XIV-XVI ғасырлардағы ортағасырлық мемлекеттер. Ақ Орда

ХІІІ–ХV ғғ. сос­ло­ви­ялық-тап­тық әле­умет­тік құ­ры­лым

жүктеу/скачать 304,21 Kb. бет 5/6 Дата 06.12.2023 өлшемі 304,21 Kb. #195436

Бұл бет үшін навигация:

• 4. XIV-XVI ғасырлардағы ортағасырлық мемлекеттер. 4.1 Жошы ұлысы (Ақ Орда немесе Көк Орда) (XIII ғ. соңы – XVғ. басы). 4.2 Моғолстан (XIV ғ. ортасы – XVI ғ. басы).
• 4.3 Көшпелі өзбектер мемлекеті 4.5. Ноғай ордасы. 4.6. Сібір хандығы (XV ғ. соңы – XVI ғ.).
• ХІІІ–ХV ғғ. Ру­ха­ни мә­де­ни­ет Ма­те­ри­ал­дық мә­де­ни­ет

ХІІІ–ХV ғғ. сос­ло­ви­ялық-тап­тық әле­умет­тік құ­ры­лым. Қо­ғам­ның жо­ғар­ғы би­лік иеле­рі — хан­дар-сұл­тан­дар (Шың­ғыс­хан үрім бұ­та­ғы) ара­сы­нан сайлан­ды. Олар­дың сүйене­тін­де­рі — тайпа­лық жә­не ру­лық ақ­сүйек­тер (әмір­лер, бек­тер, би­лер, байлар). Ха­лық­тың не­гіз­гі бө­лі­гін мал­шы­лар қауымы мен жер өң­де­уші­лер құ­рап, жо­ғар­ғы би­ле­уші­лер — жер иеле­ну­ші­лер­дің (мал жайылым­дық жә­не ас­тық егі­ле­тін) пайда­сы­на са­лық­тар тө­леп тұр­ды. Мү­лік­тік тең­сіз­дік­тің өсуі, жер өң­де­уші­лер мен мал өсі­ру­ші­лер­ді қа­нау. Конспект жазу 4. XIV-XVI ғасырлардағы ортағасырлық мемлекеттер. 4.1 Жошы ұлысы (Ақ Орда немесе Көк Орда) (XIII ғ. соңы – XVғ. басы). 4.2 Моғолстан (XIV ғ. ортасы – XVI ғ. басы). 4.3 Көшпелі өзбектер мемлекеті 4.5. Ноғай ордасы. 4.6. Сібір хандығы (XV ғ. соңы – XVI ғ.). 4.7. Алтын Орданың империялық кезеңіндегі Дешті Қыпшақтың мәдени дамуы ХІІІ–ХV ғғ. мәдениет ХІІІ–ХV ғғ. Ру­ха­ни мә­де­ни­ет Ма­те­ри­ал­дық мә­де­ни­ет 1 2 3 ХІІІ–ХV ға­сыр­лардан мә­лі­мет бе­ре­тін де­рек­тер. Бұл фар­си, тү­рік, араб т.б. тіл­дер­де­гі жаз­ба де­рек­тер еді. «Жа­һан­гер та­ри­хы» Жу­вейни (ХІІІ); «Жыл­на­ма­лар жи­на­ғы» Ра­шид ад-Дин (ХІІІ-ХІVғ. ғ.) ХІV ғ. бас­тап жаз­ба­ша әде­би­ет пайда бо­лып, ары да­мы­ды: «Ко­декс Ку­ма­ни­кус» - қып­шақ ті­лі­нің сөз­ді­гі ХІV ғ.; Құтб ақын­ның «Хұс­рау Шы­рын» ХІV ғ.; Сайф Са­рай «Түр­кі ті­лін­де­гі Гү­ліс­тан» ХІV ғ.; Раб­гу­зи­дің ді­ни–та­ным­дық «Қис­са-и Раб­гу­зи» кі­та­бы ХV ғ.; Хо­рез­ми–Рав­ни­дің ли­ри­ка­лық «Ма­хаб­бат­на­ме» (Ға­шықтық ар­на­ула­ры) ХІV ғ. дас­та­ны ж.б. Ба­тыр­лық эпос­тар: «Ал­па­мыс», «Қо­бы­лан­ды ба­тыр», «Ер Тар­ғын», «Ер Сайын» ж.б. дас­тан­дар та­ны­мал бо­ла бас­та­ды. Ба­тыс ел­ші­ле­рі мен са­яхат­шы­ла­ры­ның де­рек­те­рін­де; Мар­ко-По­ла (1271–1295), П.Кар­пи­ни (1245–1247), В.Руб­рук (1253–1255) т.б. Қазақстан жеріндегі кейбір қалалар мен елді мекендер аттары кездеседі. Моң­ғол шап­қын­шы­лы­ғы­ның сал­да­ры­нан Қа­зақ­станның мә­де­ни­еті күйре­ді. Әсі­ре­се қа­ла мә­де­ни­еті қат­ты соқ­қы­ға ұшы­ра­ды. (Оты­рар, Сы­ға­нақ, Ашы­нас қа­ла­ла­ры қи­ра­ты­лып, Жент, Үз­гент ж.б. то­нал­ды). ХІ­V ғ. бас­тап қа­ла мә­де­ни­еті қайта жан­да­на бас­та­ды. Не­гіз­гі қа­ла ор­та­лық­та­ры — хи­сар ке­ңейді жүктеу/скачать 304,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу: