Зат есім. 1-деңгей. 1-жаттығу

Жылқы _______________

3. 
   Мына сөздерден зат есім жаса.
   

1. 
   Берілген зат есімдерді екі түрлі септікке қойып жақшадағы сөзбен тіркестір.
   

2. 
   Тәуелдеулі сөздерді сызық арқылы бір - біріне қос.
   

3. 
   Тәуелдеулі сөздердің тұсына оның түбірін жаз.Бұл сөздер қай септікте тұрғаның көрсет.
   

4. 
   Сөздердің қай септіктікте тұрғаның көрсет. Септік жалғауын ажырат.
   

1. Сөйлем  аяқталған ………………  . (ойды білдіреді).

Бүгін киноға барма.                    Сенде қарындаш бар ма?

Бірінші бағандағы  сөздердегі ма, пе, ме  жұрнақтар болады, бірге жазылады, қимылды білдіріп тұр. Екінші бағандағы  сөздердегі  ма, пе, ме көмекші сөздер деп аталынады, сұраулы сөйлем жасайды, сондықтан да олар бөлек жазылады.

Ережені бір оқушыға дауыстап оқытамын: «Сұраулы сөйлем жасайтын ма, ме, па, пе, ба, бе бөлек жазылады».

ІІІ-деңгей. «Не қажет?» ойыны.
а)Сурет арқылы не қажет екенін табу. Тақтадағы сурет арқылы әр суретке хабарлы және сұраулы сөйлем құрау.

ма, па, ба.                                                    ме?  ба?  ме?
Ағашты сындырма.                                   Ит үрді ме?
Оқулықты жыртпа.                                    Кітапты  алдың ба?
Ұяны бұзба.                                                    Ағаш кесті ме?

ІҮ-деңгей. «Шығармашылық жұмыс».

Қар жауады қалай?

Дыбысты естиміз, айтамыз.

Әріпті көреміз, жазамыз.
1)Берілген дыбыстарға тиісті дауысты дыбыстан қосып, буын құрап, сөз жасаңдар.

а) қ р н д ш ә) м ғ л м б) м к т п в) қ у ш

2) Берілген дыбыстарға тиісті дауыссыз дыбыстан қосып, буын құрап, сөз жасаңдар( зат есім болу керек)

	е		е		е
	е		е		е
	а		а		а
	а		а		а

3) Оқушылардың сауатты, қатесіз жазу дағдыларын қалыптастыру мақсатында:

Мысалы: шоф (о/е) р, тұ (йа/я) қ, аспа(з/с) шы, ж (ый/и) налыс, клу(п/б).
4) Бос тұрған тор көздерге әріптердітауып жазып, сөз құраңдар. Ол сөздердің бәрі де зат есімнен болу керек.

		р	т
		р	т
		р	т
		р	т
		р	т

Деңгейлік тапсырмалар.
1деңгей.

Мына сөздерде неше дыбыс және неше әріп бар?

Коньки, орындық, тақия.
2деңгей.

Әріпке қарағанда, дыбысы көп сөздерді тап және жаз.

Қоян, лагерь, аспазшы, ащы, қою, тұщы.
3деңгей. «Атаның ақылы» Берілген ақыл сөздердегі көп нүктенің орнына керекті сөздерді жазыңдар.

Ер жетіп, ..... керек.

Шынығып, .... керек.

Ақылың .... керек.

Біліміңмен .... керек.


Тақырыбы: Буын және сөз.

Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.

Қа-қа- алтын сақа ра-ра-

У-у- көгілдір ту са-са-

Ыл-ыл-
2) «Сөз құрау» Берілген сөздерден мағыналы бірнеше зат есімдер құрастыр.

Қолшатыр- қол,
3) «Баспалдақтан түсу» Бұнда берілген әріптерден бір әріп ала отырып, ( немесе қоса отырып) жаңа сөз жасау.

Шатақ орақ су

Атақ ......... ........

Тақ .......... ........

Ақ .......... .........
Деңгейлік топсырма.
1деңгей. Жоғалған буынды тап.

......лық , ша..... , бәй...шек , .....ым.

Буыннан сөз құра.

Дір, кө, гіл; лы, сау, ден, ғы; ра, гер, мұ;
3 деңгей.

Орны ауыстырылған әріатерден сөз құра.

1) ізлбекі 2) шырғақла 3) кәрбетйе 4) аснақтой

Тақырыбы: Сөз құрамы. Түбірлес сөздер.

Негізгі түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы туынды сөз жасаймыз.

Бір түбір сөзден бірнеше түбірлес сөздер жасаймыз.
1)Төмендегі сөздерден басқа сөз құра.

Кесе – есек зат-

Қала - қора -

Қалам - сама -

Салақ - тарақ –
2) Берілген сөздерге тиісті қосымша жалғап, сөйлемді аяқта.

Сиырды сауын... сауады. Қойды қой... бағады. Киімді тігін... тігеді. Тамақты аспаз... пісіреді.

Басқар, ойыншы, ойна, балақай, жұмысшы, ойыншық, балалық, жұмыскер, бастық, жұмыстар.

1)Түбірлес сөздерді табыңдар.

А) жазу, жазулар В) ән, әнші С) би, билер

2) Сөз құрамына ............. жатады.

А) дыбыс, үтір В) әріп, сөз С) түбір, қосымша

3) Түбірлес сөздерді көрсетіңдер.

А) тау, таулар В) қала, қалашық, қалалы С) оқу, оқулар

4) Сөз құрамын анықта. Жаңбырлы.

А) түбір В) түбір, қосымша С) қосымша

5) Қосымшаны дұрыс жалғаңдар. Бала

А) лық В) лік С) дық

Тақырыбы: Сөз және оның мағынасы.

Омоним – жазылуы бірдей, мағынасы әр түрлісөздер.

Антоним - мағынасы бір-біріне қарама – қарсы сөздер.

Синоним - жазылуы әр түрлі, мағынасы бірдей сөздер.

1)Берілген сөздерге мағыналас сөздер жазыңдар.

1. 
   елгезек –
   
2. 
   дәулет –
   
3. 
   зиялы –
   

Ұзын, қымбат, мағына, жұқа, үлкен, сырты, қысқа, арзан, мағынасыз, үлкен, іші, кіші,

қалың.

3)«Сәйкестендір» Тапсырма:- Бағдар арқылы жүйесіз орналасқан сөздерді сәйкестендір.

Алыс дәу

Ажар шалғай

Тамақ ауқат

Кесел науқас

1. Төмендегі сөздерге қарсы сөздер жаз.

Түн-

Жақсылық-

Ірі-
2 деңгей.

Берілген зат есімдерге төмендегі мәндес сөздерді жаз.

Еңбек-

Керекті сөздер: жолдас, іс, құрдас, жұмыс

1.«Үріп ауызға салғандай». Тұрақты сөз тіркесінің басқаша мағынасын анықта.

2. Басталған сөйлемді аяқта.

Қоян тез жүгіреді, ал тасбақа ....... .

Күн қысқарады, ...............

Тақырыбы: Мәтін.

Мәтін – жазба тілдің көрінісі.

Күшіктің көкірегі ақ болғандықтан оған Ақтөс деп ат қойды. Күшік Кәмшатқа бірден ұнады. Бір күні әкесі Кәмшатқа күшік әкелді. Күшік доп-домалақ, өте әдемі және тыным таппайды.

Мәтін дегеніміз не? Неше түрі бар? Сипаттау мәтіні дегеніміз не? « Бүркіт» сөзіне сипаттама бер.

Берілген үзінді мәтіннің қай түріне жатады? Әрі қарай толықтыр.

Біз сыныпты таза ұстаймыз. Өйткені, ол-біздің екінші үйіміз.Мұны балалардың бәрі жақсы түсінеді.
3 деңгей:

Аталған тақырып бойынша мәтін құрастыр. «Тоқылдақ- пайдалы құс».

Тірек сөздер: орман емшісі, айту, құрт-құмырсқа, бау-бақша, пайда келтіреді, зиянды жәндіктер, табиғат.


Тақырыбы: Күрделі сөздер.
1)Төмендегі атаулар бойынша біріккен сөздер жаз.

а) Кісі аттары: Қожахмет,

ә) Аң, құс, жәндік, өсімдік атаулары:

б) Жер-су, планета аттары:

в) Дене мүшелері:

г) Ойын атаулары:

ғ) Ән-күй, өлең атаулары:
2) Берілген қос сөздерді үлгі бойынша топтап жаз.

Жеті-сегіз, теп-тегіс, зәулім-зәулім, ауыл-аймақ, қатар-қатар, жап-жасыл, еміс-еміс, ата-баба, әп-әжептәуір.

Қосарлама қос сөздер:

Күшейткіш буын арқылы жасалған қос сөздер:

Деңгейлік тапсырма.
1деңгей:

Берілген күрделі сөздерді топта.

МТС, қараң-қараң, кіп-кішкентай, Талдықорған, кг, алтыбақан, жолбарыс, КазМУ,

ата-баба.

Біріккен сөздер Қысқарған сөздер Қос сөздер
2деңгей:

1)Мәтіндегі қос сөздерді тауып, арасынан тыныс белгісін қой, қалай жасалып тұр.

Түйе.

Сен «көс көс» деп айқайласаң,түйе қасыңа жетіп келеді.Ал егер міңгің клсе, « шөк шөк» деп шөгересің. Жайылымға шығарғың келсе, «арай арай» десең болғаны маң маң басып жайлымға келеді.

............ - тәуір ............. – шикі

............ – сары ............- шолақ
3 деңгей:

Қысқарған сөздердің толық атауын жаз.

АҚШ, ТМД, БҰҰ, КазҰПУ, ҚазМҰҰ, ҚХР, ҚПИ.

Тақырыбы: Сөйлем мүшелері.
1)«Диолог – ертегі». Бұл әдісте мұғалім ертегінің немесе әңгіменің бірінші сөйлемін бастап береді. Әр оқушы бір сөйлемнен қосып отырып, сыныптағы оқушы санына сәйкес сөйлемнен тұратын ертегі немесе әңгіме құрастырады.

Мысалы: Мен Қазақстан Республикасында тұрамын. .....

2) Бір тақырыпқа байланысты белгілі сұрақ жазып қоямын. Сол сұрақтарға жауап беру арқылы қай сөйлем мүшесі екенін табады, әңгіме құрады.
а) Түлкі қандай аң?

ә) Ол қайда мекендейді?

б) Немен қоректенеді?

в) Қандай зияны және пайдасы бар?

Арыстан аю қасқыр түлкі борсық

Сілеусін жолбарыстар түнде жортып

Тулаған аққан бұлақ тасқынында

Асаудан ойнақ болар балық шоршып.

Деңгейлік тапсырма.
1деңгей:

- тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерді берілген белгілермен қою арқылы ажырат

Жаз басталды. Радио қатты сөйледі. Данияр мектепке кірді. Жаңбыр жауды. Алмабек ауылға келді. Қоңырау соғылды.
2 деңгей:

Бастауыштан кейін сызықша қойып, асты сызылған сөйлемді сөйлем мүшесіне талда.