131 5.4.5 Коммутаторлар Коммутатор —
бұл белгілі бір тәртіпте түрлі элекрлі тізбектерді
оларға арналған жалпылама құрылғыға қосып және ажырататын
электрондық және электромеханикалық қосқыш.
Коммутаторлар
басқарушы
элементтер
мен
қосқыш
элементтерден тұрады. Олар қадамдық жұмыс жасайтын
қондырғылар қағидаттарымен жұмыс жасайды: әр қадам сайын
тізбектердің бірін қоса отырып, коммутатордың бір элементі іске
қосылады.
Коммутатордың басқарушы элементі болып, әдетте қосарланған
немесе жылжымалы тіркегіш табылады. Қосарланған/Параллельді
тіркегіш ЭЕМ-дан дәл қазір коммутатордың қосқышы немесе
ажыратқышына қосылуы тиіс тізбек нөмірінің кодын алады.
Жылжымалы тіркегішті тізбектерді қосу реттілігі алдын-ала белгілі
болған жағдайда қолданады.
Бұндай жағдайда жылжымалы тіркегішті оның соңғы триггерінің
оның шығыс белгісі екінші разрядтағы триггерді 0-ге ауыстырады, ал
осы триггердің шығыс белгісі 3-ші разрядтағы триггерді 1-ге
ауыстырады; есептегіш шығысындағы сан - 0100. Бесінші импульс кіші
разрядты 1 жағдайына ауыстырады, басқа разрядтарға әсерді
көрсетпейді, шығыс саны - 0101.
Осылайша, 15-ші импульс есептегішті 1111 жағдайына орнатқанға
дейін болады. Келесісі, 16-ші импульс шығыста 10000 санын орнатуы
тиіс, бірақ, осы есептегіште төрт разряды ғана болады (төрт триггер),
шығыстағы сан тек төрт кіші разрядтарға, яғни, 0000-ге тең болады.
Осылайша, есептегіш нөлдік жағдайға қайтарылады және жаңа есепке
дайын.
Қажет болған жкезде, есептегішті шығыс жағдайына мәжбүрлі
орнату «0-ге орнату» командасына түседі және барлық разрядтарда
триггерлер 0 жағдайына орнатылады.
Есептйтін есептегіш ұқсас жасалады, бірақ, аға разрядтағы
триггердегі белгі инверстіктен емес, оның орнына әрбір триггердің
тура шығысына түседі. Әрбір разрядтың триггері өз жағдайын
өзгертеді, онда алдыңғы триггер 0-ден 1 жағдайына ауысады.
Есептегіш кірісінде кезекті импульсы түскен кезде, екілік саны оның
шығысында 1-ге азаяды.
Сомалау да, сондай-ақ, түскен импульстарды есептеу