Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары (13.06.1956), Қ. Тұрғанбаев «Тағы да әдеби мұра жайында» (3.08.1956), С. Бәйішев «Әдеби мұраларды зерттеу мен пайдалану жайында» (4.07.1959), «Жұлдыз» журналында М. Дүйсенов «Әдеби мұра және оны зерттеу» (№3, 1959), М. Базарбаев «Қазақ халқының әдеби мұрасын зерттеу туралы» (№2, 1959), А. Нұрқатов пен Қ. Ибрагимов «Әдебиет тари- хын зерттеу жайында» (№4, 1957), Ғылым академиясының «Хабаршы- сында» М. Базарбаев «Әдеби мұра және оны зерттеу» (№12,1958) және тағы басқа да сыншы-әдебиетшілер әдеби мұраны игеру проблемасын көтерген мақалалар жарияланды. Бұларға қоса әдебиет тарихының белгілі бір дәуірін зерттеуді нақты сөз еткен Б. Кенжебаевтың «Лениншіл жастағы» «ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті туралы» (13.VІ.1959) мақаласын да атай кету керек. Бұлардағы түпкі айтылар ойдың «Социалистік Қазақстандағы» 1957 жылғы қаулыны тарамдата баяндаған «Әдеби мұра мұқият зерттелсін» (24.07.1957) атты бас мақаладан өрбіп жатқанын аңғару қиын емес. Аталған мақалаларға жекелеп тоқталу мұрат емес және ғылыми-зерттеушілік ой- пікір бір ғана мақаладан көрінбей- тіні тағы бар. Сондықтан жинақ- тай айтуға тура келеді. Төңкеріске дейінгі әдебиет тарихын зерттеу де- гі ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің әдіс-тәсілін әдебиеттің таптығы мен халықтығына қарай икемдей бастаған бұл мақалалардың ұлттық әдебиеттану үшін құндылығы әде- биет тарихын тұтас бір жүйеде зерт- теуді басты мәселе ретінде қоя білуі еді. Ұлттық әдебиетті қай кезеңнен бастаймыз, қандай дәуірлерге бө- леміз, маркстік-лениндік әдісна ма- ға сай қалай бағалаймыз деген се- кілді мәселелер төңірегінде әр түрлі сипаттағы ой-пікір ортаға түсті. «Тұрпайы социологизм» теориясы- на апаратын көзқарастан, сәл бұрын ғана қателік деп табылған ұлттық мүддеге сай ізденістеріне «кінәлі» «бірыңғай ағым» теориясынан сақ- тандыру, бұл жолда партиялық қаулы- қарарлар нұсқап отырған сара жолды басшылыққа алу негізделе бастады. Бұл сипаттағы көзқарас жекеле- ген ақын-жырауларды сөз еткен ма- қалаларға да ауысып, әр автор өзі қа- растырып отырған шығармашылық мұраға идеялық жағынан дұрыс, ғылыми жағынан терең, партиялық жағынан әділ баға беруге ұмтылды. Оны «Қазақ әдебиеті» газетіндегі Ә. Көпбаевтың «Нарманбет ақын» (7.12.1956), Ы. Дүйсенбаевтың «Шор танбай ақын шығармалары» (2.08.1957), Т. Нұртазиннің «Шор- танбай шығармалары жайлы» (28.12.1957), Ғ. Мұсабаевтың «Шор- танбай шығармалары туралы» (4.06.1958), Ә. Қоңыратбаевтың «М. Ж. Көпеев лирикасы» (19.07.1959), Ғ. Малдыбаевтың «Шал Ре по зи то ри й Ка рГ У |