4. «Миға шабуыл» сұрақтары арқылы үй тапсырмасын бекіту
5. Жаңа тақырып «Фотосинтез»
6. Тақырыпты өзектеу.
7. Интерактивті көрсетілім арқылы негіздеу.
8. «Доллар ойыны»
9. Бекіту тапсырмасы. Тест
Жасуша құрылысы
Жасушаның маңызы
Барлық тірі организмдер жасушалық деңгейден дамиды. Қарапайым көзге көрінбейтін, тек микроскоптың көмегімен ғана көруге болатын жасуша құрылысы біршама күрделі.Жасуша құрамы органикалық және бейорганикалық заттардан тұрады.Жасуша көмірсу молекулалары мен липидтерден тұрады және нуклеин қышқылдарынан тұрады.
Жасыл пластидтер өсімдіктер мен балдырлардың жасушаларында кездеседі. Хлоропластарда хлорофилл болады. Олар екі мембраналы органеллалар болып табылады. Екі мембрананың астында тилакоидтар (хлоропластардың электртранспортты тізбегі болатын мембраналы түзілістер) болады.
Пластидтер:
Хромопласт – түрлі-түсті, өсімдіктің гүлі, жемісі боялады.
Хлоропласт – жасыл, фотосинтез процесіне қатысады.
Лейкопласт – түссіз,көмірсу қоры жинақталады.
Фотосинтез – күн жарығы энергиясының әсерінен көмірқышқыл газы мен судың оттегі мен көмірсуларға айналу үрдісі.
Фотосинтез – күн жарығы энергиясының әсерінен көмірқышқыл газы мен судың оттегі мен көмірсуларға айналу үрдісі.
Түзілген көмірсулар қорек ретінде қолданылады, ал оттегі атмосфераға түседі.
Өсімдіктердің оттегін бөлетінін ең алғаш рет ағылшын 1770 ж Джозеф Пристли ашты.
Өсімдіктердің оттегін бөлетінін ең алғаш рет ағылшын 1770 ж Джозеф Пристли ашты.
1817 ж екі француз химигі , Пельтье және Каванту, жапырақтан жасыл зат бөліп алып, оны хлорофилл деп атады.
Тимирязев фотосинтез күн спектрінің хлорофилл өте көп сіңірілген жерлерінде анағұрлым күштірек жүретінін тапты.
1941 жылы американ биохимигі Мелвин Калвин фотосинтездің бірінші сатысы су молекуласындағы фотолизде өтетінін, нәтижесінде көміртек диоксидін органикалық заттарға дейін тотықсыздандыратын оттегі мен сутегі түзілетінін анықтады .
Фотосинтез механизмі
Фотосинтез жасыл пигмент хлорофиллі бар жасушаларда өтеді. Бұл зат күн энергиясын сіңіруге және тасымалдауға қабілетті.
Фотосинтез жасыл пигмент хлорофиллі бар жасушаларда өтеді. Бұл зат күн энергиясын сіңіруге және тасымалдауға қабілетті.
Өсімдіктерде хлорофилл арнайы органелла – хлоропласта болады.
Жарықта жүретін сатысы (жарыққа тәуелді) . Жарық реакциялары аумақтық жағынан тилакоидтармен шектелген кеңістікке тәуелді.
Қараңғылық сатысы (жарыққа тәуелді емес). Хлоропластың стромасында жүреді.
Үрдістер
Үрдістердің нәтижесі
I. а) хлорофилл –––(жарық)–––> хлорофилл* + e
б) e + нәруыз-тасымалдаушы ––> тидакойд мембранасының сыртқы бетіне
III. H+ протонды резервуардан –энергия көзі, АТФ сатысында АДФ +ФН АТФ синтездеу үшін қажетті
АТФ
түзілу
Жарықта жүретін сатысы
6CO2 + 6H2O = =C6H12O6 + 6O2
6CO2 + 6H2O = =C6H12O6 + 6O2
Адам спектрдің жасыл - сары бөлігін ғана көре алады.
Адам көзі фотосинтез процесі кезінде спектрдің қызыл-көк бөлігін ғана көре алады.
Фотосинтез үрдісі барлық тірі организмдердің негізгі қорек көзі болып табылады,сондай ақ адамзатты отынмен, талшықтармен және алуан түрлі пайдалы химиялық қосылыстармен қамтамасыз етеді. Фотосинтез барысында ауадағы көміртек екі оксиді мен судың байланысуынан құрғақ өнімнің 90-95% түзіледі. Адам фотосинтез өнімдерінің шамамен 7% тамаққа, жануарларға азық ретінде және отын, құрылыс материалдары ретінде пайдаланады.
Фотосинтез үрдісі барлық тірі организмдердің негізгі қорек көзі болып табылады,сондай ақ адамзатты отынмен, талшықтармен және алуан түрлі пайдалы химиялық қосылыстармен қамтамасыз етеді. Фотосинтез барысында ауадағы көміртек екі оксиді мен судың байланысуынан құрғақ өнімнің 90-95% түзіледі. Адам фотосинтез өнімдерінің шамамен 7% тамаққа, жануарларға азық ретінде және отын, құрылыс материалдары ретінде пайдаланады.
Фотосинтездің маңызы
Биологиялық факторлар
Биотикалық
Антропогендік
Ауа, ылғал,
температура,
жарық.
Тірі табиғаттың
Өзара қарым
қатынасы
Абиотикалық
Фотосинтез тақырыбына жаттығу
1.Күн сәулесі энергиясын химиялық байланыстар энергиясына айналдыратын күрделі процесс................ деп аталады.
2.Фотосинтез процесі өсімдіктердің................. жүреді.
3.Фотосинтез процесінің .............. және.......... фазасы бар.
4.Фотосинтез процесінің жүруі нәтижесінде............... түзіледі.
5.Фотосинтездің жарықта жүру процесін 1939 жылы……………. дәлелдеді.
Миға шабуыл
Миға шабуыл
1. Жер шарының тірі ағзалардан тұратың қабаты.
2. Ауа қабаты.
3. Биосфера ілімінің негізін қалаушы ғалым.
4. Жер қабаты.
5. Су қабаты.
6. Мұхиттың ең түбінде қозғалыссыз тіршілік етуге бейімделген организмдер.
7. Судың беткі қабатында қалқып жүріп тіршілік ететін ұсақ организмдер.
8. Судың терең тұңғиықтарында еркін жүзіп жүретін тірі организмдер.
9. Жер шарының 3/2 бөлігін алып жатқан қабат.
10. Озон қабаты Жерден неше км биіктікте орналасқан?
Жауаптар:
Жауаптар:
1. Биосфера.
2. Атмосфера.
3. В.И.Вернадский.
4. Литосфера.
5. Гидросфера.
6. Бентос.
7. Планктон.
8. Нектон.
9. Гидросфера.
10. 20000 км
“Доллар” ойыны
Фотосинтез дегеніміз не?
100$
Фотосинтездің неше фазасы бар?
100$
Фотосинтез процесі өсімдіктің қай бөлігінде жүреді?
