Липидтер – жоғары май қышқылдары және май тектес заттардың, жоғары май спирттері немесе жоғары май альдегидтерінің туындылары



Дата09.04.2020
өлшемі6,88 Mb.
#62072
Байланысты:
Липидтер
Doc1, Doc1, ОНОМАСТИКАЛЫҚ ХАБАРШЫ, Положение о Дипломной Работе, Пoстмoдеpнизм, Авеста, Мо Янь, комптех, Программалау тілдерінің мүмкіндіктерін пайдалану, 119843.pptx, Kirik7, energy esep, декада физики, аннотация

Липидтер

Липидтер.

Липидтер – жоғары май қышқылдары және май тектес заттардың, жоғары май спирттері немесе жоғары май альдегидтерінің туындылары.

Липидтердің негізгі көздері: сүт, өсімдік майлары (зәйтүн, зығыр, жүгері, кокос және т.б), шошқа майы және басқа жануарлар майлары, жұмыртқа, жануарлардың және т.б. миы мен ішкі-құрылысы.

Липидтер.

Липидтердің негізгі биологиялық қызметі:
  • Биологиялық мембрананың басты компоненттері;
  • ағзаның қосалқы, оқшаулағыш және қорғаушы материалы;
  • тағамның калориясы жоғары бөлшегі;
  • адамдар мен жануарлардың диетасының маңызды бір бөлшегі;
  • ағза ішіндегі кейбір дәрумендердің тасымалдаушысы;
  • су және тұз тасымалдануын реттеушілер;
  • иммуномодуляторлар; белгілі бір ферменттердің қызметін реттеуші;
  • эндогормондар;
  • биологиялық сигнал таратқыштар..

Кейбір тұқым қуалайтын аурулар липидтер алмасуының бұзылуымен байланысты (Ниман-Пик ауруы, Гаучер ауруы).

Липидтердің медико-биологиялық мағынасы

Кейбір липидтер дәрілік препараттар болып табылады.

Анаболикалық стероидтер спорттық тамақтану кезінде қолданылады.

Липидтердің медициналық-биологиялық маңызы

Липидтердің медициналық және биологиялық маңызы

Әртүрлі дәрілік өсімдік сығндыларын қолданып дайындалған – май сығындылары кеңінен қолданылады.

Жәй липидтер


Жәй липидтердің компонеттері

глицерин

Жоғары май қышқылдары



Жоғары май қышқылдары

қаныққан

Қанықпаған

Липдтер құрамына кіретін жоғары май қышқылдары

Олеин қышқылының цис-,транс- изомері

Олеин қышқылын бромдау

Олеин қышқылының калий перманганаты ерітіндісімен тотығуы

Қанықпаған жоғарғы май қышқылдарын ашу реакциясы

Қанықпаған жоғары май қышқылдары

Простагландиндер – ағзада полиқанықпаған май қышқылдарынан түзілетін майларға жақын қосылыстар (бірінші кезекте - арахидоннан). Химиялық табиғаты бойынша қаңқасы 20 атом көміртегі және циклопентан сақинасынан тұратын простан қышқылының туындысы.

Ацилглицериндер


Жоғары май қышқылдары мен глицериннің күрделі эфирі. . Егер глицериннің бир гидроксил тобы 1 жоғары май қышқылының молекуласымен әрекеттессе моноацилглицериндер (МАГ), егер екі молекуласымен – диацилглицериндер (ДАГ), егер үш молекула жоғары май қышқылымен глицериннің 3 гидроксил тобы әрекеттессе триацилглицериндер (ТАГ) түзіледі. ТАГ табиғи майлардың негізгі бөлігін құрайды, сондықтан оларды майлар деп атайды. ЖӘЙ және АРАЛАС майлар болып бөлінеді.

Жәй майлар глицерин + бірдей жоғары май қышқылдары

Аралас майлар глицерин + әртүрлі жоғары май қышқылдары

Триолеин


Простой жидкий жир

1-пальмито-2,3-дистеарин

Смешанный твердый жир

Влияние степени ненасыщенности жирных кислот на свойства жиров



Триацилглицериндердің физикалық қасиеттері.

Жоғары май қышқылдарының қанықпау дәрежесі майлардың физикалық қасиеттеріне үлкен әсер етеді. Қаныққан май қышқылдарының басым болуы олардың бөлме температура-сындағы қатты күйін анықтайды, ал майдың тығыздығы қышқылдағы көміртек атомдарының саны өскен сайын артады. Қанықпаған май қышқылдары триглицериндердің сұйық консистенциясының құрайды. Көптеген өсімдік майларының консистенциясы сұйық, сондықтан оларды өсімдік майлары деп атайды.

Стеарин қышқылы

Олеин қышқылы

Липидтердің қанықпауының көрсеткіші - йод саны.

Йодтық сан – бұл 100 г майға қосылатын граммен берілген иодтың мөлшері.



Адамның майлы тіндері

Адам денесінде йод саны– 65

Өсімдік майында – 50-80

Жануар майында – 30-40

Иодтың қосылуы

Реакция майлардың йодтық санын анықтауға негізділген.

Липидтердің қасиеттері

Гидролиз

Қышқылдық гидролиз (қышқыл қатысында қыздырғанда) глицерин және липидтер құрамына кіретін ЖКҚ-ның түзеді.

Липидтердің қасиеттері

Гидролиз

Сілтілік гидролизде глицерин және ЖКҚ-ның тұздары түзіледі(сабын):



Триолеоилглицерин Тристеароилглицерин

Триацилглицеролдардың химиялық қасиеттері

Майларды гидрогенизациялау кезінде транс майлар ішінара қалыптасады. Транс майлардың онкологиялық аурулармен, қант диабетімен, бауыр ауруларымен және т.б. байланысты екендігі туралы мәліметтер бар.

Гидрогендеу реакциясы

Глицерофосфат


Глицерин + фосфор қышқылы

Кеңінен тараған глицерофосфолипидтер –L-фосфатид қышқылының туындылары болып табвлады.

L-Фосфатид қышқылы

L-Фосфатид қышқылы

-

-



Гидрофобнты

бөлігі

Гидрофобты бөлігі

Қос байланыс

ЖМҚ қалдығы

Фос-

фат

Гли-

церол

Сутегі

Көміртегі

Оттегі

Фосфор

L-Фосфатид қышқылы- беттік активті зат болып табылады

Фосфатидилэтаноламин(коламинкефалиндер) –

L-фосфатид қыш.туындылары және этаноламин

Фосфатидилхолиндер (лецитиндер)–

L-фосфатид қышқылдарының

туындылары және холиннен тұрады

Глицерофосфолипидтер классификациясы

Фосфатидилсерин (серинкефалин)- L-фосфатид қыш.туындылары және серин



Глицерофосфолипидтер классификация сы

Фосфатидилхолиннің қышқылдық гидролизі

Фосфатидилхолинің сілтілік гидролизі

Сабындалмайтын липидтер

Холестерин біздің ағзамыздағы өмірлік маңызы бар,гормондар классына жататын компоненті ретінде оның қандағы үлесі:

  • Бүйрек жасушасында түзілуінде;
  • Азық түлікпен ішінара кіріс;
  • Жасуша регенерациясы кезінде қамтамасыз етіледі.

Холестерин

190

Холестерол (холестерин) – жасуша мембранасының ең маңызды бөлігі.

Адамның бүйрегі,ішегі,бауыры,бүйрек үсті безі,80% холестерол түзеді, қалған 20% аспен түседі.

Холестерол

Адам ағзасындағы холестериннің шамадан тыс мөлшері оның эфирлерінің қан тамырларының қабырғаларына түсуіне әкеледі.



Холестерол

Холестерин мен өт қышқылдарының арасындағы теңгерімсіздік холелитиаздың дамуына әкелуі мүмкін.

Холестерин

  • D3 дәрумені (холекальциферол) алу үшін холестерин сәулеленуден бұрын дегидрленеді, яғни. Сақинаға жетіспейтін қос байланыста, содан кейін ғана сәулеленуге ұшырайды. Холестериннен 7-дегидрохолестерин алынады, провитамин D3 деп аталады

7-дегидрохолестерин

Холестерин 
  • 7-дегидрохолестериннен сәулелену арқылы холекальциферол немесе D3 дәрумені алынады.
  • 7-дегидрохолестериннен сәулеленуден холецальциферол немесе D3 дәрумені алынады. Химиялық тұрғыдан, эргокальциферол холекальциферолдан тек
  • С22 және С23 арасындағы қос байланыспен, сонымен қатар С24. позициясында метил тобымен ажыратылады.

7-дегидрохолестерин 

холекальциферол ( витамин D3)
  • Ca және P сіңірілуін, олардың қандағы деңгейін және сүйек тіндері мен тістерге сіңуін реттейді;
  • денені суық тиюден, қант диабетінен, көз және тері ауруларынан қорғайды;
  • тіс кариесі мен тіс иегі патологиясының алдын алуға көмектеседі, сынықтардың емделуін тездетеді.

Негізгі физиологиялық әсері:

Өт қышқылдары қатысады:
  • липидтердің эмульсиясы
  • липазды активтендіру
  • май қышқылдарының сіңуі
  • холестеринді сіңіру

Тыңдағаныңызға рахмет!

Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет