Қызметкерлердің, жал бойынша, алынуға тиісті сыйақылар бойынша, басқа да дебиторлық борыштары

Бұл шотта жалгерлік бойынша келіп түсетін міндеттемелеріне, бюджетке артық аударылған сомаларына, шағым-талап сомаларына, ТМЗ кем шығуына, нормадан тыс табиғи кемітулеріне, айыппұлдарына т.б. ақпараттарына шолу жасалынады.

Шагым-талап (претезия) бойынша есеп айырысуды есепке алу. Шағым-талап деп — кредитордың өзінің мүліктік құқығы мен мүддесінің бұзылуына байланысты қарыздарды өз еркімен реттеу жөніндегі жазбаша талабын айтамыз. Белгіленген тәртіп бойынша талап еткенге дейін кредитор алдын ала тікелей қарызданушыға шағым-талабымен баруы керек.

Кәсіпорын шағым-талап бойынша қарыздарды уақытында және толығымен өндіріп алудың кажетті шараларын қолдануға міндетті. Шағым-талапта: шағым-талап коюшы кәсіпорынның атауы, шағым-талаптың нөмірі және түскен күні; тиісті (нормативтік) актілерге сілтемесі; мәлімдеушінің талабы; шағым-талаптың сомасы және оның есебі; мәлімдеушінің төлем және есеп айырысу реквизиттері; тіркелген құжаттардың тізімі; кәсіпорын басшысының қолы көрсетілуге тиісті.

Бұл шотта жабдықтаушылардың шот-фактураларында жіберілген арифметикалық қателіктері де және бағаның сәйкес келмеуі де; жеткізілген кундылыктардың сапасының мемлекет тарапынан бекітілген стандартына және техникалық шарттарға сай келмеуі де; тауарлардың тізімге енгізілген тауарлар санымен салыстырғанда кем шығуына байланысты туындаған шағым-талаптары да есепке алынады. Осы шотта транспорттық және баска да ұйымдарға койылатын шағым-талаптар: табиғи зиян нормасынан артық көлемде жүктің жетіспей калуы және тарифтің (фрахта) шегінен шыққаны үшін; жабдықтаушылар мен мердігерлердің айыбынан болған ақаулар және тұрып қалғаны үшін; банктегі есеп айырысу және басқа да шоттарынан қате аударылып есептен шығарылған сомалар бойынша банкке қойылатын; сот ұйғарған немесе төлеушілердің өздері мойындаған көлемде (қойылған шағым-талаптағы төлеуші мойындамаған сома есепте көрсетілмейді) жабдықтаушылардан және басқа мекемелерден өндірілуге тиісті айыппұл, өсім айыбы және т.б. сомалары есепке алынады.

Бұл аралық шотта пәтер ақы және тұрмыстық коммуналдық қызмет көрсеті есепке алынады. Төлемдердi есептеу кезiнде 7110 шот дебеттеледi және 1270 шот кредиттеледi; төлемдердi төлеу 1270 шоттардың дебетi және 1030 шоттың кредитi бойынша көрсетiледi. Пәтер жалдаушылармен есеп айырысу пәтер ақы және түрмыстық қызмет үшiн алынған төлемдер бойынша Есеп айырысу кiтапшасының көмегiмен жүргiзiледi, ал төлем банк мекемесi арқылы жүргiзiледi. Пәтер жалдаушы кассаға төлер алдында кәсiпорынның бухгалтериясы 1 жылға немесе басқа мерзiмге жасаған “Бiр айлық төлемнiң есебi” кiтапшасының бөлiмiнiң негiзiнде төлем жөнiндегi мәлiмдеме және квитанция толтыруға мiндеттi. Ал сыйақы есептелген кезде Дт7310 Кт 3380, төленген жағдайда Дт 3380 Кт 1010, 1030.

Басқадай қысқа мерзімді дебиторлық қарыз есебі. Басқадай қысқа мерзімді дебиторлық қарыз есебі 1280 шотта жүргізіледі.

Басқадай қысқа мерзімді дебиторлық қарыз есебін жүргізудіің негізгі бухгалтерлік проводкалары