Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясы М. О.Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер Институты
жүктеу/скачать 1,11 Mb.
|
аза стан Республикасы ылым Академиясы М. О. уезов атында ы де
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚУ МЕН МОМЫН
| НАУДЫҢ ШАҚША ДАУЫ
Наудан насыбай сұрап атып, бір кісі шақшасьша қызы-ғып, қалайды: Жігіт, бұл шақшаны мен кісіге босқа бермеймін, жақындыққа жарайтын болсаң ал. Мен қолқа салғанда осы алғандағыдан да жомарт болсаң аласың,—дейді Hay. Сонда жігіт: Бұдан да артық болармын,— дейді. Сөйтіп, жігіт шақ-шаны алып кетеді. Келесі жылы Ңау қасы л бір ақсақал, бір атқосшы алып, шақша берген тамырына қолқа сала келсе, жігіт: Тұтамдай сиырдың қу мүйізіне қолқа сұрап ат арықтатып, осыншама жерге келер ме? Қайырып-ақ берер едім, балалар қайда тастағанын білмеймін, қарап таппадым,— деп маңайына жуытпайды. Сонымен Hay жігітпен дауласып Бағаналы Барлыбай бидің алдына келеді. Жігіт алдын ала биге айтып, пара беріп қойған екен. Барлыбай би Hay алдына келісімен: Еи, бір мүйіз шақша даулап үш кісі келіп отыр деп еді, сен сол емессің бе? Шіркін, малдың тәттісін-ай, жігітім-ақ екенсің-ау!— дейді. Сонда Hay: — Ей, Бағаналы Барлыбай би! , Менің шақшам жай шақша емес, жақсы еді. Таутекенің мүйізінен істеген нақысы еді. Төрт ат, қырық қой істеушінің ақысы еді. Тоқсан меруерт көзі бар еді, Егер құндап сатсаң, тоғыз ат, Тоқсан қой болады деген істеушінің сөзі бар еді. Берген ақымды азсынып тау қыстаймын деп балтамды алды, ой қыстаймын деп шотымды алды, көшіп жүремін деп наршамды алды, маған керек деп баршамды алды. Жау шапты деп төрт атымды алды, қалауым деп бөрте атымды алды. Қайқы бас қара атымды алды, тілік құлақ сары атымды алды. Бөрте атымның иесі бәсіре бием еді, өзі тұлпарға жиен еді. Барлыбай би, ендігісін өзің білер-сің,—дейді. Сонда шақша алған былай дейді: Қыстың қатты боларын лақ білер, Күннің суық боларын құлақ білер. Менің алғаным тұтамдай сиырдың мүйізі, Мәнісін Барлеқең өзі-ақ білер. Сонда Hay тұрып: Рас, қыстың қатты боларын тоқты білер, Қара қойым жайылымы отты келер. Пара беріп қоймасаң Барлыбайға, Айтпаған істің мәнісін боқты білер,— дейді. Пара алған Барлыбай «мына пәле өзіме жабысар» деп сескеніп, шақша алғанға ақырыпты: Қандай шақша алғаныңды мен қайдан білемін, мынау азамат шақшасының сыпатын түгел айтты, шақшасын орнына сал,— дейді. Сонда би алдыңда жеңілген жігіт Науға: Әлгі айтқаныңызға шашым жететін емес, өзіңіз би, өзіңіз хан болып төрелігін де өзіңіз айтыңыз!—депті. Сонда Hay: —- Жігітім! Өзің ғой биге бастап келген. Қайыр енді, көп сөздің керегі жоқ. Бітейін, бітейін де кетейін. Мына екі кісіге екі ат мінгіз, екі шапан киғіз, Өзіме ат бастаған қасқа тоғыз байла. Қайыр, өзіме салдың, өзгесі салауат, сенде-ақ қалсын!—деген екен. ҚУ МЕН МОМЫН Бір қу мен момын тамыр болады. Қу соғымға момын-ның екі жылғы ту биесін алып сояды. Момын балаларға ермек болсын деп кудың бір лақты ешкісін алады. Ақыры екеуі айтысып, айрылысып кетеді. Қу момынның жыл-қысын қайырмайды. Момын малын даулап, ханға жүгінеді. Хан екеуін тергегенде, алдымен қу сөйлейді: — Рас, мұның байталы ту еді Бірақ құлындамайтын чку еді. Менің ешкім егіздең табатын Іші маңыраған лақ еді. Сүті ағып тұрған бұлақ еді. Мүйізі қамшыға caп еді, Еті тамағыма бап еді. Терісі борбайыма қап еді,— дейді. — Олай болса мұның ешкісі сенің байталыңмен бара-бар екен,— деп хан екеуін бітістірген екен. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|