Тәуелсіздік жылдарындағы қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі
жүктеу/скачать 1,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| Продуктивтік әдістер – оқушының әдеби шығармаларды оқып-меңгеруі
барысындағы жаңашылдыққа ұмтылысын ынталандыратын, өзгеріске толы заманның ағымында тез бағдар таба алатын, проблеманы көре алатын және оны шешуге қорықпай, шешім жолын іздеп таба алатын, ереше/оригиналды және шығармашылыққа толы идеяларды табуына ықпалын тигізетін әдіс. Продуктивтік әдістерді қолдану арқылы оқушылардың ойлау ұтқырлығын жетілдіруге болады. Ол үшін мұғалім көркем шығарманың мазмұнындағы негізгі және тарамдала таралған проблемалық жағдаяттарды іріктеп, оқушыларға ұсына алады немесе бір-екеуін көрсетіп, шығарманың мазмұнынан сондай проблемалық жағдаяттарды оқушылардың өздері табуын тапсырады. Көркем шығарма мазмұнынан алынған проблемалық жағдаяттарды талдай отырып, шешімін іздеу үдерісін бес кезеңге бөлу дұрыс деп санаймыз: көркем шығармадан проблемалық жағдаятты анықтау; проблемалық жағдаяттың өзіндік сипатын анықтау; 17 проблемалық жағдаяттың күрмеуін шешу жолын болжам ретінде ұсыну; шешім жолының сабақтасқан алгоритмдерін анықтау; ұсынған шешім жолын тексеру. Проблемалық жағдаят дегеніміз не? Психологиялық тұрғыдан анықтайтын болсақ – адамның интеллектуалдық қиналысының психикалық жағдайы. Ол қиналыстың туындайтын себептері болады: аталмыш жағдаятқа қатысты алғанда, адам өзінің алған білімінің жеткіліксіз екенін сезінеді; екінші жағынан, қалыптасқан іс-әрекетінің де осы жағдаятты шешуге дәрменсіз екенін түсінеді; тұйықтан шығу үшін жаңа білім қорын іздейді; күрмеуді шешуге қажетті күш пен іс-әрекет түрлерін үйрену керектігін түсінеді. Бір мәселе бар, ол – проблемалық жағдаятты шешу үшін жаңа білім мен іс- әрекет қана керек деп түсінбеу керек, ең бастысы – проблемалық жағдаятты ДӘЛ, АЙҚЫН анықтай білу екендігін түсіну керек. Көмескі анықталған проблемалық жағдаяттың шешімі де дұрыс болмайды. Дұрыс айқындалған мәселе – дұрыс шешімнің тең жартысы. Жинақтай айтатын болсақ, продуктивтік әдістердің проблемалық жағдаятты шешуге ұмтылдыратын, құлшындыратын, қалыптастыратын қуатты қырлары бар, олар: проблемалық жағдаяттарды шешу арқылы оқушылардың логикалық ойлауы бірізділікпен қалыптасады; оқушыны өз бетімен білім іздеуге ынталандырады; оқу материалын меңгертуде оқушының жеке тұлғасын қалыптастырудың ең тиімді тұстары болып саналады. Продуктивтік әдісті қолданудың бір жолын С.Досановтың «Жиырмасыншы ғасыр» атты романын талдау арқылы көрсетуге болады деп ойлаймыз. С.Досановтың «Жиырмасыншы ғасыр» атты төрт томдық романында бір ғасырдың көркем шежіресі төрт ұрпақтың тағдыры арқылы көркем берілген. Бірінші кітапта отаршыл патшалық орыстық саясаттың қазаққа әкелген қайғы-қасіреті суреттелген. Екінші кітапта Столыпин реформасынан кейін Қазақстан мен Ресей ара- сындағы күрделі қарым-қатынас, Қазан төңкерісі, аштық, сұрапыл отыз жетінші жыл оқиғалары суреттеледі. Үшінші кітапта жиырмасыншы ғасырдың соңғы онжылдықтарында қазақ елі бастан кешкен оқиғалар суреттеледі. Төртінші кітапта тәуелсіздік жылдары суреттеліп, қиындықтарды еңсерген қазақ халқының жарқын болашқақа қол созған болмысы суреттеледі. ХХ ғасырдың жүз жылында адамзаттың дамуы мыңжылдықтарды аттап өткендей деңгейге көтерілді. Осының барлығы оқушыларға «Қазақ халқы үшін ХХ ғасыр қандай ғасыр?» деген проблемалы сұрақты қойғызу одан әрі өз бетімен ізденуге түрткі болады. 18 Осы романдағы бір үзіндіні алып, сондағы проблемалық жағдаяттың шиеленіскен тұсын қарастырайық.
жүктеу/скачать 1,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|