358
тармақ ақынның басқа бір өлеңінде тағы да өзгеше қалыпта кезектесіп
отырады:
Граниттен құйып тасын,
Жылтылдата мұнарасын,
Көтердік біз Ленин шыңын биікке.
Жарқырайды күн төбеден,
Бұлт
аса алмай, шөкті төмен,
Жатыр теңіз шыдай алмай күйікке.
11 буынды тармақтың соңғы бунағы 4 буынды қалыпты түрін кейде бір
өлеңде 4 буынды немесе 7-8 буынды тармақпен кезектестіріп қолданады:
Сырласайық,
Қызғалдақты иіскеп, бір жасайық.
Қыр басайық,
Әмсе бұлай мамырдың тұрмас айы.
Мұңдасайық,
Қос көңілдің пернесін бір басайық.
(М.Мақатаев)
Жолдар көп қой, жолдар көп,
Жорттым мен бұраңмен де, түзумен де.
Шалқисың, шіркін, қапы жоқ,
Шарқ ұрып көкте, суда жүзігенде.
(Д.Әбілев)
Ф.Оңғарсынова бір өлеңінде 11 буынды тармақтар мен 7 буынды
тармақтарды қатар келтірген.
Ақ боз атты жолаушы,
Біздің үйдің жанында қырындады,
Көрмеген боп, көрсем де үңілмедім.
Маған қарап жеңешем жымыңдады.
Қызарып күлімдедім.
Алғашқы тармақ (7 буынды = 4 буын + 3 буын) ұйқастан тыс қалады,
сондықтан ұзынырақ тармақпен көбірек жалғасып, біріккендей сезіледі.
Онан кейінгі үш тармақ бірыңғай 11 буынды өлең ырғағына тірек болып
тұрған осылар. Соңғы тармақ 7 (3 буын + 4 буын). Алдындағы тармақпен
екеуінің ұйқастары екі бөлек болғандықтан
және соңғысы келте
қайрылатындықтан бұл қысқа тармақ оқшауланып естіледі. Сөйтіп, өлең
359
ырғағы қысқа тармақтан ұзын тармаққа ауысу, одан шумақтың аяғында
қайтадан ұзын тармақтардың қысқа тармақпен алмасуы арқылы өзгеріп
отырады.
Достарыңызбен бөлісу: