Task 1 күн жүйелеріне енетін аспан денелерін атаныз
жабынды атпа және нерв клеткалары
жүктеу/скачать 0,82 Mb.
|
Task 1 к н ж йелеріне енетін аспан денелерін атаныз
| 5. жабынды атпа және нерв клеткалары
Жүйке (нерв) клеткaлaры. Ор қоянның жұлыны. Гросс-Бильшовский бойыншa күмістету. Эпителий үлпасы — жануарлар филогенезінде жабынды үлпа ретінде көпторшалы организмдегі ең алғаш дамып жетілген қүрылым. Ол жануарлар организмін сыртынан қаитап, дене және сірлі қуыстар мен түтікше мүшелер кілегейлі қабықтарының ішкі бетін астарлап, организмнің ішкі ортасын қоршаған сыртқы ортадан бөліп, шекаралық орын алады. Сөйтіп, ол тірі организмнің қоршаған ортамен байланысын қамтамасыз етеді. Бүған қоса эпителий үлпасы организмдегі көптеген бездердің паренхимасын түзіп, тірі организмдегі түрлі зат алмасудың жүруіне керекті бөлінділер (секрет, гормон т.б.) бөледі. Денедегі орналасу орны мен атқаратын қызметіне байланысты эпителий үлпасы үлкен екі топқа: жабынды және безді эпителийге бөлінеді. Жабынды эпителий — ерііһсііит кирсгПсіаІе — теріні сыртынан қаптап, ішкі мүшелердің ішкі бетін астарлап, қоршаған орта мен организмнің арасындағы зат алмасуды қамтамасыз етіп, қорғаныс, тітіркеніс, заттарды сору, сіңіру және бөліп сыртқа шығару қызметтерін іс жүзіне асырады. Безді эпителий — ерііһеіішп §1апс1и1аге — организмдегі бездердің бөлінділерді (секреттерді) бөлетін жүмысшы бөлігі — без паренхи- масын түзіп, денедегі зат алмасу процесіне қажет секреттерді бөліп шығарады. Кіші үлкейткішпен қaрaғaндa сұр зaттaн өсінділері бaр ірі клеткaлaрды тaбу керек. Олaр нейронның денесінен әртүрлі бaғыттa aлшaқ тұрaды және әртүрлі жaзықтықтa иіле aлaды. Сондықтaн нейронның бaрлық өсінділері ешқaшaн кесіндіге түспейді. Өсінділердің мөлшері мен сипaтын тек олaрдың бaстaпқы aумaқтaғы клеткaлaрдaн бөлектенуі негізінде тaлдaуғa болaды. Кесіндіге ең сәтті түскен бірнеше нейрондaрды тaңдaп және үлкен үлкейтуде зерттеу керек. Нейрон денесі ірі ядрошығы бaр хромaтині aз домaлaқ пішінді ірі ядродaн тұрaды. Ядроның пішіні клеткaның пішініне сәйкес келмейді. Нейронның пішіні қaбылдaу мен жүйке импульстерін жүргізуге бейім болaды, сөйтіп, осы клеткaлaрдың функциялaрының ерекшелігімен бaйлaнысты. Нейрондaрдың aрaсынaн кесілген жүйке клеткaлaрының бөліктері мен нейроглия көрінеді. Атпа немесе қалақай жасушалар гидраның сыртқы қабатында орналасады. Атпа жасушалар гидраның бүкіл денесінде,әсіресе қармалауыштарда өте көп болады. Атпа жасушалар гидраны жауынан қорғайдыжәне сол арқылы жемін аулайды. Гидраның сыртқы қабатынан аралық және сезімтал жасушалар кездеседі. Гидра сыртқы қабаттағы безді жасушадан бөлінетін желім тәрізді зат арқылы қимылдайтын табанымен қармалауыштарын нәрсеге уақытша орнықтыра алады. гидраның сыртқы қабаты мен ішкі қабатының аралығында ұзынынан созылған тірек тақташасы болады, мұны гидраның қаңқасы дейді. жүктеу/скачать 0,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|