Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясы М. О.Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер Институты
жүктеу/скачать 1,11 Mb.
|
аза стан Республикасы ылым Академиясы М. О. уезов атында ы де
| ТАЛАССАҢ ӨЗІҢДІ-ӨЗІҢ ТАЛАРСЫҢ
Тіленші мен Кеңгірбай Қаракесек Тобықтының тұстас билері болған екен. Тіленші қалың Қаракесектің биі, сондықтан көңіліңде өзін аға тұтқан ірілік болады. Бұл мінезді Кеңгірбай сезеді. Сондықтан екі би іштей арбасып жүреді. Осындай халмен жүргенде, Тіленші Тобықтымен көрші Буралардың жұмыеына билік айта келеді. Сонда Буралар Тобықтыдан көретін мазасыздығын айтқанда, Тіленші өзі бармай қасындағы бір жолдасын жіберін, Тобықтыға тыю айтады. Бұл іс Кеңгірбайға ауыр тиеді. Сондықтан жігіт-терін жиып, «Тіленші мен барлық жолдастарының атын алып, жаяу тастап келіңдер!»— деп аттандырып жібереді. Бірақ жіберген жортуылшылары Тіленші жатқан ауылға келгенде, билер кетіп қалып, артыңда екі-үш жолдастары ғана қалған еқен. Солар ауылдан аттанып былай шыққанда Тобықты жігіттері үшеуінің^атын, тонын алып, жаяу тастагі кетеді. Түн суық, қыстың күні екен. Ел таба алмай жаяулап қалған, бір жағынан киімі жоқ жолаувдылардың біреуі үсіп өледі. Қісінің өлімі Кеңгірбайдан болғанын естіген соң, жаз шыға Тіленші екі жүз қаралы кісімен Тобық-тыға аттанып, Кеңгірбайдың аулына келе жатады. Тобық-тының басты кісілері қалың Қаракесектің Тіленшідей биі-нен ығысып, Кеңгірбайға Қаракесектің келе жатқанын хабарлап айтып, ақыл сұрай келеді. Сонда Кеңгірбай жарьі-тып жауап бермейді: «Әлгі бір өлеңші неме бар емес пе еді?» дейді. Ел кісілері бұл сөзді ұғып алыпу Алтыбай, ақынды келе жатқан Тіленшінің алдынан жібереді. Алды-нан Алтыбай келгенде, ашумен түгі сыртына теуіп ісініп келе жатқан Тіленші сәлемін алмай: «Мына біреу кім?» деп сұрайды. Сонда Алтыбай ақын: — Мен Алтыбай ақын өлеңші, Сен Бекболат ұлы Тіленші. Сенің ата-тегің жақсы еді-ау, Ана тегің болмаса, Ел бүлдірген өренші. Алдыда келгеңде, Әділдіктен бұзылдың. Ата-анасы мен бе едім, Терісінен соққан қызылдың? Сен бұл барғаннан барарсың, Бес-алты тай аларсың, Елге бүлік саларсың. Адалыңды арам қып, Бір пәлеге қаларсың. Үры кетер түн асып, Ақ бұлды адал құн кетер, Барымтаға ұласып. Талассаң — талас жарқыным, Өзіңді — өзің таларсың!— депті. Бұл сөзге Тіленші жауап бермейді. Бірақ Алтыбай айтқан сөзден маңыйдағы жұрт әрбір жайды түсінеді. Бұл сөздің арты ұлғайса ешкімге пайдалы брлмайды, ұрлық пен барымта күшейеді, шығындап шашылатын да, рәсуаланатын да Арғынның баласы болады деген сөзді ұғады. Сондықтан Қаракесек Тобықты ортасына келіп түскенде, екі жағы да бұрынғыдай емес, бітімге бейімделіп сөз сөйлейді. Сонда Кеңгірбай бітімнің межесін көрсетіп қо-лындағы жүзігін беріп жібереді. Бұнысы: «кісі өлген ел өлтірушіден қыз алып, құда болып бітсін» деген сөз екен. Қаракесек те ол сөзге тоқтап, құн белгісіне бота ішік бастатып жеті жылқы алып, құда болып қайтыпты. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|