дық, қарыз бен парыз, адам және қоғам мәселерінен неміс философияның этикалық ойларының ізін байқаймыз.
дық, қарыз бен парыз, адам және қоғам мәселерінен неміс философияның этикалық ойларының ізін байқаймыз.
XX ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының көсемдері Ахмет Байтұрсынов пен Міржақып Дулатов қазақ жұртының санасын ояту мақсатында жазылған мақалаларында мен өлеңдерінде олар адам және қоғам мәселесін көтеріп, қазақ жұртына адам өмірінің шын мақсатын түсінуге жол сілтеп отырды. Оларды өмір бойы толғанытқан мәселе – ел қамы, ұлт қамы еді. Күнделікті күйбең тіршілікті қанағат тұтып, ұйқылы-ояу өмір кешкен халқын қайтсем өзгертемін, мал-дәулет жинаудан басқа да құндылықтар бар екеніне көзін қалай ашамын, оқу-білім жолына қалай түсіремін деген ойлар олардың өмірлік мақсаттары – халық игілігіне аянбай қызмет етуді анықтады.
А.Байтұрсыновтың түсінгінше өмір оны бостан-босқа өткізу үшін берілмейді. Адамның өмірге келгендегі мақсаты “байға мал, оқығанға шен” болып, “өз басынан артылмаған жақсылық” емес. Оның замандастары өмірдің мәнін осы тар шеңберде ғана түсінумен шектелді. Қазақтың жалқаулығы мен еріншектігін, араздастығы мен берекесіздігін, надандығы мен талапсыздығын ол аяусыз сынайды. Ол еріншектіктің түбін дәлелдеген соң қазақтың барлық жаман қасиетінің надандықтан шығатынына сенімді. Ал надандықтан шығудың бірден-бір жолы – білім мен ғылым үйрену түсінді ол. А.Байтұрсынов қазақты, әсіресе оның белгілі азаматтарын малды болыстыққа, партияға, атақ шығаратын ас беруге жұмсамай, білім беру ісіне салуға шақырды.
