Жоспарланған өнімге арналған минералды тыңайтқыштар мөлшерін есептеу

сияқты көрсеткіштерді пайдалануға негізделген. Минералдық тыңайтқыштың мөлшерін анықтауға

арналған есептеу әдістерін шартты түрде 3 топқа бөлуге бо-лады:

мұнда,
_Д= 100 • У • В • С • К_Т

К_О

1. 
   Жоспарланған жалпы немесе қосымша өнімнің қоректік заттарды пайдалануы бойынша тыңайтқыш мөлшерін есеп-теу;
   

2. 
   Топырақтың агрохимиялық көрсеткіштері мен өсімдіктің қоректік заттарды пайдалануы негізінде тыңайтқыш мөлшерін есептеу;
   

3. Өсімдіктің әртүрлі топырақтан қоректік заттар-ды қабылдау өзгешеліктерін ескере отырып тыңайтқыш мөлшерін есептеу.

Мұнда жоспарланған өнімге арналған тыңайтқыш мөлшерін белгілеу үлкен жауапкершілікті қажет етеді. Өйткені, өнім деңгейіне табиғи жағдай, көптеген агротехникалық және ұйымдастырушылық факторлардың жиынтығы әсер етеді. Ал тыңайтқыш болса сол факторлардың құрамдас бір бөлігі болып саналады және олардың әсер етуі тұрақты емес. Сондықтан өнімнің қалыптасуына қатысатын тыңайтқыш үлесін анықтау үшін «сараптық (эксперттік) бағалау» тәсілін қолданады. Ол үшін түрлі топырақ-климат

• 
  – бір гектар егістікке арналған минералдық
  

тыңайтқыш мөлшері (әсерлі зат), кг;

• 
  – жоспарланған өнім, ц/га;
  

• 
  – бір центнер өніммен кететін қоректік заттың
  

мөлшері, кг;

• 
  – топырақтағы қоректік заттың қоры, кг;
  

Кт – өсімдіктің топырақ құрамындағы қоректік затты

пайдалану коэффициенті, %;

К0 – өсімдіктің минералдық тыңайтқыш құрамындағы

қоректік затты пайдалану коэффициенті, %.
Төмендегі 49 кестеде қант қызылша мен жүгерінің көк балаусасының жоспарланған өнім жинауға арналған минералдық тыңайтқыш мөлшерін есеп ретінде келтірілген.

234 235

49-кесте. Жоспарланған өнім жинауға арналған минералдық тыңайтқыш мөлшерін есептеу

									Қант қызылшасы,						Жүгері көк
																балаусасы,
		Көрсеткіштер								500 ц/га
																		600 ц/га
									N	Р2О5			К2О		N		Р2О5			К2О
Өніммен			шығатын					қоректік	200	60			350		180		72			270
заттардың шамасы, кг/га
1	кг	топырақтағы				қоректік заттар			90	30				450	85			250		450
мөлшері (картограмма бойынша), мг
1 га егіс топырағының 0-30 см
қабатындағы				қоректік			заттардың		351	117			1755		331		98			1755
қоры, кг
Өсімдіктің			топырақтағы					қоректік	20	40			15		20		40			15
заттарды пайдалану коэффициенті, %
Өсімдіктің топырақтан пайдаланатын									70	47			263		66		39			263
қоректік заттардың мөлшері, кг
Егіске берілген 20 т көң құрамындағы									-	-			-		100		50			120
қоректік заттар, кг
Өсімдіктің көң құрамындағы қоректік									-	-			-		25		30			40
заттарды пайдалану коэффициенті, %
Өсімдіктің			көңнен		пайдаланатын				-	-			-		25		15			48
қоректік заттардың мөлшері, кг
Үш		жылдық		жоңышқа				тамыр
қалдығындағы				азотты			өсімдіктің		75	-			-		-		-			-
пайдалану мөлшері, кг
1	га	егіске	берілетін				минералды		55	13			87		89		18			-
тыңайтқыш (әсерлі зат) мөлшері, кг
Өсімдіктің бірінші жылы минералдық
тыңайтқыштағы				қоректік				заттарды	60	30			60		60		30			60
пайдалану коэффициенті, %
Өсімдіктің тыңайтқыштағы								қоректік
заттарды пайдалану коэффициентіне
сәйкес 1 га егіске берілетін									92	43			145		142		60			-
минералдық тыңайтқыш (әсерлі зат),
кг

Топырақтағы қоректік заттың қорын анықтау үшін мына формуланы пайдаланады:

С= Р·М·h·S,

мұнда,

• 
  – 100 г топырақ құрамындағы қоректік заттың жылжымалы түрінің мөлшері, кг;
  

• 
  – топырақтың көлемдік массасы, г/см³;
  

• 
  – топырақ қабатының қалындығы, см;
  

• 
  – бір гектар егіс көлемі =1·10⁸ см
  

Жоспарланған өнімге арналған минералдық тыңайтқыш мөлшерін есептеудің үлгісін кесте түрінде өрнектеуге болады.

Минералдық тыңайтқыш мөлшерін (әсерлі зат) физикалық массаға ауыстыру үшін мына формуланы пайдаланады:

	Д=	Д • 100
		Кф
мұнда,
Дф	– бір гектар егістікке арналған минералдық
Д	тыңайтқыштың физикалық массасы, кг;
	– бір гектар егістікке арналған минералдық
Кф	тыңайтқыштың әсерлі заты, кг;
	– минералдық тыңайтқыш құрамындағы әсерлі
	зат мөлшері, %.

жүктеу/скачать 1,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: