11,12 - тақырыптар: Сопрано, альт партияларына бөлу. Әр партиялармен жеке жұмыс жүргізу. Жоспар:
Сопрано, альт партияларының диапазоны.
Сопрананың түрлері.
Альт партиясына сипаттама беріңіз.
Альт партиясы скрипка кілтінде, кіші октаваның (Соль) Ля нотасынан, екінші октаваның Фа ноталары көлемінде жазылады. Ал, орташа көлемі бірінші октаваның До нотасынан, екінші октаваның До нотасына шейін болады.
Әйелдер хорының сопрано, альт дауыстары:
Сопрано партиясы скрипка кілтінде, (кіші октаваның Ля) бірінші октаваның До нотасынан, үшінші октаваның До нотасы көлемінде жазылады.
Орташа көлемі бірінші октаваның Фа,Соль нотасынан, екінші октаваның Фа, Соль нотасына шейін болады, мысал үшін А. Давыденконың «На десятой версте» атты хоры болуы мүмкін.
Мұнда сопрано партиялары кіші октаваның Сибемоль нотасына шейін айтатын болады.
Өте жоғары регистрде айтуға мысал ретінде Бородиннің «Князь Игорь» операсындағы прологтың соңғы хоры болуы мүмкін. Мұнда сопрано партиясы үшінші октаваның До нотасына шейін айтатын болады.
Сопрано партияларына кіретіндер:
Колоратуралық сопрано, бұл дауыстардың жоғары регистрі (дыбыстары) өте жетілген болады, ал дыбыстарды үшінші октаваның До нотасынан да жоғары дыбыс ноталарын ала беретін болады.
Колоратуралық сопранода төменгі дыбыстардың жаттығуы нашарлау болады. Бұл колоратуралық сопраноның дыбыс бояуы ерекше және өте жіңішке болғандықтан, колоратуралық сопраноның дауыстары жоғары сопрано партияларын атқаруға жарамайды, өйткені коларатуралық сопраноның дауыстары хордағы басқа сопрано партияларының дауыстарымен үйлесіп кете алмайды.
Лирико-коларатуралық сопрано, бұл дауыстардың жоғары дыбыстары жетілген болады, ал үн шығу сыйпаты колоратуралық сопраноға ұқсас; бұл лирико-колоратуралық сопрано хорға қосылып айтуға жарамды.
Лирикалық сопрано, бұл дауыстың жоғары дыбыстары және хорда орта дыбыстары өте жақсы жетілген болады, хор партияларына өте лайықты, ал дивизияларға бөлгенде бұл лирикалық сопрано бірінші дауысты орындайтын болады.
Лирико-драмалық сопрано, бұл дауыстың жоғары дыбыстары өте күшті және жетілген, ал орта дыбыстары жақсы, төменгі дыбыстары недәуір күшті болады, дауыстары хорға өте қажет.
Драмалық сопрано, бұл дауыстың жоғары дыбыстары өте күшті, орта дыбыстары жақсы, төменгі дыбыстары да күшті болып келеді, дауыстары хорға жарамды. Альт партиялары, скрипка кілтінде, кіші октаваның Фа Солъ ноталарынан, екінші октаваның Соль ноталары көмегінде жазылады. Ал, күнделікті қолданылатын орташа көлемі бірінші октаваның До нотасынан, екінші октаваның До нотасына шейін болады.
Альт партияларының өте төменгі регистерде айтуға мысал ретінде Римиский-Корсаковытың «Татар полондарының» хорын алуға болады. Мұндай альт партиясы кіші октаваның Соль нотасына шейін айтатын болады.
Өте жоғары регистрде айтуға мысал ретінде Глинканың «Руслан және Людмила» операсынан «мир и блаженство, чета молодая» атты хоры болады. Мұнда альт партиялары екінші октаваның Соль-бемоль нотасына шейін айтатын болады.
Альт партияларына кіретіндер: Меццо-сопрано, бұл дауыстың жоғары дыбыстары жетілген, орта дыбыстары жақсы, төменгі дыбыстары жеңіл алынатын болады. Дауыстар дивизияға бөлінгенде бұл меццо-сопрано бірінші альт партияларын орындауға лайықты.
Контральто, бұл дауыстардың төменгі дыбыстары өте күшті, ал жоғарғы дыбыстары біркелкі ауыр алынады. Дивизияға бөлінгенде бұл контральто дауыстары екінші альт партияларын орындауға лайықты.
Сұрақтары:
Сопраноның түрлері атаңыз?