Ь -цистеин және £-валин өзара әре-

СбН5СН2-СО-ІЧН
Бензилпенициллин 
( С
пенициллин)
18-сурет.
Бензилпенициллин антибиотиктің формуласы
изопенициллинге айналады. Бұл реакция барысында молекула 
қүрамында (3-лактам және тиазолин сақиналары тұйықталынады. 
ТУ-изопенициллин пенициллинацилаза ферментінін әсерінен 
6
-ами- 
нопенициллан қышқыльша дейін гидролизденеді. Биосинтез про- 
цесінің келесі сатысында 
6
-аминопенициллан қышқылы фенилсі- 
рке қышқылымен әрекеттеседі, реакцияньщ өнімі - бензилпени­
циллин немесе О пеницилин 
{18-сурет).
Антибиотиктердің түзілетін мөлшері микроорганизм өмірінің 
ақырғы кезеңінде оган керек мөлшерінен әлдеқайда жоғары. Сон- 
дықтан антибиотиктің артық мөлшері ортага бөлініп шыгады. 
Антибиотиктердің синтезі микроорганизм штамм-продуцентері 
өсу үшін пайдаланатын ортаның күрамымен реттеледі. Сондықтан 
антибиотиктің шығымын белгілейтін негізгі фактор — қоректік 
ортаның құрамы, оптималды құрамы болғанда шығымы жоғары- 
лайды. Мысалы, 
С
цефалоспорин өндірісте көміртек атомьшьщ 
көзі ретінде сахарозаны пайдаланады. Сахарозаны глюкозаға ауыс- 
тырғанда цефалоспориннің шығымы төмендейді. Мұның себебі, 
глюкозаны микроорганизмдер тез пайдаланады да, микроорга- 
низмдердің жасушалық популяциясының өсу жылдамдығы жоға- 
ры, ал сахарозаның сіңіруі баяу, сондықтан идиофаза тез баста- 
лады. Әр антибиотиктің синтезі ерекше ферменттік жүйенің көме- 
гімен іске асады. Биосинтез үдерісінің эр сатысьш ерекше фер­
мент катализдейді. Пенициллин биосинтезі кері байланыс принцип 
арқылы Ь-лизинмен реттеледі. Себебі пенициллин мен лизин син­
тез! барысында а-аминоадипин қышқылы аралық зат ретінде түзі- 
леді. Лизин бірінші ферментті, гомоцитратсинтазаны, тежейді де, 
а-аминоадипин қышқылының жетіспеушілігі пайда болады, нәти- 
жесінде пенициллиннің шыгымы төмендейді. Көптеген анти- 
биотиктердің алғы заты ретінде алмасу процесінде түзілген бірін- 
ші реттік метаболиттер қызмет атқарады. Сондықтан қоректік 
ортаға а-аминоадипин қышқылын қосса, ол пенициллинніц био-
68

синтезін тездетеді және лизиннің әсері жойылады. Қазіргі күнде 
микробиологиялық әдістің барлық сатылары — табиғи пеницил- 
линнің биосинтезі, ацилаза катаггаздейтін гидролиз және 
6
-ами- 
нопенициллан қышқылының экстракциясы үздіксіз технология- 
лык үдеріс түрінде іске асырылады.
Антибиотиктерге микроорганизмдердің төзімділігін (резис- 
тентілігін) жеңу үшін микробтық синтез арқылы алынған табиғи 
антибиотиктер ді өзгертеді, ягни антибиотик молекуласыньщ қүры- 
лымына химиялык реакция арқылы өзгерістер енгізеді де, анти- 
биотиктің жаңа түрін алады. Өнеркәсіпте пенициллиндер мен це- 
фалоспориндердің жаңа түрлерін микробиологиялық биосинтез 
бен химиялық синтездің біріктірілген әдісін, ягни 

жүктеу/скачать 16,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: