Экзистенциализм (лат. сөзі existencia - тіршілік ету) - философиялық ағым. Бұнда тұлға - өмірдің жоғарғы құндылығы. Әрбір тұлға - қайталанбас, ұқсамайтын, ерекше. Әрбір адамның - өзінің құндылығы бар. Ғалымдардың айтуы бойынша, адамдар неғұрлым орта қоршауда. Қоғам адамның құлықтылығына үлкен нұқсан келтіреді, себебі қоғамдық институттар тұлғаның мүмкіншілігін, жүріс-тұрысын шектейді. Адам өзі не істегісі келсе, соны істейді. Бағдарлама, ешқандай әдіс-тәсіл қажет емес. Басты құрал - өмір, табиғат және интуиция. Экзистенциализм бойынша, тұлғаның табиғатшылығына ұжым зиян келтіреді. Ол адамды «үйіндегі жануарға» айналдырады Адамның көңіл-күйі, сезімі, импульсі, интуициясы - басты. Ал сана, интеллект, логика - екінші орында.
Неотомизм - діни философиялық ілім, негізін қалаушы, атын беруші Фома (Тома) Аквинский (1225 -127 ): өмір құдайының ерігіне бағынышты. Өмір - бұл «құдай санасының» көрінісі. Теология (құдай жайындағы ғылым) - танымның жоғарғы деңгейі. Өмірдің мәнін ғылыммен түсіндіру мүмкін емес. Оны тек «сана үстімен түсінуге болады. Ғылым - табиғи құбылыстарды, дін - рухани идеяларды дәріптейді. Адам - материя мен рухтың бірлігі. Ол бір уақытта индивид және тұлға. Индивид - денесі бір тіршілік иесі. Тұлға - елемейтін жаны бар. Тұлға ретінде ол тек құдайға бағынады.
Бихевиоризм (ағыл. Behavior - мінез-құлық, поведение) технократиялық тәрбиенің психо-педагогикалық тұжырымдамасы ғылымның соңғы жетістіктеріне негізделген тәрбие. Б.Ф.Скиннер, К.Халл, Э.Толмен, С.Пресси. Басты идея - адамның жүріс-тұрысы - басқарылатын үрдіс. Бұнда ЭЕМ-нің орны ерекше.