Патогенезі. Паразитарлы емес сикоздың этиологиясы (стафилококкты флора) бұрыннан белгілі болғанымен патогенезі, әсіресе ұзақ уақыт созылып, жиі қайталамалы ағым беруінің механизмі соңына дейін зерттелмеген. Қазіргі күні иммунитеттің төмендеуі мен нейроэндокринді бұзылыстар бастаушы факторлар болып табылады. Сикоз дамытуы мүмкін экзогенді факторларға терінің қырыну кезінде жарақаттануы, ұзаққа созылған мұрыннан су ағудан кейінгі жоғарғы еріннің мацерациясы жатады.Осы және басқа да экзогенді факторлар фолликулаға енген патогенді стафилококктармен қосылып, сикоз дамуына әкеліп соқтырады.
Сикоз^ (Sycosis vulgaris). Бүл терінің стафилококктық созылмалы ауруы тек ер адамда кездеседі. Ол көбінесе бет терісінде, мүрт
және сакал өскен жерлерде, мүрынның ішкі жағьюда және қабак,
қолтык астында орналасады. Терінің шектеулі жершде қайталап
іріңдіктер шыгады. Зақымданған жердің терісі қабыну сіңбесінің
әсерінен қатаяды және көкшіл түске боялады. Шеттерінен жана
тпятп қапшықтары зақымданып, ошақ үлкейе береді. Іріңдіктер
тесіліп іріңді қабық қатады. Ауру бірде өршіп, бірде басылып барып көп уакытқа дейін созылады.
Гистопатологиясы. ічяш қапшығы эпителийінің сағасында остиофалликулиттің
іріңдігіне уксас нейтрофилмен толған қуыс түзіледі, бірақ одан айырмашылығы, сикозда біріншілік іріңдіктің астында, жаңа Іріңдік түзетін миароасбцестер пайда болады. Фолликулалардың айналасында және араларында,
дермада, лимфоциттен, плазматикалық және бірер аса ірі клеткаларданч туратын қою қабыну сіңбесі байқалады. \
Э т и о л о г и я с ы мен п а т о г е н е з і. Сикоздың басты себебі
— стафилококктық инфекция. Профессор А. И. Поспеловтің ойынша, сикоз дамуының негізінде жүйке жэне эндокрин жүйесінің
функционалдық өзгерістерінен шаш-май аппаратының қалыпты
кызметінщ бүзьілуы жатыр. Ал басқа оқымыстылар, сикоз аллергиялық жағдаймен немесе црганизмнің иммунобиологиялық реакциясының төмендеуімен байланысты деп есептейді. Кейбір жағдайда,
сикоз экзогенді факторларға да байланысты болады. Мысалы,
үстірт еріннің сикозы созылмалы ринитпен ауыратын адамдарда
пайда болады. Үзақ уақыт шаң-тозаң қалдықтарымен терінің
кірленуі (көмір, металл), әсіресе ыстық цехта, жоғары температурада жүмыс істеу аурудың дамуына мүмкіндік тугызады.
Е м і. Жедел ағьімды қабыну . кезінде антибиотиктер
қолданылады: оксациллин, метациклин, эритромицин, олеаңдоми58
цин; антибактериальдық және глюкокортикостероид қосылған майлар. Арнайы емес стимулдық ем ретінде аутогемотерапияны немесе арнайы ем (анатоксин, аутовакцина т. б.) қолданады. Айқын
сіңбеде эритемалық мөлшерде УФО-мен бірге, эпиляция жасау керек (қапшығынан шапггы жүлу). Жүйке жүйесінде функционалдық өзгерістер байқалса, седативті препараттар беріледі, жыныс қызметі
төмендесе —2 апта метилтестостеронды 0,005-тен күніне 3 рет
қолданған жөн. Егер экзогенді себеппен байланысы анықталса,
олармен күресу қажет (ринитті емдеу). Жергілікті ем: 2% борлы
спирт ерітіңдісімен немесе анилин бояуларын жағу және 1% синтомицина! эмульсияны, 5% биомицин майын, неомицин майларын таңу керек.
3.Жай қарапайым теміреткі
Беттің жөй теміреткісі (Pityriasis simplex faciei s. P. alba)— импетигоның ерекше жеңіл түрі. Балаларда және далада жүмыс істейтіндерде жиі кездеседі. Бет терісінде қызғылт дақтар көптеген үсақ қабыршақтармен жабылып түрғандықтан ақ батып көрінеді, әсіресе ол пигментті теріде (син. pityriasis alba) анық көрінеді. Жазда күн сәулелерінің әсерінен жазылып кетуі мүмкін, бірақ ол жердегі тері сау терімен салыстырғанда күнге нашар күйеді, сондықтан тері ала-қүла болып көрінеді. Е м і. Дезинфекциялық заттарды тагайьшдайды, қабықтарды — 2% ақ сынапты, 2% бор-нафталанды, 5% стрептоцидті, лоринденС, 1 % эритромицинді, неомидинді майларымен жағу,- бөртпелерді жарып, олардың қабықтарын алу, сау теріні 2% салидил спиртімен мүқият сүртіп туру керек.
Жәй теміреткі. Жәй теміреткі стрептококкты импетигоның құрғақ түрі болып саналады. Ол көбіне балаларда дамиды. Дөңгелек, сопақша пішінді, шекарасы анық, ақшыл немесе қызғылт түстес, көлемді қабыршақтармен жабылған ошақтар түзіледі. Әсіресе, ол пигментті теріде анық көрінеді. Күн сәулесінің әсерінен ауру жазылып кетуі де мүмкін, бірақ зақымдалған жердегі тері сау терімен салыстырғанда күнге нашар күйеді, сондықтан тері ала-құла болып көрінеді. Жиі орналасатын жерлері – ауыз маңы, ұрт, төменгі жақ аймағы, кейде дене мен аяқ-қол терісі.
Әдетте ауру көктем мен күзде дамиды. Балалар мекемелерінде жәй теміреткінің эпидемиологиялық бұрқ етулері болуы мүмкін. Субъективті кейде аздаған қышыну болады.
4. Ерте туа пайда болған мерез. Ерте туа пайда болған мерезді емшек жасындағы мерез және ерте жастағылардың мерезі деп бөледі.
Емшек жасындағы туа пайда болған мерез бір қатар мүшелер мен жүйелерді зақымдайтындықтан, әртүрлі көрініс беруі мүмкін. Ауруды бірден туғаннан соң немесе алғашқы 2 ай ішінде анықтайды. Кейде бала мерез белгілерімен туу мүмкін. Тері, кілегей қабықтар, ішкі мүшелер, жүйке жүйесі, сүйектер зақымдалуы мүмкін. Бөртпелерде көп мөлшерде бозғылт трепонемалар болып, қатынстығы жоғары болады. Соңғы жылдары емшек жасындағы балалардың клиникалық симптоматикасы азайып, ауру жасырың, тері және кілегей қабықтарының зақымдалуынсыз, тек ішкі мүшелерді ғана зақымдайды. Бұл әйелдердің интеркуррентті инфекцияларға алған антибиотиктеріне байланысты түсіндіріледі.
Соңғы жылдары диффузды инфильтрация және папулезді элементтер азайса да, мерездік көпіршіктер орын алып келе жатыр. Мерездік көпіршіктер алақанда, табанда, қол мен аяқтың бүгілмелі бетінде, сирек денеде манифестацияланады. Кейде элементтер терінің барлық бетінде орналасуы мүмкін. Құрамы серозды-іріңді, бірақ геморрагиялық та болуы мүмкін. Көпіршік құрамында бозғылт трепонемалар көп болғандықтан, қатынастығыжоғары болады. Көпіршікті ашқаннан кейін, суланулар түзіліп, айналасында көпіршіктердің қабығының және эрозиялардың болуымен сипатталады.
Достарыңызбен бөлісу: |