкасына шертіңіз. Осылай должность бойынша берілгендердің топтастыруын жасаймыз;
<Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезенің параметрлерін өзгертпейміз, сондықтан <Далее> кнопкасына шертіңіз; шыққан терезеде есептің макетінің түрін таңдаңыз; <Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде есептің стилін таңданыз; <Далее> кнопкасын шертіңіз; шыққан терезеде есептің атың Преподаватели деп енгізіңіз; <Готово> кнопкасын шертіңіз. Экранда жасақталған есептің бейнеленуі шығады; қарап шығыңыз, содан соң есепті жабыңыз. Ү. Сергіту сәті (3мин) «Мақал – сөздің мәйегі» Өнерді қызықпасаң көре алмайсың, Таспаны үйренбесең өре алмайсың «Өнерлі болу-зейнет, өнерсіз болу бейнет» «Ердің атын еңбек шығарады» «Жеті өлшеп бір кес» «Өнер іздеген өсер, өсек іздеген өшер» «Ата көрген оқ жонар, Ана көрген тон пішер» «Шебердің қолы алтын» «Асыл қайшы пішуге сән, Күміс қасық ішуге сән» ҮІ. Бекіту (13мин) «Алтын қақпа». Деңгейлік тапсырмалар. Тас қақпа МҚБЖ ашып беріңіз?  қызметін атаңыз?
Мәліметтер базасы дегеніміз не? Темір қақпа Екі өлшемді кестенің құрылымы неден тұрады? Шебер дегеніміз не? Өрнектер дегеніміз не? Күміс қақпа Екі өлшемді кестелерден тұратын мәліметтер базасы не деп атаймыз? Өріс мөлшері қасиетінің қызметін атаңыз? Жазба, өріс дегеніміз не? Алтын қақпа Қандай MS Access объектілерін білесіз? Мәліметтер типтерін атаңыз? Мәліметтер қорының қай өрісін кілт деп атайды? Алтын сандықтан шыққан сұрақ Форманың ескерту бөлімі – соңғы беттің ең соныңда орналасқан, пайдаланушыға арналған кеңестер және басқада қажет ақпаратты орналастыруға пайдаланады. ҮІІ. Қорытындылау (4мин) а) Инсерт әдісі
«Кім көп смайлик жинады?» жиналған смайлик санына қарай бағаланады. ІХ. Үйге тапсырма: Зертханалық жұмыс №8.7 - 8.8, 169-171 беттер Байжұманов М.Қ., Жапсарбаева Л.Қ. «Информатика»
Дәріс
қытушы: Дакен Маржан Пән: Информатика Топ: Мерзімі: Тақырыбы: Power Point 2013 программасы туралы түсінік. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ PowerPoint туралы негізгі түсінік Microsoft PowerPoint-та таныстырылымдарды әзірлеу процесі слайдтардың ентаңбаларын таңдау, қажеттілік туындаған кезде слайдтардың безендірілуін өзгерту, схемалардың түсін өзгерту, безендірудің әр түрлі үлгілерін қолдану сияқты әрекеттерден және слайдтарды демонстрациялау кезінде анимация сияқты әсерлерден тұрады. Төменде келтірілген мағлұматтар осы процестің бастапқы кезінде қол жететін құралдарға жатады. Microsoft PowerPoint-та Таныстырылымды әзірлеу тапсырмаларының аймағы жаңа таныстырылымды әзірлеу үшін келесі бірқатар нұсқаларды ұсынады.
PowerPoint терезесінің элементтері (10.1 сурет): Тақырып жолында – құжаттың атауы мен терезені басқару батырмалары бар; Стандарттық тақтада – Excel қомандаларының көпшілігінің батырмалары бар; Құрылым – танысытырылым слайдтары бойынша тез орын ауыстыруға арналған; Форматтау тақтасы – форматтау командалаына арналған батырмалар бар; Тапсырмалар аймағында – ағымдағы тапсырмалардың тізімі бар; Қалып-күй жолында – құжаттың ақпараттары бар; Сурет салу тақтасында - графикалық объектілермен жұмыс істеуге арналған қомандалар бар.  SHAPE \* MERGEFORMAT 
10.1 сурет. PowerPoint терезесінің элементтері. Қ  ұрастырушы мен үлгілерді пайдалану
Безендіру үлгісін пайдаланып таныстырылымды әзірлеу: 1. Егерде тапсырмалар аймағында Таныстырылымды әзірлеу (Создать презентацию) таңбашасы бейнеленбесе, онда Файл менюінен Әзірлеу командасын таңдаңдар. 2. Әзірлеу (Создать) тізімінде Безендіру үлгісінен (Из шаблона оформления) пункітін таңдаңдар. 10.2 сурет. Таныстырылымды әзірлеу тапсырмалар аймағы 3. Слайдтар құрастырушысы тапсырмалар аймағында қолтану талап етілетін безендіру үлгісін таңдаңдар. 4. Егерде бірінші слайд үшін стандарттық макетті сақтау талап етілсе, онда 5-қадамға өтіңдер. Егерде бірінші слайдтың макеті басқа болуы тиіс болса, онда Формат менюінде Слайдты ентаңбалау командасын таңдаңдар, ал содан кейін керекті макетті таңдаңдар (10.3 сурет). 5. Слайдта немесе Құрылым (Структура) аймағында бірінші слайд үшін мәтінді енгізіңдер. 6. Стандарттық аспаптар тақтасына жаңа слайдты кірістіру үшін Слайдты әзірлеу (Создать слайд) 4. Жаңа материалды бекіту Ол үшін студенттерге жаңа сабақтан бірнеше сұрақтар қоя отырып сабақты аяқтаймын. 5. Сабақты қорыту Жаңа материалды пысықтау, Студенттердің меңгерген білімдерін талдау, бағалау. 6. Үй тапсырмасын беру: информатика 11 сынып. Гуманитарлық бағыт 2011 6-16 бет Сабақ жоспары О №27 Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Графикалық редакторлардың түрлері. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ Жаңа сабақ бойынша жұмыс түрлері: Компьютерлік графика Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды, мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын информатиканың маңызды саласы. Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез - келген мекемеде кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды. Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады. Қазіргі компьютерлік графика қолданылу әдісі бойынша мынадай негізгі салаларға бөлінеді: Ғылыми графика. Алғашқы компьютерлер тек ғылыми және өндірістік есептерді шығару үшін қолданылды. Есептерден шыққан нәтижелерді дұрыс түсіну үшін оларды графикалық тұрғыда өңдеп, графиктер, мен диаграммалар, сызбалар тұрғызған. Машинадағы алғашқы графиктерді символдық режимде басып шығаратын. Кейін сызбалар мен графиктерді қағазға қаламұштың көмегімен сызатын арнайы құрылғылар – графиксалғыштар (плоттерлер) пайда болды. Іскерлік графика – қандай да бір мекеме жұмысының көрсеткіштерін көрнекі түрде ұсыну үшін қолданылатын компьютерлік графиканың маңызды саласы. Іскерлік графиканың көмегімен жоспар көрсеткіштерін, есеп құжаттарын, статистикалық есептерді және т. б. объектілерді көрнекі түрде ұсынуға болады. Іскерлік графиканың программалық жабдықтары электронды кестелердің құрамында болады. Контрукторлық графика - инженер - конструкторлардың, архитекторлардың, жаңа техниканы ойлап шығарушы өнертапқыштардың жұмысында қолданылады. Компьютерлік графиканың бұл түрі САПР - дың(систем автоматизации проектирования - жобалауды автоматтандыру жүйесі) міндетті элементі болып табылады. Конструкторлық графика құралдарын пайдалана отырып жазықтықтағы кескіндерді (проекциялар, сызбалар) ғана емес, кеңістіктегі үшөлшемді кескіндерді де жасауға болады. Графиктік мәліметтерді екі топқа бөледі: 1. Векторлық 2. Растрлық Векторлық мәліметтер түзу, тіктөртбұрыш, қисық және осылардың негізінде, кілттік нүктелерді сандық түрде анықтау арқылы жасалына алатын кез келген басқа объектілерді ұсынуға қолданылады. Программа кілттік нүктелерді біріктіру арқылы сызықтар шығарады. Векторлық мәліметтермен атрибуттар туралы мәлімет және келісімдер топтасуы әрқашан байланысады. Келісімдер белгілі және белгісіз болып беріле алады, бірақ олар программаға тәуелді. Компьютерлік графикада вектор термині сызық бөлігін белгілеу үшін қолданылады, және соңғы нүктелер термесі (набор) беріледі. Растрлық мәліметтер – бөлек пикселдердің түстерін анықтайтын сандық мәндер термесі. Пиксельдер – дұрыс торда орналасқан, бейне құрайтын түстік нүктелер. Техникалық растр дегеніміз шығару құрылғысында бейне көрсету кезінде бөлек пиксельдер түстерін беретін сандық мәндер массиві. Шығару құрылғыларында сурет ішіндегі пиксель түсіне сай келетін, растрлық мәліметтер ішінде сандық мәнді белгілеу үшін пиксельдік мән термині қолданылады. Bitmap термині пиксельдер массивін белгілеу үшін қолданылады (типке байланысты емес), ал биттік тереңдік термині битпен немесе байтпен берілген осы пиксельдердің көлемін нұсқау үшін қолданылады
1. Құрал-саймандар мен бояуларды қолдана отырып, сурет салу; 2. Суреттерді бөлек бөліктерден құрастыруға; 3. Суретке мәтін енгізуге; 4. Бар графикалық объектілерді түзету; 5. Схемаларды сызу; Adobe Photoshop — графикалық редактор, фирмамен негізделген және таратылған Adobe Systems. Бұл тауар растрлік бейнелеу базарының алдынғы қатарында және бұл Adobe фирмасының ең танымал тауарының бірі болды. Көбінесе бұл программаны жай ғана Photoshop (Фотошоп) деп атайды. Қазіргі уақытта Photoshop қолайлы мына платформаларда Mac OS X/Mac OS и Microsoft Windows. Редактор ерте болжамалары портированыларды болды SGI IRIX, бірақ ресми сүйеу тоқтатылған болатын, үшінші версиясынан басталды. Болжамаға арналған CS 2 жіберілуі мүмкін Linux баламаларымен көмек көрсетеді Windows API — Wine 0.9.54 және жоғары. Графикалық программа Adobe Photoshop арнайы құралдардың құрылымынан тұратын, мета, расторлық және векторлық файлдарды редактрлейтін бағдарлама. Өзінің функцияналдық және эксплуатациялық мүмкіндіктеріне қарай графикалық программа Adobe Photoshop расторлық графиктік файлдарды редактрлейтін ең мықты программалардың бірі. Оның келесі мүмкіншіліктерін көрсетейік:
Дәріс
Пән: Информатика Топ:
Мерзімі: Тақырыбы: Компьютерлік желілер туралы түсінік, оның тағайындалуы. Комптютерлік желілердің классификациясы. Сабақ түрі, өткізу үлгісі (жаңа білім, дағды және біліктілік беру сабағы; жаңа білімді, дағдыны және біліктілікті бекіту сабағы; білімді жалпылау және жүйелеу сабағы; бақылау сабағы, білім тексеру сабағы; конференция-сабақ; сайыс-сабақ; өздік жұмыс сабағы, іскерлік ойын; т.б.үлгілері) Сабақтың мақсаттары:
Жапарова Г.Ә., Информатика негіздері. Оқу құралы. Алматы:Экономика, 2006-296 бет. Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.Алматы:1999; Сабақтың барысы және уақытының өлшемі
Оқытушының қолы ___________________________________ І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу, тізім бойынша түгендеу, техника қауіпсіздік ережелерін естеріне сала отырып, жаңа тақырыпен таныстыру, олардың зейіндерін сабаққа аудару ІІ. Өткен тақырыпты қайталау (сұрақ-жауап әдісі) Компьютерлік графика дегеніміз не? Растрлы графика деген не? Растрлық графикамен жұмыс жасау құралдары? Векторлық графикамен жұмыс жасау құралдары? Құрал –жабдықтар? Қолданылатын аспаптар? Векторлық графика дегеніміз не? III. Жаңа тақырыпты баяндау (түсіндірмелі-илюстративті) Компьютерлік желілері туралы түсінік, оның тағайындалуы. Желі дегеніміз ресурстарды – дискілерді, принтерлерді ортақ пайдалану мақсатында бір-бірімен мәлімет алмасу арналарымен байланысқан бірнеше компьютерлер тобы. Бірнеше (екіден артық) компьютерлерді бір-бірімен физикалық түрде байланыстырғанда компьютерлік желіқұрылады. Жалпы компьютерлік желі құру үшін арнаулы аппараттық жабдықтама (желілік жабдықтар) және арнаулы программалық жабдықтама (желілік программалық құралдар) қажет болады. Мәлімет алмасу үшін компьютерлерді қарапайым түрде бір-бірімен байланыстыру түрі тікелей байланыс деп аталады. Компьютерлік желілерді құру кезінде шешілетін негізгі мәселе – аппараттық жабдықтардың электрлік және механиалық сипаттамалары мен информациялық жабдықтамалардың (программалық мәліметтердің) форматтары мен кодталу жүйелерінің бір-біріне сәйкес келіп үйлесуін қамтамасыз ету болып табылады. Соңғы мәліметтер үйлесімін жүзеге асыру үшін оларды стандарттау мақсатында OSI (Model of Open System Interconnections – ашық жүйелердің өзара әрекеттесу моделі) моделі жасалып шықты. Бұл модель Халықаралық стандарттар жасау ұйымының – ISO (International Standards Organization) техникалық ұсыныстары негізінде құрылған еді. Осы ISO/OSI моделіне сәйкес компьютерлік желілер архитектурасының әртүрлі деңгейлерін (деңгейлер саны – жетіге шейін) қарастыру керек. Олардың ең жоғарғысы – қолданбалы деңгей, ал ең төменгісі – физикалық деңгей болып саналады. Компьютерлік желі архитектурасының осы жеті деңгейінде мәліметтердің бір-біріне қажетті сәйкестігін қамтамасыз ету үшін протокол (хаттама) деп аталатын арнайы стандарттар жасалған. Пайдаланылатын хаттамаларға байланысты компьютерлік желілер жергілікті (LAN – Local Area Network) жәнеауқымды (WAN – Wide Area Network) деп екіге бөлінеді.
Компьютерлік желілердің барлық түрлерінің атқаратын қызметі екі функциядан тұрады, олар: - аппараттық және программалық желі ресурстарының бірігіп жұмыс істеуін қамтамасыз ету; - мәліметтік ресурстарға бірігіп ортақтаса қатынас құруды қамтамасыз ету. Егер желіде барлық компьютерлер ортақ пайдалануға арналған арнайы бөлінген компьютер – сервер болмаса және барлық компьютерлер бірі-бірімен “тең құқықты” мүмкіндікпен мәлімет алмасатын болса, ондай желілербіррангылы (әдетте олар шағын желілер) деп аталады. Бір мәселені шешу мақсатында жергілікті желі арқылы байланысып жұмыс істеп жатқан қызметкерлер тобынжұмысшы топтар деп атайды. Желіге қосылған компьютерлердің құқықтарын бөлу және шектеу тәсілдері жиынын желі саясаты деп атау қалыптасқан. Желі саясатын реттеп отыру істерін желіні басқару деп атайды. Ал жергілікті желідегі компьютерлер жұмысын басқаруды ұйымдастырушы тұлға желі басқарушысы (әкімі) болып табылады. Әртүрлі хаттамалар бойынша жұмыс атқаратын бірнеше жергілікті желілерді бір-бірімен байланыстыру үшін арнайы құралдар – шлюздар (тоғандар) қолданылады. Мекеменің жергілікті желісін ауқымды (ғаламдық) желіге қосар кезде желі қауіпсіздігі деген ұғым туындайды. Жергілікті желі мен ауқымды желі арасында мәліметтер алмасуы кезіндегі олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етубрандмауэрлар арқылы жүзеге асырылады. Желілер арасында мәлімет тасымалдауда оларды қорғау, пайдалануды шектеу істерінде брандмауэр рөлін арнайы компьютер немесе программа атқаруы мүмкін.
Мемлекеттік пошта қызметі де өз жұмысында осындай төменгі деңгейдегі байланыс арқылы жүзеге асырылады, мысалы, хат алмасу теміржолдың пошта-багаж қызметін ұйымдастыру жолымен атқарылады. Тек осы қызмет бабының жұмысына қарап, біз екі қаланы физикалық түрде байланыстырып тұрған темір жол екенін байқаймыз. Ашық жүйелердің әрекеттесу моделі. ISO/OSI моделінде компьютерлер арасындағы байланыстың жеті деңгей арқылы орындалатыны айтылған болатын. Енді әртүрлі құрылықтарда орналасқан компьютерлер арасында қалай мәлімет тасымалданатынын қарастырайық. Тұтынушы алғашқы қолданбалы деңгейде өз компьютеріндегі программалар көмегімен жіберілетін құжатын даярлайды. Ұсынылу деңгейінде тұтынушы компьютеріндегі операциялық жүйе мәліметтің қайда жазылып тұрғанын анықтап, оның келесі деңгеймен әрекеттесуін қадағалайды. Келесі сеанстық деңгейде тұтынушы компьютері жергілікті немесе ауқымды желімен байланысады. Тасымалдау (транспорт) деңгейінде жөнелтілетін құжат қолданылатын желі хаттамалары талаптарына сәйкес тасымалдауға ыңғайлы форматқа (пакеттерге) түрлендіріледі. Желілік деңгейде мәліметтің тасымалдану маршруты анықталып, ол адреспен толықтырылады. Байланысу деңгейінде желілік деңгейден алынған мәлімет модем көмегімен физикалық деңгейге қажет нақты сигналдарға түрлендіріліп, оны модульдеу ісі атқарылады. Мәліметтерді нақты түрде тасымалдау соңғы физикалық деңгейде орындалады. Мұнда мәлімет тек биттер түрінде өрнектеліп тасымалданады. Мәліметті қабылдап алу тағы да екінші тұтынушы компьютерінде осы деңгейлердің кері бағытта жұмыс істеуі арқылы биттерді қайтадан нақты құжатқа түрлендіру жолымен атқарылады. Виртуальды байланыс ерекшеліктері. Мәлімет жөнелткен сервер мен оны қабылдап алған клиент кмпьютері хаттамаларының әртүрлі деңгейлері бір-бірімен тікелей әрекеттеспей, олар тек физикалық деңгей арқылы байланысады. Мәліметтер бірте-бірте жоғары деңгейден төменгі деңгейге үздіксіз түрлене отырып, қосымша деректермен толықтырылады да, олар деңгейге сәйкес хаттамалар арқылы қадағаланып тексеріліп отырылады. Осындай тәсілмен екі компьютердің бір-бірімен виртуальды байланысы жүзеге асырылады. Байланыс виртуальды болғанмен, мәлімет осындай сатылар арқылы бір нүктеден екінші нүктеге түрлендіріле отырып жеткізіледі. Желідегі қызмет түрлері. Қазіргі Интернетті пайдалану қызметтерінің барлығы да осы виртуальды байланысқа негізделген. Мәліметтерді тасымалдау қызметі желілік деңгейдің виртуальды байланысына негізделіп, соның хаттамаларына сәйкес құрылады. жүктеу/скачать 8,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
батырмасын басыңдар да слайд үшін макетті таңдаңдар.