Қазақстан Республикасының Конституциясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҚ КОДЕКСІ
(ЖАЛПЫ БӨЛІМ) 
(2012.26.12. берілген 
өзгерістер мен толықтырулармен
) 
 
§ 2. ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАР
I. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
33-бап.
Заңды тұлға ұғымы 
1. Меншiк, шаруашылық жүргiзу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкi бар 
және сол мүлiкпен өз мiндеттемелерi бойынша жауап беретiн, өз атынан мүлiктiк және 
мүлiктiк емес жеке құқықтар мен мiндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, 
сотта талапкер және жауапкер бола алатын ұйым заңды тұлға деп танылады.
Заңды тұлғаның дербес балансы немесе сметасы болуға тиiс.
2. Заңды тұлғаның өз атауы жазылған мөрi болады. 
34-бап.
Заңды тұлғалардың түрлерi мен нысандары 
1. Өз қызметiнiң негiзгi мақсаты ретiнде табысын келтiрудi көздейтiн (коммерциялық 
ұйым) не мұндай мақсат ретiнде пайда келтiре алмайтын және алынған таза табысын 
қатысушыларына үлестiрмейтiн (коммерциялық емес ұйым) ұйым заңды тұлға бола 
алады.
2. Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға мемлекеттік кәсiпорын, 
шаруашылық серiктестiк, акционерлік қоғам, өндiрiстiк кооператив нысандарында ғана 
құрылуы мүмкiн.
3. Коммерциялық емес ұйым болып табылатын заңды тұлға мекеме, қоғамдық 
бірлестік, акционерлік қоғам, тұтыну кооперативі, қор, діни бірлестік нысанында және 
заңнамалық актілерде көзделген өзге де нысанда құрылуы мүмкін.
Коммерциялық емес ұйым кәсiпкерлiк қызметпен өзiнiң жарғылық мақсаттарына сай 
келуiне қарай ғана айналыса алады.
3-1. Коммерциялық емес ұйым болып табылатын және мемлекеттік бюджеттiң 
есебiнен ғана ұсталатын заңды тұлға тек қана мемлекеттік мекеме нысанында құрылуы 
мүмкiн.
4. Заңды тұлғалар бiрлестiк құра алады (осы Кодекстің 110-бабы).  
5. Заңды тұлға осы Кодекстiң, заңды тұлғалар нысандарының әрқайсысы туралы 
Заңның, өзге де заң құжаттары мен құрылтай құжаттарының негiзiнде жұмыс iстейдi.
35-бап.
Заңды тұлғаның құқық қабiлеттiлiгi 
1. Заңды тұлғаның азаматтық құқықтары болып, өз қызметiне байланысты мiндеттердi 
осы Кодекске сәйкес мойнына алуы мүмкiн. Мемлекеттік кәсiпорындарды қоспағанда, 
коммерциялық ұйымдардың азаматтық құқықтары болуы және заң актілерінде немесе 
құрылтай құжаттарында тыйым салынбаған кез келген қызмет түрiн жүзеге асыру үшiн 
қажеттi азаматтық мiндеттердi атқаруы мүмкiн.
Заң актілерінде көзделген жағдайларда белгiлi бiр қызмет түрiн жүзеге асырушы 
заңды тұлғалар үшiн басқа қызметпен айналысу мүмкiндiгi болмауы немесе шектелуi 
мүмкiн.
Заңды тұлға тiзбесi заң актілерінде белгiленетiн жекелеген қызмет түрлерiмен 
лицензия негiзiнде ғана айналыса алады.
2. Заңды тұлғаның құқық қабiлеттiлiгi ол құрылған кезде пайда болып, оны тарату 
аяқталған кезде тоқтатылады. Айналысу үшiн лицензия алу қажет болатын қызмет 
саласында заңды тұлғаның құқық қабiлеттiлiгi сондай лицензияны алған кезден бастап 

пайда болып, ол қайтарып алынған, оның қолданылу мерзiмi өткен немесе заң 
құжаттарында белгiленген тәртiппен жарамсыз деп танылған кезде тоқтатылады.
3. Коммерциялық емес ұйым болып табылатын және мемлекеттік бюджеттiң есебiнен 
ғана ұсталатын заңды тұлғаның (мемлекеттік мекеме) құқық қабiлеттiлiгi осы Кодекспен 
және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерімен белгiленедi. 
36-бап.
Құрылтайшылардың (қатысушылардың) өздерi құрған заңды тұлғалардың 
мүлкiне құқықтары 
1. Заңды тұлғаның оқшау мүлкiне қатысты оның құрылтайшыларының 
(қатысушыларының) мiндеттемелiк және заттық құқықтары болуы мүмкiн.
2. Мүлкiне өз қатысушылары (құрылтайшылары) мiндеттемелiк құқықтарын сақтап 
қалатын заңды тұлғаларға шаруашылық серiктестiктер, акционерлік қоғам мен 
кооперативтер жатады.
3. Мүлкiне өз құрылтайшылары меншiк құқығын немесе өзге де заттық құқығын 
сақтап қалатын заңды тұлғаларға шаруашылық жүргiзушi құқығында немесе оралымды 
басқару құқығында мүлкi бар ұйымдар жатады.
4. Мүлкiне олардың құрылтайшылары (қатысушылары) мүлiктiк құқықтарын 
сақтамайтын заңды тұлғаларға қоғамдық бiрлестiктер, қорлар және дiни бiрлестiктер 
жатады. 
5. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) өздері құрған өзге ұйымдық-құқықтық 
нысандардағы заңды тұлғалардың мүлкіне құқықтары Қазақстан Республикасының 
заңнамалық актілерінде айқындалады.
37-бап.
Заңды тұлғаның органдары 
1. Заңды тұлға заң құжаттары мен құрылтай құжаттарына сәйкес жұмыс iстейтiн өз 
органдары арқылы ғана азаматтық құқықтарға ие болып, өзiне мiндеттер қабылдайды.
2.
 
Алынып тасталды
2. Заңды тұлға органдарының түрлерi, тағайындалу немесе сайлану тәртібі және 
олардың өкiлеттiгi заңнамалық актiлер мен құрылтай құжаттарында белгiленедi. 
38-бап.
Заңды тұлғаның атауы 
1. Заңды тұлғаның оны басқа заңды тұлғалардан айыруға мүмкiндiк беретiн өз атауы 
болады.
Заңды тұлғаның атауы оның қалай аталатынын және ұйымдық-құқықтық нысанын 
көрсетудi қамтиды. Ол заңдарда көзделген қосымша мағлұматты қамтуы мүмкiн.
Заңды тұлғаның атауы оның құрылтай құжаттарында көрсетiледi.
Заңды тұлғаның атауында заң талаптарына немесе қоғамдық мораль қалыптарына 
қайшы келетiн аттарды, егер жеке адамдардың есiмдерi қатысушылардың есiмдерiне 
сәйкес келмесе не қатысушылар бұл адамдардың есiмiн пайдалануға олардан (олардың 
мұрагерлерiнен) рұқсат алмаса, олардың есiмдерiн пайдалануға жол берiлмейдi.
2. Заңды тұлға белгілі бір атаумен Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық 
тiзiлiмiне енгізіледі. 
Заңды тұлғаның атауы Қазақстан Республикасында тіркелген заңды тұлғалардың 
атауын толық немесе оның елеулі бөлігінде қайталамауға тиіс. 
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлғаның атауы заңды тұлға 
тiркелгеннен кейiн оның фирмалық атауы болып табылады. 
Заңды тұлғаның фирмалық атауды тек қана өзi пайдалануға құқығы бар. Бөтен бiр 
фирмалық атауды заңсыз пайдаланатын тұлға фирмалық атаудың құқық иесiнiң талап етуi 
бойынша мұндай атауды пайдалануды тоқтатуға және келтiрiлген залалдың орнын 
толтыруға мiндеттi. 
Заңды тұлғаның фирмалық атауды пайдалануға байланысты құқықтары мен 
мiндеттерi заңнамада айқындалады. 

3.
 
Алынып тасталды
4. Мемлекеттік органдар болып табылмайтын заңды тұлғалардың фирмалық 
атауларында, қызмет көрсету таңбаларында, тауар таңбаларында, Қазақстан 
Республикасының заң актілерiнде, Президентi мен Үкіметі актілерінде белгiленген 
Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының ресми атауларына сiлтемелердi 
пайдалануға тыйым салынады. 
39-бап.
Заңды тұлғаның тұрған жерi 
1. Заңды тұлғаның тұрақты жұмыс iстейтiн органы тұрған жер оның тұрған жерi 
болып танылады.
2. Заңды тұлғаның тұрған жерi оның құрылтай құжаттарында почталық толық мекен-
жайы жазылып, көрсетiледi.
3. Үшiншi тұлғалармен қарым-қатынастарда заңды тұлға нақты мекенжайының 
Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiміне енгiзiлген мекенжайына сәйкес 
келмейтiнiне сiлтеме жасауға құқылы емес. Бұл ретте, үшiншi тұлғалар заңды тұлғаға 
почталық және өзге де хат-хабарды Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне 
енгiзiлген мекенжайына да, нақты мекенжайына да жіберуге құқылы. 
40-бап.
Заңды тұлғаның құрылтайшылары 
1. Заңды тұлғаны бiр немесе бiрнеше құрылтайшы құруы мүмкiн.
2. Мүлiктi меншiктенушiлер не олар уәкiлдiк берген органдар немесе жақтар, ал заң 
құжаттарында арнайы көзделген реттерде өзге де заңды тұлғалар заңды тұлғаның 
құрылтайшылары бола алады. Бұл орайда, мүлiктi шаруашылық жүргiзу немесе оралымды 
басқару құқығымен иеленетiн заңды тұлғала, егер Қазақстан Республикасының 
заңдарында өзгеше көзделмесе, меншiк иесiнiң немесе ол уәкiлдiк берген органның 
келісімiмен басқа заңды тұлғалардың құрылтайшылары бола алады.
3. Заңды тұлғаның құрылтайшылары, Қазақстан Республикасының заң актілерінде 
көзделген жағдайларды қоспағанда, осы заңды тұлғаның құрылтайшылары болып 
табылмайтын оның басқа қатысушыларынан қандай да бiр артықшылықтарға ие бола 
алмайды. 
41-бап.
Заңды тұлғаның құрылтай құжаттары 
1. Егер осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заң актілерінде өзгеше 
көзделмесе, заңды тұлға өз қызметiн жарғысы және құрылтай шарты негiзiнде, немесе 
егер заңды тұлғаны бiр тұлға құрған болса, жарғысы және заңды тұлға құру туралы 
жазбаша түрде ресiмделген шешiмi (жалғыз құрылтайшының шешiмi) негiзiнде жүзеге 
асырады. Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда, 
коммерциялық ұйым болып табылмайтын заңды тұлға ұйымдардың осы түрi жөніндегі 
жалпы ережелер негiзiнде iс-әрекет жасай алады.
Шағын, орта және ірі кәсiпкерлiк субъектiсi болып табылатын заңды тұлға өз 
қызметiн Қазақстан Республикасының Үкіметі мазмұнын белгiлейтiн үлгi жарғының 
негiзiнде жүзеге асыра алады.
2. Заңды тұлғаның құрылтай шарты жасалады, ал жарғысын құрылтайшылары 
бекiтедi. Егер коммерциялық ұйымның құрылтайшысы бiр адам болса, құрылтай шарты 
жасалмайды.
3. Коммерциялық емес ұйым мен мемлекеттік кәсiпорынның құрылтай құжаттарында 
заңды тұлға қызметiнiң мәнi мен мақсаты белгiленуге тиiс.
Шаруашылық серiктестiгi, акционерлік қоғамы мен өндiрiстiк кооперативтiң құрылтай 
құжаттарында олардың қызметiнiң мәнi мен мақсаттары көзделуi мүмкiн.
4. Құрылтай шартында тараптар (құрылтайшылар) заңды тұлға құруға мiндеттенедi, 
оны құру жөніндегі бiрлескен қызмет тәртібін, оның меншiгiне (оралымды басқаруына) өз 
мүлкiн беру және оның қызметiне қатысу ережелерiн белгiлейдi. Егер осы Кодексте 

немесе заңды тұлғалардың жекелеген түрлерi туралы заң актілерінде өзгеше көзделмесе, 
шартта құрылтайшылар арасында таза табысты бөлудiң, заңды тұлға қызметiн 
басқарудың, оның құрамынан құрылтайшылардың шығуының шарттары мен тәртібі де 
белгiленедi және оның жарғысы бекітіледi.
Құрылтай шартына құрылтайшылардың келiсуi бойынша басқа да ережелер енгiзiлуi 
мүмкiн.
4-1. Жалғыз құрылтайшының шешiмi мүлiктердi меншiкке беру (шаруашылық 
жүргiзу, оралымды басқару) шарттарын және Қазақстан Республикасының заңнамасына 
қайшы келмейтiн өзге де шешiмдердi қамтуға тиiс.
Жалғыз құрылтайшының - заңды тұлғаның шешiмiн Қазақстан Республикасының 
заңдарына және осы заңды тұлғаның жарғысына сәйкес оның осындай шешiм қабылдауға 
құқығы бар органдары қабылдайды.
5. Заңды тұлғаның жарғысында: онда оның атауы, тұрғылықты орны, оның 
органдарын құру тәртібі және олардың құзыретi, оның қызметiн қайта құру және жою 
ережелерi белгiленедi.
Егер заңды тұлғаны бiр адам құрса, онда оның жарғысында мүлiктi құру және 
кiрiстердi бөлу тәртібі де белгiленедi.
Жарғыда Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн басқа да ережелер 
болуы мүмкiн.
6. Бiр заңды тұлғаның құрылтай шарты мен жарғысы арасында қайшылықтар болған 
жағдайда:
1) егер олар құрылтайшылардың iшкi қатынастарына қатысты болса, құрылтай 
шартының;
2) егер олардың қолданылуы заңды тұлғаның үшiншi тұлғалармен қатынастарында 
маңызы болса, жарғының ережелерi қолдануға тиiс.
7. Барлық мүдделi адамдар заңды тұлғаның жарғысымен танысуға құқылы. 
42-бап.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тiркеу және қайта тiркеу 
1. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларды 
қоспағанда, заңды тұлға әдiлет органдарында мемлекеттік тiркеуден өтуге тиiс. 
Мемлекеттік тiркеу тәртібі заңдарда белгiленедi.
2. Мемлекеттiк тiркеу деректері, оның iшiнде заңды тұлғалардың атауы, ал 
коммерциялық ұйымдар үшін - фирмалық атауы Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң 
ұлттық тiзiлiмiне енгiзiледi. 
3. Заңды тұлға мемлекеттік тiркеуден өткен кезден бастап құрылды деп саналады.
4. Филиалдар мен өкiлдiктер заң құжаттарында белгiленген тәртiппен тiркеледi.
Филиалдар мен өкiлдiктер атаулары өзгерген жағдайда қайта тiркелуге жатады.
5. Заңды тұлға құрудың заңда белгiленген тәртібін бұзу немесе оның құрылтай 
құжаттарының заңға сәйкес келмеуi заңды тұлғаның мемлекеттік тiркеуден бас тартуға 
әкелiп соқтырады. Заңды тұлға құрудың тиiмсiздiгiн желеу етiп тiркеуден бас тартуға жол 
берiлмейдi.
Мемлекеттік тiркеуден бас тартқаны, сондай-ақ мұндай тiркеуден жалтарғаны үшiн 
сотқа шағым берiлуi мүмкiн.
6. Заңды тұлға мынадай жағдайларда:
1) жарғылық капиталының мөлшерi азайтылған;
2) атауы өзгергенде;
3) 
шаруашылық 
серiктестiктеріндегі 
қатысушылардың 
құрамы 
өзгергенде 
(шаруашылық серiктестiгi қатысушыларының тiзiлiмiн жүргiзудi бағалы қағаздарды 
ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөнiндегі қызметтi жүзеге асыратын бағалы 
қағаздар рыногының кәсiби қатысушысы жүзеге асыратын шаруашылық серiктестiктерiн 
қоспағанда) қайта тiркелуге тиiс.

Аталған негiздер бойынша құрылтай құжаттарына енгiзiлген өзгерістер заңды тұлға 
қайта тiркелмейiнше жарамсыз болып табылады.
43-бап.
Филиалдар мен өкiлдiктер 
1. Заңды тұлғаның тұрған жерiнен тыс орналасқан және оның мiндеттерiнiң бәрiн 
немесе бiр бөлiгiн, соның iшiнде өкiлдiк мiндетiн жүзеге асырушы оқшау бөлiмшесi 
филиал болып табылады.
2. Заңды тұлғаның тұрған жерiнен тыс орналасқан және оның мүдделерiн қорғау мен 
өкiлдiгiн жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде 
көзделген жағдайларды қоспағанда, оның атынан мәмiлелер мен өзге құқықтық әрекеттер 
жасайтын оқшау бөлiмшесi өкiлдiк болып табылады.
3. Филиалдар мен өкiлдiктер заңды тұлға болмайды. Бұларға өздерiн құрған заңды 
тұлға мүлкi берiледi және оның бекiткен ережелерi негiзiнде жұмыс iстейдi.
4. Қоғамдық бiрлестiктердiң құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен 
өкiлдiктерiнiң) басшылары қоғамдық бiрлестiктiң жарғысында және оның филиалдары 
немесе өкiлдiктерi туралы ережеде көзделген тәртiппен сайланады.
Дiни бiрлестiктердiң құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) 
басшылары дiни бiрлестiктердiң жарғысында және оның филиалы немесе өкiлдiгi туралы 
ережеде көзделген тәртiппен сайланады не тағайындалады.
Өзгеше нысандағы заңды тұлғалардың филиалдарды мен өкiлдiктерiнiң басшыларын 
заңды тұлға уәкiлдiк берген орган тағайындайды және оның сенімхаты негiзiнде жұмыс 
iстейдi. 
44-бап.
Заңды тұлғаның жауапкершiлiгi 
1. 
Мекемелердің 
және 
қазыналық 
кәсiпорындардың 
құрылтайшысы 
қаржыландыратын арнайы қаржы компанияларынан басқа заңды тұлғалар өз 
мiндеттемелерi бойынша өздерiне тиесiлi барлық мүлiкпен жауап бередi.
Мекеме өзінің мiндеттемелері бойынша өз билiгіндегі ақшамен жауап бередi. Ақша 
жеткiлiксiз болған жағдайда мекеменiң мiндеттемелерi бойынша оның құрылтайшысы 
жауаптылықта болады. 
Қазыналық кәсiпорын өзiнiң мiндеттемелерi бойынша өз билiгіндегі ақшамен жауап 
бередi. 
Қазыналық кәсiпорында ақша жеткiлiксiз болған жағдайда оның мiндеттемелерi 
бойынша Қазақстан Республикасы немесе әкiмшiлiк-аумақтық бөлініс тиiстi бюджет 
қаражатымен субсидиарлық жауаптылықта болады.
Арнайы қаржы компаниясы өз міндеттемелері бойынша Қазақстан Республикасының 
жобалық қаржыландыру және секьюритилендіру туралы заңнамасында көзделген 
тәртіппен жауап береді. 
2. Заңды тұлғаның құрылтайшысы (қатысушысы) немесе оның мүлкiнiң меншiк иесi 
оның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi, ал заңды тұлға заңды тұлғаның 
құрылтайшысының (қатысушысының) немесе оның мүлкiнiң меншiк иесiнiң 
мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi, бұған осы Кодексте, өзге заң актілерінде не 
заңды тұлғаның құрылтай құжаттарында көзделген жағдайлар қосылмайды.
3. Егер заңды тұлғаның банкроттығы оның құрылтайшысының (қатысушысының) 
немесе оның мүлкiнiң меншiк иесiнiң iс-әрекетiнен туындаған болса, заңды тұлғаның 
қаражаты жеткiлiксiз болған жағдайда құрылтайшы (қатысушы) немесе оның мүлкiнiң 
меншiк иесi несие берушiлер алдында субсидиарлық жауапкершiлiкте болады.
4. Заңды тұлға үшiншi тұлғалардың алдында заңды тұлғаның органы құрылтай 
құжаттарында белгiленген өз өкiлеттiгiн асыра пайдаланып қабылдаған мiндеттемелерi 
бойынша жауап бередi, бұған осы Кодекстiң 159-бабының 11-тармағында көзделген 
жағдайлар қосылмайды. 

45-бап.
Заңды тұлғаны қайта құру 
1. Заңды тұлғаны қайта құру (қосу, бiрiктiру, бөлу, бөлiп шығару, өзгерту) оның 
мүлкiн 
меншiктенушiнiң 
немесе 
меншiк 
иесi 
уәкiлдiк 
берген 
органның, 
құрылтайшылардың (қатысушылардың) шешiмi бойынша, сондай-ақ заңды тұлғаның 
құрылтай құжаттарында уәкiлдiк берiлген органның шешiмi бойынша, не заң 
құжаттарында көзделген реттерде сот органдарының шешiмi бойынша жүргiзiледi. 
Заңдарда қайта құрудың басқа да нысандары көзделуi мүмкiн.
Заңды тұлға - жинақтаушы зейнетақы қорын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын, 
Сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру қорын, арнайы қаржы компаниясын қайта құру 
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру, сақтандыру iсi және 
сақтандыру қызметi, Сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру қоры, жобалық 
қаржыландыру және секьюритилендіру туралы заңнамасында көзделген ерекшеліктер 
ескерiле отырып жүзеге асырылады.
Акционерлік қоғамдарды қайта ұйымдастыру Қазақстан Республикасының 
акционерлік қоғамдар туралы заң актiсiнде белгiленген ерекшелiктер ескерiле отырып 
жүзеге асырылады. 
2. Қайта құру ерiктi түрде немесе ықтиярсыз жүргiзiлуi мүмкiн.
3. Заң құжаттарында көзделген реттерде ықтиярсыз қайта құру сот органдарының 
шешiмi бойынша жүзеге асырылуы мүмкiн.
Егер заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушi, ол уәкiлдiк берген орган, құрылтайшылар 
немесе заңды тұлғаның құрылтай құжаттарында қайта құруға уәкiлдiк берiлген органы 
заңды тұлғаны қайта құруды сот органының шешiмiнде белгiленген мерзiмде жүзеге 
асырмаса, сот заңды тұлғаның басқарушысын тағайындайды және оған осы заңды тұлғаны 
қайта құруды жүзеге асыруды тапсырады. Басқарушы тағайындалған кезден бастап заңды 
тұлғаның iсiн басқару жөніндегі өкiлеттiк соған ауысады. Басқарушы сотта заңды 
тұлғаның атынан әрекет етедi, бөлу балансын жасайды және оны заңды тұлғаны қайта 
құру нәтижесiнде туындайтын құрылтай құжаттарымен бiрге соттың бекітуiне бередi. 
Аталған құжаттарды соттың бекітуi жаңадан пайда болған заңды тұлғаларды мемлекеттік 
тiркеу үшiн негiз болады.
4. Заңды тұлға, бiрiктiру нысанында қайта құрылатын реттердi қоспағанда, жаңадан 
пайда болған заңды тұлғалар тiркелген кезден бастап қайта құрылған деп есептеледi.
Заңды тұлға оған екiншi бір заңды тұлғаның қосылуы жолымен қайта 
ұйымдастырылған кезде қосылған заңды тұлға қызметiнiң тоқтатылғаны туралы 
мәліметтер Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне енгізілген кезден бастап 
олардың бiрiншiсi қайта ұйымдастырылды деп есептеледі. 
46-бап.
Заңды тұлғаларды қайта құрған кездегi құқықты мирасқорлығы 
1. Заңды тұлғаларды қосқан кезде олардың әрқайсысының құқықтары мен мiндеттерi 
өткізу құжатына сәйкес жаңадан пайда болған заңды тұлғаға ауысады.
2. Заңды тұлғаны екiншi бiр заңды тұлғаға бiрiктiрген кезде бiрiктiрiлген заңды 
тұлғаның құқықтары мен мiндеттерi өткізу құжатына сәйкес соңғысына ауысады.
3. Заңды тұлғаны бөлген кезде оның құқықтары мен мiндеттерi бөлу балансына сәйкес 
жаңадан пайда болған заңды тұлғаларға ауысады.
4. Заңды тұлғаның құрамынан бiр немесе бiрнеше заңды тұлғаларды бөлiп 
шығарғанда, бөлу балансына сәйкес олардың әрқайсысына қайта құрылған заңды 
тұлғаның құқықтары мен мiндеттерi ауысады.
5. Заңды тұлғаның бiр түрiн екiншi түрдегi заңды тұлғаға өзгерткен кезде (ұйымдық-
құқықтық нысанды өзгерткенде) қайта құрылған заңды тұлғаның құқықтары мен 
мiндеттерi өткізу құжатына сәйкес жаңадан пайда болған заңды тұлғаға ауысады. 
47-бап.
Өткізу актiсi және бөлу балансы 

1. Қайта құрылған заңды тұлғаның мүлiктiк құқықтары мен мiндеттерi жаңадан пайда 
болған заңды тұлғаға қосылған немесе бiрiктiрiлген кезде - өткізу актiсiне сәйкес, 
бөлiнген және бөлiп шығарылған жағдайда - бөлу балансына сәйкес ауысады.
Өткізу актiсi мен айыру балансында қайта құрылған заңды тұлғаның барлық несие 
берушiлерi мен борышқорларына қатысты, барлық мiндеттемелерi бойынша, соның 
iшiнде тараптар дауласқан мiндеттемелер бойынша да құқықты мирасқорлығы туралы 
ережелер болуға тиiс.
2. Өткізу актiсi мен бөлу балансын заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушi немесе 
заңды тұлғаны қайта құру туралы шешiм қабылдаған орган бекiтедi және құрылтай 
құжаттарымен бiрге жаңадан пайда болған заңды тұлғаларды тiркеуге немесе нақтылы бар 
заңды тұлғалардың құрылтай құжаттарына өзгерістер енгізу үшiн олар құрылтай 
құжаттарымен бiрге тапсырылады.
Құрылтай құжаттарымен бiрге тиiстi өткізу актiсiнiң немесе бөлу балансының 
тапсырылмауы, сондай-ақ оларда қайта құрылған заңды тұлғаның мiндеттемелерi 
бойынша құқықты мирасқорлығы туралы ережелердiң болмауы жаңадан пайда болған 
заңды тұлғаларды мемлекеттік тiркеуден бас тартуға әкелiп соқтырады.
3. Егер заң құжаттарында немесе қайта құру туралы шешiмде өзгеше көзделмесе, 
мүлiк (құқықтар мен мiндеттер) құқықты мирасқорына ол тiркелген кезден бастап 
ауысады. 
48-бап.
Заңды тұлғаны қайта құру кезіндегі оның несие берушiлерi құқықтарының 
кепiлдiгi 
1. Заңды тұлға мүлкiнің меншік иесі немесе заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру туралы 
шешiм қабылдаған орган қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғаның кредиторларын бұл 
жөнінде жазбаша хабардар етуге мiндеттi. Талаптарды мәлімдеу мерзімі қайта 
ұйымдастырылатын заңды тұлғаның кредиторлары хабарламаларды алған кезден бастап 
екі айдан кем болмауға тиіс. 
2. Бөлiнген және бөлiп шығарылған кезде құрылатын заңды тұлғаның несие берушiсi 
осы заңды тұлға борышқоры болып табылатын мiндеттемелердiң мерзiмiнен бұрын 
тоқтатылуын және келтiрiлген залалдың орны толтырылуын талап етуге құқылы.
3. Егер бөлу балансы қайта құрылған заңды тұлғаның құқықты мирасқорын анықтауға 
мүмкiндiк бермесе, не егер құқықтық мирасқорында қайта құрылғанға дейін туындаған 
міндеттемелерді орындау үшін мүлік жеткіліксіз болса, жаңадан пайда болған заңды 
тұлғалар, сондай-ақ құрамынан басқа заңды тұлға бөлiнiп шыққан заңды тұлға, қайта 
құрылған заңды тұлғаның мiндеттемелерi бойынша оның несие берушiлерiнiң алдында 
ортақ жауапты болады. 
49-бап.
Заңды тұлғаны тарату негiздерi 
1. Заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушiнiң немесе меншiк иесi уәкiлдiк берген 
органның шешiмi бойынша, сондай-ақ құрылтай құжаттарында шешiм қабылдауға 
уәкiлдiк берiлген заңды тұлға органының шешiмi бойынша заңды тұлға кез келген негiз 
бойынша таратылуы мүмкiн.
Заңды тұлға - жинақтаушы зейнетақы қорын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын, 
Сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру қорын, арнайы қаржы компаниясын, мақта өңдеу 
ұйымын тарату Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру, сақтандыру 
iсi және сақтандыру қызметi, Сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру қоры, жобалық 
қаржыландыру және секьюритилендiру, мақта саласын дамыту туралы заңнамасында 
көзделген ерекшелiктер ескерiле отырып жүзеге асырылады.
2. Соттың шешiмi бойынша заңды тұлға:
1) банкрот болған;
2) заңды тұлғаны құру кезiнде заңдардың түзетуге келмейтiн сипатта бұзылуына жол 
берiлуiне байланысты оны тiркеу жарамсыз деп танылған;

3) орналасқан жері бойынша немесе нақты мекенжайы бойынша заңды тұлға, сондай-
ақ заңды тұлға бiр жыл iшiнде оларсыз жұмыс iстей алмайтын құрылтайшылар 
(қатысушылар) және лауазымды адамдар болмаған; 
4) қызметiн заңнаманы өрескел бұза отырып жүзеге асырған: 
заңды тұлғаның жарғылық мақсаттарына қайшы келетiн қызметтi үнемi жүзеге 
асырған; 
қызметiн тиiстi рұқсатсыз (лицензиясыз) не заңнамалық актiлерде тыйым салынған 
қызметтi жүзеге асырған; 
5) басқа да заңнамалық актілерде көзделген жағдайларда таратылуы мүмкiн. 
3. Осы баптың екiншi тармағындағы аталған негiздер бойынша заңды тұлғаны тарату 
туралы талапты заң актілерінде осындай талап қоюға құқық берiлген мемлекеттік орган, 
ал банкрот болған жағдайда несие берушiлер де сотқа беруi мүмкiн.
Заңды тұлғаны тарату туралы сот шешiмiмен заңды тұлғаны таратуды жүзеге асыру 
жөніндегі мiндеттер оның мүлкiн меншiктенушiге, меншiк иесi уәкiлдiк берген органға, 
заңды тұлғаны таратуға оның құрылтай құжаттарында уәкiлдiк берiлген органға, не сот 
тағайындаған басқа органға (тұлғаға) жүктелуi мүмкiн.
4. Егер заңды тұлға жөнiнде осы баптың 1-тармағында белгiленген тәртiп бойынша 
оны тарату туралы шешiм қабылданып, оның мүлкiнiң құны несие берушiлердiң 
талаптарын қанағаттандыру үшiн жеткiлiксiз болса, ондай заңды тұлға банкроттық туралы 
заңдарда белгiленген тәртiппен таратылуы мүмкiн.
5. Заңды тұлғалардың жекелеген түрлерi мемлекет уәкiлдiк берген тиiстi органның 
шешiмiмен заң актілерінде көзделген негiздер бойынша таратылуы мүмкiн. 
50-бап.
Заңды тұлғаны тарату тәртібі 
1. Заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушi немесе заңды тұлғаны тарату туралы шешiм 
қабылдаған орган бұл туралы заңды тұлғаларды тiркеудi жүзеге асыратын әдiлет 
органына, тіркеу орны бойынша салық органына дереу жазбаша түрде хабарлауға 
мiндеттi.
2. Заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушi немесе заңды тұлғаны тарату туралы шешiм 
қабылдаған орган тарату комиссиясын құрады және осы Кодекске сәйкес тарату тәртібі 
мен мерзiмiн белгiлейдi.
Тарату комиссиясы құрылған кезден бастап заңды тұлғаның мүлкiн және iстерiн 
басқару жөнiнде өкiлеттiк соған ауысады. Тарату комиссиясы сотта таратылатын заңды 
тұлға атынан әрекет етедi.
3. Тарату комиссиясы заңды тұлғаны тарату туралы, сондай-ақ оның несие 
берушiлерiнiң талаптарын мәлiмдеу тәртібі мен мерзiмi туралы ақпаратты орталық әдiлет 
органының ресми баспасөз басылымдарында жариялайды. Талаптарды мәлiмдеу мерзiмi 
тарату туралы жарияланған кезден бастап екi айдан кем бола алмайды.
Тарату комиссиясы несие берушiлердi анықтау және қарыздарын алу үшiн шаралар 
қолданады, сондай-ақ несие берушiлерге заңды тұлғаның таратылғандығы туралы 
жазбаша хабарлайды.
4. Несие берушiлер талаптарын қоюға арналған мерзiм аяқталғаннан кейiн тарату 
комиссиясы аралық тарату балансын жасайды, онда таратылатын заңды тұлға мүлкiнiң 
құрамы, несие берушiлер қойған талаптар тiзбесi, сондай-ақ оларды қарау нәтижелерi 
туралы мәлiметтер болады.
Аралық тарату балансын заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушi немесе заңды тұлғаны 
тарату жөнiнде шешiм қабылдаған орган бекiтедi.
Аралық тарату балансын жасаған кезде таратылатын заңды тұлға мүлкiнiң құрамына 
арнайы қаржы компаниясының жобалық қаржыландыру кезiндегi міндеттемелері 
бойынша, Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру 
туралы 
заңнамасына 
сәйкес 
шығарылған 
арнайы 
қаржы 
компаниясының 
секьюритилендiру кезiндегi облигациялары бойынша қамтамасыз ету болып табылатын 

бөлiнген активтер және ипотекалық облигациялар бойынша: ипотекалық тұрғын үй 
қарызы шарттары бойынша талап ету құқықтары (ипотекалық куәлiктердi қоса алғанда), 
сондай-ақ көрсетiлген облигацияларды ұстаушыларда меншiк құқығы мәмiлелер бойынша 
не Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде көзделген өзге де негiздер 
бойынша туындаған немесе оларға ауысқан жағдайларда Қазақстан Республикасының 
мемлекеттiк бағалы қағаздары қамтамасыз ету болып табылатын кепiл мүлкi енгiзiлмейдi. 
Тарату комиссиясы көрсетілген мүлік пен бөлінген активтерді кредиторлардың 
талаптарын қанағаттандыру үшін Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру 
және секьюритилендіру туралы заңнамасына сәйкес айқындалған ипотекалық 
облигацияларды ұстаушылардың өкіліне, кредиторлардың және (немесе) облигацияларды 
ұстаушылардың өкіліне береді. 
5. Егер таратылатын заңды тұлғаның (мемлекеттік мекемелерден басқа) ақшасы несие 
берушiлердiң талабын қанағаттандыру үшiн жеткiлiксiз болса, тарату комиссиясы заңды 
тұлғаның мүлкiн сот шешiмдерiн орындау үшiн белгiленген тәртiп бойынша жария 
сатуды жүзеге асырады.
6. Таратылатын заңды тұлғаның несие берушiлерiне ақша төлеудi тарату комиссиясы 
осы Кодекстiң 51-бабында белгiленген кезек тәртібімен аралық тарату балансы бекітілген 
күннен бастап, соған сәйкес жүргiзедi. Акционерлік қоғамдардың мүлкiн бөлу 
ерекшелiктерi олар туралы заңдармен белгiленедi.
7. Несие берушiлермен есеп айырысу бiткеннен кейiн тарату комиссиясы тарату 
балансын жасайды, оны заңды тұлғаның мүлкiн меншiктенушi немесе заңды тұлғаны 
тарату туралы шешiм қабылдаған орган бекiтедi.
8. Несие берушiлердiң талаптары қанағаттандырылғаннан кейiн қалған мүлiк 
құрылтай құжаттарында көрсетiлген мақсаттарға жұмсалады.
9. Несие берушiлердiң талаптарын қанағаттандыру үшiн таратылатын қазыналық 
кәсiпорынның - мүлкi, ал таратылатын мекеменiң ақшасы жеткiлiксiз болған жағдайда, 
несие берушiлер талаптарының қалған бөлiгiн осы кәсiпорынның немесе мекеменiң 
мүлкiн меншiктенушi есебiнен қанағаттандыру туралы талап қойып сотқа жүгiнуге 
құқылы.
9-1. 2011.01.03. № 414-ІV ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара) 
10. Заңды тұлғаның таратылуы аяқталды, ал заңды тұлға өз қызметін тоқтатты деп бұл 
жөнінде мәліметтер Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне енгізілгеннен 
кейiн есептеледі. 
51-бап.
Несие берушiлердiң талаптарын қанағаттандыру 
1. Заңды тұлға таратылған кезде оның несие берушiлерiнiң талаптары мынадай кезек 
бойынша қанағаттандырылады:
1) бірінші кезекте - жалақыдан және (немесе) өзге де кірістен ұсталған алименттерді 
төлеу жөніндегі талаптар, сондай-ақ таратылатын заңды тұлға өміріне немесе 
денсаулығына зиян келтіргені үшін алдында жауаптылықта болатын азаматтардың 
талаптары 
тиісті 
мерзімдік 
төлемдерді 
капиталға 
айналдыру 
жолымен 
қанағаттандырылады;
2) екінші кезекте - банкроттық мәселелерін реттейтін заң актісіне сәйкес талаптар 
сомасының бір бөлігі бесінші кезекте қанағаттандырылатын жағдайларды қоспағанда, 
еңбек шарты бойынша жұмыс істеген адамдардың еңбегіне ақы төлеу және өтем төлеу, 
Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар бойынша, 
еңбекақыдан ұсталатын міндетті зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі берешектерді 
өтеу, сондай-ақ авторлық шарттар бойынша сыйақы төлеу жөнінде есеп айырысулар 
жүргізіледі;
3) үшінші кезекте - кредиторлардың таратылатын банкроттың кепілмен қамтамасыз 
етілген мүлкінің міндеттемелері жөніндегі талаптары, кредиторлардың-ипотекалық 
тұрғын үй қарызы шарттары бойынша талап ету құқықтары кепілімен (ипотекалық куәлік 

кепілін қоса алғанда) қамтамасыз етілген ипотекалық облигацияларды, сондай-ақ аталған 
облигацияларды ұстаушыларда оларға меншік құқығы туындаған немесе мәмілелер 
бойынша не Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген өзге де негіздер 
бойынша оларға ауысқан жағдайларда Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы 
қағаздарын ұстаушылардың талаптарын қоспағанда, қамтамасыз ету сомасы шегінде 
қанағаттандырылады;
4) төртінші кезекте салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер 
жөніндегі берешек өтеледі;
5) бесiншi кезекте - заң құжаттарына сәйкес басқа да несие берушiлермен есеп 
айырысылады.
2. Әр кезектiң талаптары оның алдындағы кезек талаптары толық қанағаттандырылып 
болғаннан кейiн қанағаттандырылады.
3. Таратылған заңды тұлғаның мүлкi жеткiлiксiз болған жағдайда, егер заңда өзгеше 
белгiленбесе, ол несие берушiлер арасында тиiстi кезекпен қанағаттандырылуға жататын 
талаптардың сомаларына қарай бөлiнедi.
4. Тарату комиссиясы несие берушiнiң талаптарын қанағаттандырудан бас тартқан не 
оларды қараудан жалтарған жағдайда, несие берушi заңды тұлғаның тарату балансы 
бекітілгенге дейiн тарату комиссиясына талап қойып сотқа жүгiнуге құқылы. Соттың 
шешiмi бойынша несие берушiнiң талаптары таратылған заңды тұлғаның қалған мүлкi 
есебiнен қанағаттандырылуы мүмкiн.
5. Заңды тұлғаның несие берушiлердiң талаптары қанағаттандырылғаннан кейiн 
қалған мүлкi, егер заңдарда немесе заңды тұлғаның құрылтай құжаттарында өзгеше 
көзделмесе, оның бұл мүлiкке заттық құқықтары бар немесе заңды тұлға жөнiнде 
мiндеттемелiк 
құқықтары 
бар 
меншiк 
иесiне 
немесе 
құрылтайшыларына 
(қатысушыларына) берiледi.
6. Таратылатын заңды тұлға мүлкiнiң жеткiлiксiз болуына байланысты несие 
берушiлердiң қанағаттандырылмаған, сондай-ақ тарату балансын бекiткенге дейiн 
мәлiмделмеген талаптары өтелген деп есептеледi.
Егер несие берушi талап қойып сотқа жүгiнбесе, несие берушiлердiң тарату 
комиссиясы мойындамаған 
талаптары 
да, 
сот 
шешiмiмен 
несие 
берушiге 
қанағаттандырудан бас тартылған талаптар да өтелген деп есептеледi. 
52-бап.
Банкроттық 
Банкроттық - борышкердiң соттың шешiмiмен танылған оны таратуға негiз болып 
табылатын дәрменсiздiгi.
Борышкердiң - жеке кәсiпкердiң немесе заңды тұлғаның ақшалай мiндеттемелер 
бойынша несие берушiлердiң талаптарын толық көлемде қанағаттандыра алмауы, еңбек 
шарты бойынша жұмыс iстейтiн адамдармен еңбегiне ақы төлеу жөнiнде есеп айырыса 
алмауы, салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді, Мемлекеттік 
әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдарды, сондай-ақ міндетті зейнетақы 
жарналарын төлеуді қамтамасыз ете алмайтын қабiлетсiздiгi сот белгілеген оның 
дәрменсiздiгi деп түсiнiледi. 
53-бап.
Банкрот деп тану 
1. Банкроттық ерiктi түрде немесе мәжбүр ету тәртібімен танылуы мүмкiн.
2. Банкроттықты ерiктi түрде тану борышкердiң сотқа берген өтiнiшi негiзiнде жүзеге 
асырылады.
3. Мәжбүр ету тәртібімен банкрот деп тану несие берушiнiң, ал заң актілерінде 
көзделген жағдайларда өзге де адамдардың сотқа өтiнiш беруi негiзiнде жүзеге 
асырылады. 

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: