Жұмабаева жәзира аманжолқызы бастауыш білім беру пәндерін метапәндік тұрғыда оқыту
жүктеу/скачать 6,28 Mb. Pdf көрінісі
|
ДИССЕРТАЦИЯ
- Бұл бет үшін навигация:
- Біртұтастық тұғыры
| аксиологиялық
дамудың мәнін белсендіреді. Аксиология грек тілінен аударғанда (« axia » – құндылық және « logos » - ғылым) әлемдегі құндылық жүйесі мен табиғаттағы философиялық ғылымның құндылығын білдіреді. Барлық антропологиялық ғылым адамды зерттей отырып, кез-келген қызметтің түрлеріне қатысты оның көптеген құндылықтарын анықтайды. Философияда «құндылық» қоғамдағы адамның дамуы мен тұлғаның өзін-өзі жетілдіру мүмкіндігіндегі, объективті өмірдегі адамдық қатынасты білдіреді. Біртұтастық тұғыры мағынасы және құрылымы бойынша барлық күрделі объектілердің жалпыланған сипаттамасы ретінде жүреді. Бұл жүйе элементтерінің арасында даярлықтың әр түрлі деңгейдегі іс-әрекеттердің үйлесімін, теориялық жүйенің тәжірибелік кәсіби іс-әрекетпен байланысын, білім беру бағдарламаларының сабақтастығын қамтамасыз ететін белгілі қатынастар мен байланыстардың болуын болжайды. Біртұтастық белгілі сипаттамалардан тұрады: құрылымдық, өзара байланыстылық, өзара тәуелділік, өзара әрекеттестік. Кәсіби білім беру жүйесінде біртұтастық тұғырының жүзеге асырылу мәселесі педагог-ғалымдардың арасында үнемі пікірталастар тудырады. Біртұтастық тұғырды қарастыру төңірегінде дүниетанымды қалыптастыру мәселесіне және тұлғаның тұтас құрылымындағы зияткерліктің, эмоционалдылықтың және еріктік компоненттерінің өзара әрекеттестігі сияқты оның құрамдас бөліктеріне де ерекше назар аударылады (А.И.Липкина, Н.А.Менчинская, Т.К.Мухина, Г.М.Шакирова және т.б.). 52 Психологияда біртұтастық тұғыры (ағ. holistic approach) тұтас феномендер тәрізді психиканы, сананы және мінез-құлықты зерттеу ұстанымдарының жиынтығы ретінде қарастырылады [152, 153]. В.С.Ильин өзінің зерттеуінде, педагогикалық үдерісті тұтас құбылыс ретінде қарастыра келе, ондағы мақсаттар тұлғаның қалыптасу мақсаттарына қызметтер сәйкес келген жағдайда ғана жүзеге асырылады; адамның іс-әрекеті онда айтарлықтай толық үлгіленген кезде; педагогикалық үдерісті құрайтын барлық компоненттер олардың қызметтерінің, мақсаттары мен әдістерінің бірқалыптылығы негізінде біртұтас құбылысқа айналған жағдайда; олардың әрқайсысының дербестігі барлық үдерістер мен компоненттердің тұтастығын бұзбай; жалпы тәрбие беру жүйесінің динамикасы тұлғаның сұраныстарына сәйкес төменгі жастан бастап жоғары жас ерекшелігіне қарай жүргізілген жағдайларда ғана орындалады деп көрсеткен [154]. Педагогикалық үдерістің көптеген қырын айқындаған осы анықтама біздің зерттеу жұмысының тәжірибелік бөлімін ұйымдастыруда басшылыққа алынды. Педагогикалық тәжірибеде қолданылатын басқа тұғырларға қарағанда, біртұтастық тұғыры – ғылым ретіндегі педагогиканың өзіне барабар объектіге ие, нақтырақ айтқанда тұлғаның тұтас қалыптасу үдерісі. Тұтас білім беру үдерісінде тұтас тұлғаның қалыптасуы – бұл оқыту және тәрбие беру үдерісінің барлық компоненттерінің және олардың біртұтас құбылысқа бірігуінің ықпал ету нәтижесінде жүзеге асады. Біздің пікірімізше, қоғамның қарқынды даму жағдайларында, қазіргі білім берудің жаңаруы кезінде оқушылардың бойында әр пәннен алған шашыраңқы, бытыраңқы, бөлшектенген білімнен гөрі, бастауыш білім беру пәндерін метапәндік тұрғыда оқыту негізінде қалыптасқан әлемді біртұтас қабылдауға түрткі болатын біртұтастық тұғырдың маңызы зор. Ал, іс-әрекет жағдайында адам, тұлға белсенді шығармашыл бастама ретінде және әлеммен өзараәрекеттесе отырып, өзін-өзі құруды үйрене бастайды. Дәл осы іс-әрекет арқылы және іс-әрекет барысында адам өзіндік қалыптасып, оның тұлғасының өздігінен дамуы және өзін-өзі белсендендіру жүзеге асады. Осы орайда, жүктеу/скачать 6,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|