Болат құймалар ыстық деформация температурасына дейін қыздырылған кезде, эвтектикалық
қосындылар өздерінің сынғыштығын көрсетеді жəне белгілі бір жағдайларда олар тіпті
балқып кетеді жəне деформацияланған кезде оларда көздер жыртылып сызаттар пайда
болады. Марганец қызаруды жояды, өйткені марганец сульфидтері түйіршік айналасында тор
құрмайды жəне ыстық деформация температурасынан жоғары температурада шамамен 1,620°
C балқу температурасына ие. Сонымен қатар, басқа металл емес қосындылар сияқты
марганец сульфидтері тұтқырлығы мен икемділігін төмендетеді, болаттың əлсіздік күшін
азайтады. Сондықтан болаттағы күкірттің мөлшері барынша төмен болуы керек.
Күкірттің мөлшерін ұлғайту (0,2% дейін) тек қана автоматты болаттарда рұқсат
етілмеген мақсаттарға арналған бекіткіштерді дайындау үшін қолданады. Күкірт болаттың
өңделуін жақсартады.
Фосфордың негізгі көзі - бастапқы шойынды ерітіп алатын руда. Фосфор - бұл ферритте
1,2% дейін еруі мүмкін зиянды қоспалар болып табылады. Ферритте ери отырып фосфор
оның иілгіштігін төмендетеді. Фосфор темірден кристалдық тордың түрі, атомдардың
диаметрі жəне олардың құрылымы жағынан өте ерекшеленеді.
Сондықтан фосфор түйіршіктер шекарасының маңында орналасқан жəне олардың
нəзіктенуіне үлес қосып, суықта сыну температурасының шегін арттырады
.
Жасырын қоспалар — оттегі, азот, сутегі — болатта ферриттегі қатты ерітінді түрінде,
немесе химиялық қосылыстардың (нитридтердің, оксидтердің) бір бөлігі ретінде, немесе
металл тесіктерінде бос күйде болуы мүмкін. Оттегі мен азоттың ферритте еруі төмен, олар
болатты нəзік металл емес қоспалармен былғайды, бұл болаттың тұтқырлығы мен иілгіштігін
азайтады. Сутегі қатты ерітінді түрінде болады да болаттың нəзіктігін өте арттырады.
Сутегінің жоғары көлемі, əсіресе хромды жəне хромоникельді болаттағы құрамы ішкі
сызаттардың - флокендердің пайда болуына əкеп соғады.
Газдардың аз ғана концентрациясының өзі болаттың қасиетіне кері əсерін тигізеді, яғни
оның тұтқырлығы мен иілгіштік сипаттарын төмендетеді. Сондықтан ваккумдау болаттың
қасиеттерін жақсартудағы маңызды операция болып табылады.
Бұдан басқа, көміртекті болаттарда хром, никель, мыс сияқты кездейсоқ қоспалар бар,
олардың болуы шихтаның ластануына байланысты.
Көміртекті болаттардың жіктелуі. Көміртекті болат сапасы бойынша құрылым, өндіру
жəне тотығуы мен сапасы бойынша жіктеледі.
Достарыңызбен бөлісу: