Озонды бұзатын заттардың стратосфераға енуі озонның стационарлық концентрациясының төмендеуіне, яғни озон қабатының сирекленуіне әкеледі.
Алғаш рет озон қабатының сирек кездесетіні 80-ші жылдардың басында Оңтүстік полюстегі спутниктік бақылаулар арқылы тіркелді.
Антарктида мен ішінара Австралияның үстіндегі «озон тесігі» 1987 жылы 8 млн км2 аумақты алып жатты және бұл аймақтағы озон мөлшері 1983 жылдан 1987 жылға дейін 50%-ға азайды.
Озонды бұзатын заттар
Стратосферадағы хлор атомдарының көздері
Фреон молекулалары тропосферада ыдырамайтын ұшқыш және химиялық инертті хлорфторкөміртектер. Фреондар атмосфераға антропогендік көздерден түседі, өйткені олар келесідей кеңінен қолданылады:
Тоңазытқыш қондырғылардағы, кондиционерлердегі, жылу сорғыларындағы салқындатқыштар, яғни Хладоагенттар,
Компьютерлік микросұлбаларды және т.б. тазалауға арналған еріткіштер ретінде. Жер бетіндегі көздерден алынатын азот оксиді стратосфераға түспейді, өйткені химиялық белсенді болғандықтан тропосферада қысқа өмір сүреді, алайда бұл оксид тікелей атмосфераға енеді.
Зымырандардың және реактивті ұшақтардың пайдаланылған газдарымен. Метилбромиді де қауіпті озонды бұзатын зат болып табылады, ол стратосфераға өте алады, ол автомобиль отынына қоспа ретінде пайдаланылады.
Дүние жүзіндегі озонды бұзатын заттардың (ОБС) өндірісінің шыңы 1987-1988 жылдарға жетті. (1,2-1,4 млн т/жыл). 1987 жылы дүние жүзінің 56 елі, соның ішінде КСРО 10 жылда күрт қысқартуды және ОБС өндірісін біртіндеп тоқтатуды көздейтін Монреаль хаттамасына қол қойды..
Қышқылдық жаңбыр
«Қышқылдық жаңбырлар»
Күкірт оксиді – қышқыл жаңбырдың пайда болуына ықпал ететін негізгі ластаушы. Күкірт ангидриді су буларымен қосылып, күкірт қышқылы ертіндісіне айналады. Қышқылдық жанбырдың түзілуіне SO2 үлесімі 70% құрайды. Ал 20-30% қышқылдық жаңбырлар басқа заттардың, әсіресе СО2, шығаруларына байланысты.
Алғашқы қышқылдық жаңбырлар 1907-1908 жж. Англияда тіркелген. Қазіргі уақытта жаңбырдың рН 2,2-2,3. Мұндай мәндер лимон шырыны немесе тұрмыстық уксустың қышқылдығына жақын. Әсіресе, қышқылдық жаңбырлар Скандинавия елдері үшін, Англия, Германия, Белгия, Дания, Польша, Канада, АҚШ солтүстік аудандарына тән.
