Шахмардан есенов



бет38/123
Дата31.12.2021
өлшемі0,85 Mb.
#107253
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   123
Байланысты:
Шахмардан есенов

Қазақ айтады ғой: «Адамның қасиеті өзінде емес-сөзінде» деп. Шахаң ісімен де, сөзімен де өзіне абырой жинаған адам.

Ақиқат болған, ел білетін бір оқиға туралы айтайын. 1965 жылы Мәскеуде пленум өтетін болып бар басшы соған кетіп бара жатты. Соның алдында ғана Ілияс Омаров Мемлекеттік Жоспарлау комитеті басшылығына тағайындалып, оның орнына Мәдениет министрі болып Ләйла Ғалымжанова бекітілген-ді. Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің төрағасы Бейсебаев Мәсімхан пленумға кететін болып, орынбасары Шахмарданды шақырып алып: «министрлікте уақытша мәдениетке бағыт-бағдар беріп отыратын адам болмай тұр...сондықтан, өндіріспен қоса осы міндетті де әзірше ала жүруіңе тура келеді... салалық министрлік басшыларына тапсырма бер, мәдениет саласын көтеруді ойластырсын...жоспар жасаңдар...» деп, тапсырма береді. Дереу Есенов мәдениет бөлімдегілермен ақылдаса отырып жоспар жасап, барлық салалық министрлерге хат жолдайды. Бәрінен де «мәдениетке бөлінетін қаражат жоқ» деген жауап алады. Бұл жауап Есеновке ұнамайды да, министрлердің бәрін шақырып жиын өткізіп: «мәдениет деген сіздер ойлағандай алтын мен күміс, мұнай мен темір, көмір... емес. Мәдениет-- халықтың дәстүрі, салты, әдет-ғұрыпы. Көмірің қара, алтының сары екен деп бізді ешкім танып, қадірлемейді, бізді басқаларға танытатын мәдениетіміз бен өнеріміз... Оны дамытып, келер күнге жалғап отыратын мәдениет ошақтары: клубтар, мәдениет сарайлары, кітапханалар, театрлар. Ал олар бізде әлі де жетіспейді. Сондықтан мәдениетке сіздер мен біздердің қамқорлығымыз, жанашрлығымыз аса қажет. Құрметті жолдастар, турасын айтсам, бүгінгі төрағаның орынбасары Есенов те, Мәдениет министрі Ғалымжанова да, сіздер де ертең-ақ бұл өмірден өтеміз де кетеміз. Ал, ұлттық мәдениет, ұлттық өнер--мәңгілік! Ол халықтың айнасы, беті, байлығы...» деп, арғы-бергі тарихты қозғай тұрып қамқорлықтың, нақтылы шаралардың қажеттігін жеріне жеткізе айтады. Не керек, жиын соңында әрбір министрлік бір-бір мәдени орындарын салатын болып, келісімін беріп тарасады. Замандастар арасында осы оқиғаны көпке дейін айтып, Шахаңның беттілігіне, білгіштігіне, шешендігіне мақтанып жүрдік. Негізі, Шахаңның сыртқы тұлғасы нағыз баяғының Батырларындай болса, ішкі жан-дүниесі де сондай болатын. Сөзін, берген уәдесін өлтірмейтін, қасиетін көрсетіп жүретін. Талай-талай үлкен жиындарда өндіріс пен ғылымда кетіп жатқан кемшілктерді батыл сынады, шындықты айтты. Өмірінің соңғы жылдарында қызметтен төмендеп, ылайықты құрметін ала алмады. Шындықты, әділдікті айтамын деп күйіп кетті-ау деп ойлаймыз.

КСРО Жоғарғы Кеңес төрағасының орынбасары болды, яғни, Одақ көлемінде де мемлекет басқару ісіне ат салысты.

Өткен ғасырдың алпысыншы жылдардың аяқ кезінде КСР Министрлер Кеңесі Төрағасының орынбасарлары болып Ш.Есенов, М.Ықсановтар жұмыс атқарды. Олардың бірі ірі өнеркәсіпті дамытып, кен қазбаларын молайтса, екіншісі, мелиорация саласын өркендетті, ал, үшінші тұлға- министр Б.Пәрімбетов құрылыс кешендерін жобалау, салу және олардың сапаларын арттырумен шұғылданды. Бұл аттары аталған үш азамат: палуан денелі, бойлары сұңғақ, ойлары терең, өз істеріне қалтқысыз берілген жандар еді. Шындығында бұл «үш дос», «үш алып» деп замандастары атап кеткен азаматтар ел экономикасын көтеруде жұмыстағы түсіністік пен достықтары берік, еңбектері қомақты да нәтижелі болды.

Шахаңның отбасы үлгі аларлық жанұя. Жары Камиланы институт бітіргенше күтіп, қарт анасын өзі күтіп, уәдесінде тұрып, отау құрған. Камила да соны ақтады. Өз басым Камиланың әйелдік, аналық парасатына таң қаламын, риза боламын. Қуанышта да, реніште де Шахаңа нағыз жанашыр, дос, жолдас бола білді. Балаларын қандай тамаша етіп тәрбиеледі, жаман қылықтарын көрген де, естіген де емеспіз. Камиланың өзі мектепті де, институтты да өте жақсыға бітірген. Соған қарамастан, кейбіреулердей «жұмыс істеймін» деп шалқақтамай, Шахаңның басын қадір тұтып, анасы мен балаларына өмірін арнады. Әйелдік, аналық парызын бірінші орынға қойды. Қазір соның жемісін жеп, балалары мен немере, шөберелерінің қызығын көріп, «Есеновтер әулетінің» басы, басшысы болып отыр. Әйел-ана бақыты деген осы емес пе?!

Мінезге бай, асықпай сөйлеп, ойын бүкпесіз жеткізетін, киім киісі, жүріс-тұрысы сүйкімді жас Камиланы Димаш ағамыздың (Қонаев) зайыбы Зухра Шәріпқызы жақсы көріп, сыйлап жүрді. Бірде сол кісілердің дастархан басында бірге қонақта болдық, сонда Зухра жеңгеміз: « Камила менің қызым болады, сәл ғана күрең түсі болмаса маған тартқан» деп, арқасынан қағып, қолаң шашын сипап, мейірлене айтқан сөзі құлағымда қалып қойған еді.

Қанша жыл өтсе де Камиланың сол сыпайы, сырбаз, сол қалпында. Шахаңмен 42 жыл отандасып, бірін-бірі «Батырым» деп өтті. Қызы Шәйзаға, ұлы Мақсұтбек пен Сұлтанға бас-көз болып, әкелерін жоқтатпай отыр. Өмір бір сарында тұра ма, тек осыдан төрт-бес жыл бұрын Ескендір деген баласы өмірден өтіп, қайғылы оқиға болды. Ақылды адам ғой, оны да сабырмен көтере білді.

Үлкен ұлдары Махсұтбек Шахаңның досы, көп жылдар абыройлы мемлекеттік қызметте істеген Ықсанов Мұстахымның қызы Гүлнарға үйленді. Құда-құдағилар бір-бірімен сый-сияпатта болды. Әсіресе, Камила құдағиы Сайда Шамсудинқызымен апалы-сіңлідей жарасып жүрді.

Қысқасы, қазақшалап айтқанда, Шахаң өмірге босқа келіп, босқа кеткен жоқ. Артында өлмейтін жақсы ісі мен өшпейтін сөзі қалды, ұрпақтары, жары қалды. Біз де өз парызымызды орындап, есте қалған әңгімемізді осылай айтуды жөн көрдік».

***

Төраға орынбасары 1966 жылдың желтоқсан айының 31 күнгі «Лениншіл жас» газетінің жас тілшісі, қазір республикаға белгілі журналист Оразбеков Нұрмаханмен сұқбаттасыпты. Әңгіме жыл қортындысындай болып, қол жеткен табыстар мен жетістіктер төңірегінде өрбіпті. Біз сол сұхбатты түгел беруді жөн көрдік. Өйткені, төрағаның орынбасары респулика жетістіктерін жаңа жылдың алдында халқына есеп бергендей болып баяндайды. Ал, бүгінгі таңда ол біз үшін берер мәліметі көп құнды құжат есебінде тұр. Сұхбатты оқи отырып ойға қаласыз, бүгінгі егемен Қазақстанның тамыры тереңде екен-ау деп, бүгінде біріміз жамандап, біріміз ойда жоқта көз жазып қалған Кеңестік қоғам кезінде де мемлекет пен Үкімет адамдары қадау-қадау істер атқарып, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығын дамытып, іргелі ел айналдырыпты ғой, деген ойға келтіреді. Бұл ойды тудырған «Лениншіл жастың» тілшісі Нұрмахан Оразбеков мен Шахмардан Есенов арасындағы сұхбат еді.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   123




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет