Базальды қабат
жүктеу/скачать 0,71 Mb.
|
Дерма экзамен 413
| 5.Терінің құрылымы
Тері ағзаның күрделі физиологиялық қызметтер кешенін атқаратын сыртқы жамылғысы. Ол белсенді түрде су, минерал, май, көмірсу, дәрумен, энергетикалық сияқты зат алмасу процесстеріне қатысады. Тері көмірсу, токсиндер, айналыстағы иммундық кешендер, антиген мен антидене және басқа да жалпы және тіндік зат алмасу өнімдерінің жинақталған үлкен қоры.Тері ағзаның барлық өмірлік маңызды процестеріне қатыса отырып, келесідей арнайы қызметтерді атқарады: иммундық, қорғаныш, секреторлық, рецепторлық және т.б. Тері дененің барлық жауып тұрып, табиғи тесіктер маңында кілегей қабаттарға ауысады. Ересек адамның терісінің жалпы аумағы 1,5-ден 1,8м2 құрайды. Тері адам денесінің сыртқы жабын мүшесі. Теріні 3 бөлімге бөлуге болады (1-сурет): • эпидермис (epidermis); • дерма (derma); • тері асты шел майы (subcutis), немесе гиподерма (hypodermis). Эпидермис — бес қатардан түратын, әр қатарда қүрылымы жағыпан біріие-бірі үқсамайтыи эпителиалды клеткалар орналасқаң тері бөлімі. Эпидермистің қалыңдығьі барлық жерде бірдей емес, алақаңда, табанда өте қалың болса, кабақта, ерлердің жыныс мүшесінде әлдеқайда жүқа. Терінің дәнекер тканьді балімі (derma) айқывсыз екі қабатқа бөлінеді. Эпителийдің астындағысы — емізікть деп аталған (Str. papiliare) және тщлы_ (Str. reticulare). Кейінгісі, айтарльіқтай айқыисыз өз астындагы тканьдермен жалғасып жатқан май-шел қабатына өтеді. Дерма — талшықты субстанциялардан түрады, оларға жататындар: коллаген, солқылдақ, аргирофилді талшьіқтар және дәнекер ткань талшықтары аралығьшда жататын аморфгық түлғасьіз зат. Химияльіқ қүрамы әлі толық анықталмаған. Аралық заттардың қүрамында физиологиялық маңызы зор мукополисахаридтердің қышқылы (гиалуроңды және хондроитинкүкіртті қыщқылдар) бар. Емізікті қабат деп, аталуынын себебі — теріщң осы бөлігінде көптеп эпителийдің ішіяе кірген дермаяың шошақ емізіктерінің болуы. Бұлардың биіктігі терінія әр жерінде әр түрлі. Қалың эпителий бар жерлерде жоғары және эпидермис пен дерманың шекарасында толқынды түрінде ғана бай^алады. Бүл кабат негізінен дәнекер тканьнщ нәзік талшықтарынан қүрыһады. Жіңішке коллаген және кәптеген жүқа эластикалы, аргирофилді жіпшелерден түрады. Соңғысы эпителиймен жаЛғасқан жерінде жүмсақ тор тәріздес жане аралық затпен бірге база льды мембрананы қүрады, эпителий мен дерма арасындағьі зат алмасу процестерін атқаруда маңызы өте зор. Емізікті қабаттың жінішке коллаген талпшқтары торлы қабатта біртіндеп қальщцап түтасқан, бір-бірімен бүралып айқасқан тор жүйесін қүрады. Терінің беріктігі негізінен торлы қабаттың қүрылымына байланысты; бүл қабат терінін, әр жерінде әр түрлі, қалыңдығьг әрқалай дамыган. Торлы, әсіресе емізікті қабатта әр түрлі клеткалық ‘елементтер бар: фибродиттер, түрлі адасқан клеткалық элембттер, протоплазмасы базофилді дәндермен толған мес клеткалар және ёзгешелеу бояулы клеткалар — меланофагта р. Дәнекер тканьдегі пягментті клеткалардың үлгісі және көлемі әр түрлі, көптеген өсінділері бар. Бүл клеткалардың протоплазмасында үлкенді-кішілі коңыр түсті пигмент түйіршіктері бар. Ғалымдардың пікірінше, пигмент бүл клеткалардьщ өзінде , түзілмейді, ол дәнекер тканьдегі адаскдн клеткалар элементтері — меланофагтар деп есептелінеді. Теріасты шел-май қабаты Торлы қабаттың коллаген талшыктарының жуав будалары тікелей теріасты шел-май қабатына аүысады. Олар ілмектері май белшектерше толы катқылдау кең ілмекті тор тузеді. Бү/Н5елшек» тер — үлкен май тамшысыва толы шар тәріздес' май лиіеткаларыю ның конгломераты. Клеткалардың сопақтау, майысыңқы ядросы протоплазманың жиегіне, шетіне жақын орналасқан. Шел клетчаткасының қалыңдығы терінің әр жерлерінде әр түрлі, кей жерлерде тіпті бірнеше сантиметрге дейін жетеді (қарын терісі, жамбаста). Шел-май клетчаткасы борпылдак, жүмсақ болғандықтан тері астында шымыр, серпімді астар қүрайды, төмендегі тканьдермен жылжымалы қатынаста, сондықтан механикалық зақымданудан, жараланудан қоргап түрады. жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|