Астана
2017
3
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
© «ZERDELI» ақыл-ой
дамыту орталығы, 2017
© Барлық құқықтары
қорғалған, 2017
Кітапты авторлардың
рұқсатынсыз көшіріп
басуға, таратуға тыйым
салынады
Ы. Мәуіт, Қ. Қапатұлы,
Ә. Қайсаұлы, Ө. Қасыманұлы.
М 29 Математикалық сауаттылық. Тесттер жинағы. ІI бөлім. –
Астана: 2017. – 80 бет.
ІSBN 978-601-7828-53-0
ІSBN 978-601-7828-53-0
ӘОЖ 373.167.1
КБЖ 22.1 я 72
М 29
Алғы сөз
Жалпы, сауаттылық адамның білімділігіне қатысты
ұғым екені белгілі. Оқу, жазу, санау біліктіліктері қалыптасқан,
грамматикалық тұрғыда таза, қатесіз жаза, сөйлей, оқи алатын,
сондай-ақ дұрыс есептей білетін адам сауатты ретінде танылады.
Бүгінгі күн талабына сай жан-жақты дамыған, белсенді,
өмірге талпынысы, қызығушылығы бар адамды мектеп табалды-
ры ғынан дайындап шығарудың ең бір тиімді тәсілі ол – оқытудағы
математикалық сауаттылық.
Математикалық сауаттылық – математиканың әлем дегі
рөлін анықтау және түсіну, әр түрлі формада берілген сандық
ақпараттарды оқу, талдау, түсіндіріп беру, дұрыс негізделген
математикалық пайымдаулар айту, есептерді шығарудың тиімді
тәсілдерін табу, орындау, өзін-өзі тексеру, өмірмен байланыс тыру,
математикалық білімді өмірлік жағдаяттарда кездесетін түрлі
мәселелерді шешуде еркін қолдану болып табылады.
Білім саласына жаңаша сипатта «матема тикалық сауат-
тылық» ұғымы алғаш енгізіліп отыр. Жаңа форматтағы сынаққа
қойылған талап бойынша да бұл пән түрі ретінде оқушы мен
мұғалімге аса қиындық туғызуда. Осыған дейін математика жалпы
ғылым саласы ретінде оқытылып, мате матикалық сауаттылық
жеке дара қарастырылмаған дық тан мектеп мұғалімі бұл бағытты
қалай оқыту, қалай даярлау керектігінде қиыншылыққа тіреліп
келген еді. Сонымен қатар матема тикалық сауаттылық мазмұны
нені қамтиды, неге аса мән беру керек, тапсырмалар мазмұны
мен жүйесі қалай құрылады деген сұрақтар мектеп мұғалімін
жиі мазалап кетті.
Осы бағытта көптеген ізденіс жұмыстарын жасап, ғылыми
әдебиеттерді оқып танысып, көп жылғы математика саласын-
дағы тәжірибені басшылыққа ала отырып, математикалық сауат-
тылық мәселесіне арналған тапсырмалар жиынтығын жасап
екінші бөлімін ұсынып отырмыз. Қазіргі таңдағы ұлттық бірыңғай
тестілеуге арналған математикалық сауаттылық төмендегідей үш
4
5
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
үлкен тақырыпты қамтиды. Бірінші, функционалдық сауаттылық.
Бұл математикалық құзыреттілік ұғымымен тікелей байланысты.
Математикалық құзыреттілік – нәтижелерді түсіндіру,
талдау және түрлендіру, математикалық модель құрастыру,
қатынастарды анықтау, шынайы өмірде пайда болған мәселелерді
шешу үшін математиканы дәлме-дәл қолдану қабілеттілігі. Міне,
осы қабілеттілікті оқушы бойына сіңіру бүгінгі пән мұғалімі-
нің басты міндеті. Осы міндетті жүзеге асыруда біздің ұсынып
отырған әдістемелік құрал мұғалімнің әдістемелік және теория-
лық тұрғыда математикалық сауаттылықты үйретуіне жауап
береді деп ойлаймыз. Екінші, логика. Бәсекеге қабілетті ұрпақ
қалыптастырамыз дейді екенбіз, олай болса оқушы логи касы
мықты болу керек. Сондықтан қазіргі таңдағы кез келген ем-
тихан формаларында жаттанды формулалардан гөрі, логикалық
бағыттарға басымдылық беріле бастады. Бұл, әсіресе, жаңа
форматтағы ұлттық бірыңғай тестілеудің математикалық
сауаттылығындағы маңызды ерекшеліктердің бірі. Үшінші, сандық
салыстыруға арналған тапсырмалар. Әдістемелік құралда осы үш
маңызды тақырыптарға байланысты есептер толық қамты лып,
көрініс тапқан. Сондықтан бұл әдістемелік құрал математи калық
сауаттылық туралы толық түсінік қалыптастыра алмай отырған
оқушы үшін де, мұғалімдер үшін де таптырмас құрал болатынына
сеніміміз кәміл.
Ұсынылып отырған құралда білім саласының жаңаша міндет-
тері айқын көрініс тауып, атап айтқанда, мектеп оқушылары-
ның функционалдық сауаттылығы оқушының пәнді терең түсіну
қабілетін дамытуға, алған білімін сыныптан тыс жерде, кез
келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз етуге, яғни,
оқушылардың мектепте алған білімдерін өмірде тиімді қолда нуына
үйретуге бағытталды.
МАТЕМАТИКАЛЫҚ
САУАТТЫЛЫҚ
1. Су толтырылған флягтың массасы 29 кг. Ондағы судың
жартысын құйып алған соң, флягтың қалған сумен массасы 16 кг
болды. Бос флягтың массасы неше килограмм?
A) 3 кг
B) 4 кг
C) 2 кг
D) 5 кг
E) 13 кг
2. Екі қаладан бір-біріне қарай екі пойыз жолға шықты.
Кездескенше бірінші пойыз 78 км, ал екінші пойыз біріншіден 3
есе артық жол жүрді. Екі қаланың ара қашықтығы қанша?
A) 78 км
B) 234 км
C) 312 км
D) 390 км
E) 200 км
3. Төмендегі екі фигурадан құрастырылмайтын суретті тап.
6
7
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
4. «Зерделі» ақыл-ой дамыту орталығында 90 оқушы
математикалық олимпиадаға дайындалады. А және Б тобында –
66 оқушы, Б және С тобында – 54 оқушы бар болса, Б тобында
қанша оқушы бар?
A) 24
B) 30
C) 20
D) 66
E) 54
5. Ерлан балық аулауға барды. Ол өзенге дейін жаяу барады да,
келерінде велосипедпен келеді. Барлық жолға 40 минут кетеді.
Келесі күні ол өзенге барғанда да, келгенде де велосипедпен
жүріп, жолға 20 минут қана кетіреді. Егер ол өзенге дейін жаяу
барып, жаяу келсе, жолға неше минут кетуі мүмкін ?
A) 10
B) 30
C) 20
D) 60
E) 54
6. Математикадан өткен аудандық олимпиадада 6 оқушы бірдей
балл жинап, жеңімпаз болды. Облыстық олимпиадаға осы
жеңімпаз оқушылардың ішінен 2 оқушыны жіберудің неше
нұсқасы бар?
А) 15
B) 12
C) 24
D) 16
E) 32
7. Мектеп бітірген 80 оқушы ҰБТ
тапсырған. Диаграмма бойынша
қанша оқушы 80 ұпайдан жоғары
жинады?
A) 8
B) 14
C) 20
D) 28
E) 30
8. Доптың келесі қасиеті бар: егер доп белгілі биіктіктен жерге
құласа, онда ол сол құлаған биіктіктің жартысындай биіктікке
қайта секіреді. Доп белгілі биіктіктен құлап, 3 рет секірді.
Соңғысында 1м биіктікке секірді. Доп қандай биіктіктен құлады?
А) 9
В) 10
С) 5
Д) 6
Е) 8
9. Интернет жүйесіне қосумен айналысатын компания үш түрлі
тарифтік жоспар ұсынады.
Тарифтік
жоспар
Абоненттік төлем
Трафик үшін төлем
Жоспар
«0»
Жоқ
10,5 теңге 1 Мб үшін
Жоспар
«500»
5200 теңге 500 Мб үшін
бір айдағы трафик
10 теңге 1 Мб үшін, егер
500 Мб-тан асатын болса
Жоспар
«800»
7200 теңге 800 Мб үшін
бір айдағы трафик
7,5 теңге 1 Мб үшін, егер
800 Мб-тан асатын болса
Тұтынушы өзінің трафигі айына 600 Мб деп болжап, ең арзан
тарифтік жоспарды таңдайды. Егер шынында да 600 Мб болса,
тұтынушының бір айда төлейтін төлемақысын табыңыз.
A) 7500 теңге
B) 6200 теңге
C) 5200 теңге
D) 6300 теңге
E) 7200 теңге
8
9
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
10. Өлшемі 7x7x7 куб боялып және өлшемі 1x1x1
болатын кішкентай кубиктарға бөлінді. Қанша
кішкентай кубиктардың екі жағы да боялған?
А) 64
В) 100
С) 126
D) 60
E) 120
11. Жұмысшы 3 күн жұмыс істеп 340 бұйым дайындады. Бірінші
күні ол жоспарды орындады, екінші күні жоспарды 15%-ке
артық орындады, ал үшінші күні екінші күнге қарағанда 10
бұйым артық дайындады. Жұмысшы әр күн сайын қанша бұйым
дайындағанын анықтаңыз.
A) 100; 115; 125
B) 98; 116; 126
C) 104; 113; 123
D) 102; 114; 124
E) 90; 125; 135
12. Матаны жуғаннан кейін оның ұзындығы алғашқы ұзындығының
1
16
-іне, ал ені алғашқы енінің
1
15
-іне қысқарады. Матаның
алғашқы ұзындығы 80 см. Матаның жуғаннан кейінгі ауданы 4,2
м
2
болуы үшін, оның алғашқы ені неше сантиметр болу керек?
A) 6 см
B) 5 см
C) 5,8 см
D) 6,2 см
E) 4 см
13. А, В, С үш адамның ішінде A-ның жылдамдығы 100 м/мин, B-
ның жылдамдығы 80 м/мин, C-ның жылдамдығы 75 м/мин. А
шығыс елді мекеннен, В мен С батыс елді мекеннен бір уақытта
шықты, жолда А мен В кездескеннен кейін 3 минуттан кейін А
мен С кездесті. Шығыс-батыс елді мекендердің ара қашықтығын
табыңдар.
A) 20 км
B) 525 м
C) 18900 м
D) 15400 м
E) 19 км
14. Тасымалдау компаниясы 200 жәшік әйнек тасымалдаған. Әр
жәшіктің тасу ақысы 15 доллар. Егер бір жәшік бүлінсе, сол
жәшіктің тасу ақысын ала алмайды және оған 100 доллар
төлейді. Олар нәтижесінде 2540 доллар алған, сонда неше жәшік
бүлінген?
А) 15
B) 12
C) 4
D) 2
E) 22
15. А дорбаға 37 ақ доп пен 30 қара доп, ал В дорбаға 60 қара доп
салынған. Үсен әр рет А дорбадан қарамай екі допты сыртқа
алып тастап отырды. Егер алынған екі доптың түсі бірдей болса,
Үсен В дорбадан бір қара допты А дорбаға салады. Егер алынған
екі доп әр түсті болса, онда ол ақ допты қайта А дорбаға салады.
Үсен осылайша 65 рет алғаннан кейін А дорбада неше доп қалды
және олардың түстері қандай?
А) 2 ақ доп
B) 2 қара доп
C) бір қара, бір ақ доп
D) екі қара, екі ақ доп
E) үш ақ, бір қара доп
16. «ЗЕРДЕЛІ» деген сөз бен 2017 санның цифрларын төмендегідей
ауыстырып орналастырдық.
ЗЕРДЕЛІ 2017
ЕРДЕЛІЗ 0172
10
11
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
РДЕЛІЗЕ 1720
...........................
«ЗЕРДЕЛІ 2017» деген жазу қайталанып нешінші жолға
жазылады?
А) 8
В) 15
C)28
D) 35
E) 29
17. Пойыз ұзындығы 475 м көпірден 45 секундта өтті, ал станция
кезекшісі тұсынан 20 секундта өтті. Пойыздың ұзындығын
табыңдар.
А) 211
B) 380
C) 400
D) 855
E) 350
18. Суреттегі дөңгелектің ауданы мен тіктөртбұрыштың ауданы тең.
Дөңгелектің ауданы 28 см
2
болса, боялған бөліктің ауданы
қанша?
А) 21
B) 25
C) 28
D) 16
E) 24
19. Дорбада 4 ақ, 7 қара, 8 қызыл шар бар. Алынған шарлардың
ішінде міндетті түрде 6 бірдей түсті шар болу үшін қарамай кем
дегенде неше шар алу керек?
А) 7
B) 15
C) 12
D) 6
E) 19
20. 𝑝𝑝𝑝𝑝, 𝑞𝑞𝑞𝑞 жай сандар (1 мен өзінен басқа бөлгіші болмайтын сандар).
3𝑝𝑝𝑝𝑝 + 5𝑞𝑞𝑞𝑞 = 31 болса, 𝑝𝑝𝑝𝑝 + 𝑞𝑞𝑞𝑞 -ді табыңдар.
А) 7 немесе 9
B) 9 немесе 11
C) 11
D) 6
E) 10
21. 42 оқушы серуендеу үшін төрт адамдық және алты адамдық 9
қайыққа отырды. Қайықтарға оқушылар түгел отырғанда бос
орын қалмады. Оқушылар серуендеу үшін төрт адамдық неше
қайыққа және алты адамдық неше қайыққа отырды?
А) төрт адамдық 6 қайық, алты адамдық 3 қайық
В) төрт адамдық 5 қайық, алты адамдық 2 қайық
С) төрт адамдық 5 қайық, алты адамдық 3 қайық
D) төрт адамдық 3 қайық, алты адамдық 4 қайық
Е) төрт адамдық 4 қайық, алты адамдық 4 қайық
22. Айлақта екі орындық және үш орындық барлығы 10 қайық
тұрған еді. Осы қайықтарға 24 адамды орнластыруға болады.
Айлақта неше екі орындық, неше үш орындық қайық тұрғанын
анықтаңыз.
А) 8; 2
В) 6; 4
С) 3; 7
D) 5; 5
Е) 1; 8
23. 10 санын төрт тақ санның қосындысы түрінде неше рет жазуға
болады?
А) 1
В) 2
С) 3
D) 4
Е) 5
12
13
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
24. Бір сынып оқушылары бір-біріне кітаптар сыйлады. Егер 380
кітап алмастырылған болса сыныпта қанша оқушы бар?
А) 10
В) 28
С) 25
D) 20
Е) 19
25. Жүгіруге барлығы 36 спортшы қатысты. Арманнан озып келген
спортшылар саны одан кеш келген спортшылар санынан 4 есе аз.
Арман нешінші орынды иеленді?
A) 7
B) 21
C) 8
D) 20
E) 9
26.
𝑚𝑚𝑚𝑚
𝑛𝑛𝑛𝑛
= 1
2
3
екені белгілі болса,
𝑚𝑚𝑚𝑚+2𝑛𝑛𝑛𝑛
𝑚𝑚𝑚𝑚
өрнегінің мәнін табыңыз.
А)
2
5
B) 3
2
3
C)
5
11
D) 2
1
5
E) 15
27. Құсбегі бір көгершінді 4000 теңгеге сатып алды, содан кейін оны
4500 теңгеге сатты. Кейінірек өкініп сол көгершінді 5000 теңге
беріп қайтадан сатып алады. Екі күннен кейін қайтадан
көгершінді 5500 теңгеге сатты. Құсбегі осы саудада неше теңге
пайда тапты немесе неше теңге шығын кетірді?
A) 1000 теңге пайда тапты
B) 1000 теңге шығын кетірді
C) не пайда таппады, не шығын кетпеді
D) 500 теңге пайда тапты
E) 500 теңге шығын кетірді.
28. Графикті пайдаланып, ең биік оқушы мен ең аласа оқушының
орташа бой биіктігін табыңдар.
А) 165
B) 170
C) 167
D) 167,5
E) 168
29. Бір газеттің ортасынан алынған екі
беттің оң жағында 4-бет, сол жағында
9-бет деп жазылған. Газет неше
беттен тұратынын анықтаңыз.
A) 10
B) 11
C) 12
D) 13
E) 15
14
15
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
30. Әрбір
бағандағы және қатарлардағы
сандардың қосындылары
тең болса,
А+В+С+D неге тең?
A) 15
B) 18
C) 21
D) 27
E) 23
31. K және M нүктелері ABCD тіктөртбұрышының AC диагоналын
бірдей үш кесіндіге бөледі. А және В бағандарындағы мәндерді
салыстырыңыз.
A) шарт жеткіліксіз
B) AC) анықтау мүмкін емес
D) A>B
E) A=B
32. Марат пен Саматтың салмағын қосқанда 150 кг, Самат пен
Қанаттың салмағын қосқанда 165 кг, Марат пен Қанаттың
салмағын қосқанда 155 кг болатыны белгілі. Саматтың салмағы
қанша килограмм?
А) 65 кг
В) 70 кг
С) 90 кг
D) 85 кг
Е) 80 кг
A
B
C
5
4
8
D
8
3
4
1
1
33. Кестеде машиналардың бағасы мен түрлері берілген. Автосалон
10 700 000 теңгеге бірнеше машина сатты. Автосалон А
машинасынан екі машина сатса, неше В машинасын сатқан?
Машина
түрлері
Бағасы
Дана
Барлық машинаға
төленген ақша
А
1 200 000 теңге
2
10 700 000 теңге
В
1 500 000 теңге
?
С
1 900 000 теңге
?
A) 3
B) 6
C) 4
D) 5
E) 2
34.
саны қандай цифрмен аяқталады?
А) 9
В) 1
С) 5
D) 7
Е) 3
35. Егер
болса, онда
өрнегінің мәнін табыңыз.
А) 5
В) 4
С)
D)
Е)
1000
3
2
=
x
y
2
2
3
2
y
xy
x
xy
−
+
3
2
1
2
1
2
16
17
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
36. Ойын кубигінің жақтарында сәйкесінше 1, 2, 3, 4, 5, 6 нүктелер
белгіленген. Суретте бірдей төрт кубик бар. Осы кубиктердің
төменгі жағындағы нүктелердің қосындысы нешеге тең?
А) 24
В) 21
С) 19
D) 17
E) анықтау мүмкін емес
37. Олжас 3 ойыншық сатып алды. Бірінші ойыншыққа ол
қолындағы ақшасының жартысын және оған қоса 1 евро
жұмсады. Екінші ойыншыққа ол қолында қалған ақшасының
жартысын және оған қоса 2 евро берді. Ең соңында, үшінші
ойыншыққа ол қолында қалған ақшасының жартысын және оған
қоса 3 евро берді. Осыдан соң оның қолында ақша қалмады.
Бастапқыда Олжастың қанша ақшасы бар еді?
A) 36 евро
B) 45 евро
C) 34 евро
D) 65 евро
E) 100 евро
38. Тізбектелген 6 жұп санның қосындысы 210 шығады. Олардың
соңғы үшеуінің қосындысын тап?
A) 108
B) 105
C) 114
D) 120
E) 102
39. Үшбұрыштың қабырғаларының ұзындығы натурал санмен
өлшенеді. Оның периметрі 12 см. Берілген сандардың қайсысы
осы үшбұрыштың ауданы болуы мүмкін?
A) 6
B) 12
C) 24
D) 4
E) 16
40. 5...4...6...3 сандарының араларына «+», «∙», «-» таңбаларын бір
реттен ғана қолданып есептеулер жасады. Шықпайтын нәтижені
көрсетіңіз.
A) 17
B) 21
C) 26
D) 19
E) 23
41. Суретте бір-бірінің үстіне жиналған
кубтардың алдынан қарағандағы
көрінісі берілген. Осы жерде барлығы
қанша куб бар?
A) 6
B) 8
C) 9
D) 10
E) 11
42. 0 < 𝑦𝑦𝑦𝑦 < 𝑥𝑥𝑥𝑥 болғанда, төмендегілердің қайсысы дұрыс?
А)
𝑥𝑥𝑥𝑥−𝑦𝑦𝑦𝑦
𝑦𝑦𝑦𝑦
< 0
B)
𝑦𝑦𝑦𝑦−𝑥𝑥𝑥𝑥
𝑥𝑥𝑥𝑥
> 0
C)
𝑥𝑥𝑥𝑥+𝑦𝑦𝑦𝑦
𝑥𝑥𝑥𝑥
< 1
D)
𝑥𝑥𝑥𝑥−𝑦𝑦𝑦𝑦
𝑥𝑥𝑥𝑥
< 1
E)
𝑥𝑥𝑥𝑥+𝑦𝑦𝑦𝑦
𝑦𝑦𝑦𝑦
< 1
43.
2
3
+
3
2
+
2
3
+
3
2
+ ⋯ +
2
3
=? Осындай 29 санның қосындысы неге
тең ?
А) 10
B) 21
C) 28
D) 31
E) 15
18
19
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
«ZERDELI» ақыл-ой дамыту орталығы
+7778 000 95 25, +7778 698 92 05, +7172 48 25 25, +7172 48 32 32
44. Суретте ABCD және EFCN
шаршылары берілген. ABCD
шаршысының
ауданын
табыңдар.
A) 100см
2
B) 81 см
2
C) 121 см
2
D) 64 см
2
E) 144 см
2
45. Туған күнге 6, 7, 8, 9 және 10 жастағы 12 бала қатысты, төрт
бала 6 жаста болды, ең көбі 8 жастағы балалар, осы 12 баланың
орташа жасын табыңыз.
A) 6
B) 6,5
C) 7
D) 7,5
E) 8
Достарыңызбен бөлісу: |