Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤



Pdf көрінісі
бет81/111
Дата20.11.2022
өлшемі0,7 Mb.
#159007
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   111
Байланысты:
Қазақ тілі 7сынып

§ 40. ДЕМЕУЛIК ШЫЛАУЛАР
Демеулiк шылаулар 
демеулiктер
деп аталады. 
Олар µз шылауында тºрІан сµзге я сµйлемге к¼шейту, 
тежеу, шектеу, сºрау, болжалды³, к¼м±н сия³ты 
³осымша маІына ¼стейдi, бiра³ септеулiктер жал-
Іаулы³тар сия³ты сµздердi де, сµйлемдердi де байла-
ныстыра алмайды. Мысалы: 
Алдымда толІан ма³сат, 
толІан таґдау. Алайын мынауын ба, анауын ба?
(
С. Т.

Ертеґ емес, б¼гiн-а³, ³азiр-а³ ж¼рсек еттi



118
(
М. ¡
.) 
Їлкен ¼йге кiрген соґ б±рi де кiшiрейiп 
кеткендей, отырІандар ³ºмандай Іана болып 
³алыпты
. (
ў. М
.)
Бiрiншi сµйлемде 
ба
демеулiгi сµйлемге сºрау 
маІынасын ¼степ, 
мынауын
ж±не 
анауын
сµздерiмен 
Іана тiркесiп тºр. Екiншi сµйлемде 
-а³
демеулiгi 
б¼гiн, 
³азiр
сµздерiнiґ шылауында ³олданылып, ол сµздерге 
к¼шейткiш м±н ¼стеген. Їшiншi сµйлемде 
де
демеулiгi 
б±рi
сµзiне к¼шейткiш м±н ¼степ, 
Іана 
демеулiгi 
³ºмандай
сµзiнiґ шылауында жºмсалып, оІан шектiк 
м±н ¼степ тºр. Бiра³ олардыґ бiрде-бiрi сµз байланыс-
тыру ³ызметiн ат³армайды. Демеулiктер орыс тiлiндегi 
«частицы» деген кµмекшi сµздерге с±йкес келедi.
Демеулiктер негiзгi сµзге (сµйлемге) ¼стейтiн маІы-
насына ³арай бiрнеше т¼рге бµлiнедi:
1.
 Сєраулы³ демеулiктер:
ма (ме, ба, бе, па, пе), 
ше
.
2. 
К¼шейткiш демеулiктер:
-а³, -ау, -ай, ±сiресе, 
да, (де, та, те). Да (де, та, те)
шылауы к¼шейткiш 
м±ндi бiлдiрiп, бiрде демеулiк болса, бiрде бiрыґІай 
м¼шелердi, сµйлемдердi ыґІайластыра байланыстырып, 
жалІаулы³ шылау ³ызметiн ат³арады. Мысалы: 
Сен де 
бiр кiрпiш д¼ниеге. Кетiгiн тап та, бар, ³алан.
(Абай) Бºл сµйлемде 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   111




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет