Салқынбай А., Абақан Е. с


СИНОНИМДЕР  (грек,  syno-



Pdf көрінісі
бет269/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

СИНОНИМДЕР 
(грек, 
syno-
 
nymos 
-   аталуы  бірдей)  -   мағы-
налары  толы Қ  не  ж а р ты л а й
сәйкес  келетін,  бір  сөз  табына 
жататы н  с е зд е р   (ф р а зе о л о - 
гизл/щер,  морфемалар,  синтак- 
систік құрылымдар). Лексикалық 
С.-дің мағыналық  бірлігі  ретінде 
сөздің элементарлы (қарапайым) 
мағынасы,  оның  л е кси ка л ы қ- 
семантикалық  түрі  (варианты) 
алынады.  Сондықтан  да  кө п -
Щ )
мағыналы  сөз  бірнеше  синони- 
миялық топтарға кіреді. Әр топта 
семантикасы  мен  стилистика- 
сына  қарай  басым  (доминант) 
с ө зд е р   е р е кш е л е н е д і;  мы с. 
«үзын  бойлы»  (адам  туралы)  -  
«бойшаң»  (ауызекі)  -   «сорай» 
(қа р а п а й ы м   т ү р і);  «ж оғары » 
(стиль  жөнінде)  -   «көтеріңкі», 
«салтанатты»,  «патетикалы қ» 
(кітаби). Синонимиялық дәреже- 
с ін е   қа р а й   (п а р а -п а р   болу, 
мағына  жақындығы,  бірі-бірінің 
орнына  қолдануы)  С.  -   толы қ 
немесе «абсолют», (мыс.,  «қораз- 
әтеш »,  « с ә б и -б ө б е к » )  ж ә н е  
жартылай  немесе  «относитель- 
ды»  (« с ү л у -к ө р ік т і,  ә д е м і» , 
«тол ы қ-сем із»)  д еп  бөлінеді. 
Атқаратын  қызметіне  қарай  С.  -


син-син
семантикалық  (идеографиялық)
(мыс.:  «жуас»-«бағыныш ты»-
«әлсіз») және  объектіге әр түрлі 
баға  беретін  сти л и сти ка л ы қ 
(мыс.:  «бет»-«жүз»-«сықпыт»)
болып  бөлімеді.  Сонымен  қатар,
семантикалық-стилистикалық С.
екі  қызметті  де  атқара  алады, 
мыс.:  «жүру»-«сүйретілу»  т.б. 
Қүрылымы  жағынан  С.  әр  түрлі 
түбірлі  («көзілдірік-көз  әйнек») 
және бір түбірлі деп бөлінеді. Сөз 
тіркестері  де  С.  болуы  мүмкін, 
мы с.:  « с о ғу » -« с о ққы   беру», 
« қо р қа қ-с у  жүрек»,  «батыр-ер 
жүрек»  т.б.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет