Зертханалық жұмыс №1. Жұмыстың тақырыбы: Сутегін алу және оның қасиеттерімен танысу. Жұмыстың мақсаты

Сонан соң сынауықты газ шығатын түтігі бар тығынмен бекітіңдер. Сынауықтың ауыз жағы сәл көтеріңкі болсын. Сонан 
соң сынауықты газ шығатын түтігі бар тығынмен бекітіңдер. Түтіктің сыртқы имек ұшын ішінде суы бар 
кристалдағышқа батырып, іші суға толтырылған сынауықты кигізіңдер. (Тек естеріңде болатыны, сынауықтағы 
марганец қышқыл калийді біраз қыздырғаннан кейін оттегі бөлініп, сынауықтың ішіндегі ауаны ығыстырдыау деген 
кезде, суы бар төңкерілген сынауықты газ шығатын түтікке кигізіңдер). Сөйтіп, оттегімен сынауықты немесе цилиндрді 
толтырып алыңдар, себебі оны кейінгі тәжірибелерге пайдаланасыңдар. Марганец қышқыл калийді қыздырғанда 
реакция бір қалыпты жүреді. Тәжірибеге қажетті құралды құрастыру онша күрделі емес. Біріншіден, марганец қышқыл 
калийді қыздырғанда оттегімен бірге шығатын алынған заттың майда кристалдары болады, ол кейде түтікті бекітіп 
тастауы мүмкін. Ол өтіп кетпес үшін сынауықтағы тығынның алдына мақта салып қойған жөн. Екіншіден, алынған зат 
түгелдей пайдаланылмайды. Оттегінің белгілі бір бөлігі марганецтің (ІV) және калийдің оксидтерінде қалып қояды. Егер 
оттегін жоғарыда айтылғандай су үстінде жинаған жағдайда, марганец қышқыл калийді қыздыруды тоқтатқан кейін, газ 
шығатын түтікті судан тез шығарып алу керек, Әйтпесе, қыздырылған сынауықтың ішіне су еніп кетеді. Реакция 
теңдеуін жазыңдар.
№3-3. Сутегі пероксидінен оттегін алу. Ол үшін аузы кеңдеу колба немесе стақан алып, ішіне бірнеше тамшы 
сутегі пероксидін құйыңдар. Үстіне бір түйір марганец оксидін немесе марганец қышқыл калий тұзын (катализатор 
ретінде) салыңдар. Реакция лезде оттегін бөлу арқылы жүреді. Бұл экзотермиялық процесс болғандықтан, 
температураның көтерілуінен сұйықтық қайнағандай бұрқырап кетеді. Бөлінген оттегін шала жанған шырпымен 
тексеріп көріңдер. Реация теңдеуін жазыңдар. Оттегінің химиялық қасиеттері.
№3-4. Заттардың оттегінде жануы. Заттар оттегінде ауаға қарағанда әлдеқайда күшті жанады. Кейбір ауада 
жанбайтын заттар оттегінде жан-жаққа ұшқын шығарып, жақсы жанады. Мысалы, сұйық оттегі құйылған сынауыққа 
ағаш жаңқасы лаулап жанады. Ұсақталған заттардың қайсысы болмасын газ күйіндегі немесе сұйық күйіндегі оттегінде 
өте жақсы жанады, өйткені олардың оттегімен жанасатын беттері үлкен болады.
№3-5. Натрийдің оттегінде жануы. Натрийдің бір түйірін керосиннен алып, сүзгі қағазымен сүртіп, құрғатыңдар 
және cыртындағы қабыршықтарынан тазартыңдар, Оны темір қасыққа салып, қасықтың түбіне асбест қағазын немесе 
асбест мақтасын төсеңдер. Спирт шамның жалынында балқығанша қыздырыңдар. Балқып жана бастаған натрийды 
ішінде оттегі бар шыны ыдысқа аздап су құйып, қасықты шайыңдар. Алынған ерітіндіні қызыл лакмус қағазымен сынап 
көріңдер. Реация теңдеуін жазыңдар.
№3-6. Көмір мен темірдің оттегінде жануы. Көмір мен темірдің оттегінде жануын бір мезгілде жасауға болады. 
Ол үшін ағаш көмірінің бір түйірін алып, ине ұшына шаншыңдар. Иненің өзін қол күймес үшін ағаш жаңқасына 
қадаңдар. Осыдан кейін ағаш көмірін қызарғанша қызыдырып, лезде оттегі толтырылған шыны ыдысқа салыңдар. Осы 
кезде шыны ыдысқа жіберілетін оттегінің ағынын күшйтіңдер. Алғаш ағаш көмірі жарқырап жанады, соңынан жан-
жағына ұшқын шығарып, ине жана бастайды. Реация теңдеуін жазыңдар.
№3-7. Фосфордың оттегінде жануы. Темір қасыққа қызыл фосфор ұнтағын салып, спирт шамның жалынында 
қыздырыңдар. Фосфор жана бастаған кезде оттегіне толтырылған шыны ыдысқа салыңдар. Ол қою ақ түтін түзе, көз 
қаратпайтын жалын шығарып жанады. Осы кезде шыны ыдыстың аузын қатырмақағазбен жауып, артық алынған 
фосфор болса суға салып өшіріңдер. Түзілген фосфор ангидридін суда ерітіп, оны көк лакмус қағазы арқылы сынап 
көріңдер. Фосфор жаққан қасықты тәжірибеден кейін отқа ұстап, біраз уақыт қыздырыңдар. Реация теңдеуін жазыңдар.
№3-8. Магнийдің оттегінде жануы. Магний оттегінде басқа заттарға қарағанда өте жақсы жанады. Бір тілім 
магний таспасын алып оралма тәрізді араңдар. Оны қысқышпен қысып тұтандырыңдар. Магнийді жана бастаған кезде 
ішіне оттегі толтырылған шыны ыдысқа салыңдар, ол көз тартпайтын жарық шығара жанады. Жанған магнийге тек 
қоңыр көзілдірік арқылы ғана қарауға болады. Магний оксидіне су құйып, қызыл лакмус қағазы арқылы сынаңдар. 
Реация теңдеуін жазыңдар.
№3-9. Озонды марганец қышқыл калийден не барий пероксидінен алу. Зертханада озонды, марганец қышқыл 
калийге немесе барий пероксидіне концентрациялы күкірт қышқылымен әсер ету арқылы алады. Ол үшін мынадай 
тәжірибе жасаңдар. Кәрлен тостағаншаға бір-екі тамшы концентрациялы күкірт қышқылын тамызып, үстіне марганец 
қышқыл калий тұзының түйірлерін салыңдар. Озонның бөлінгендігін білу үшін, иодты калийдің ерітіндісі мен крахмал 
желімтігіне малынған сүзгі қағазын әлгі қоспаның үстіне жақындатып, қағаздың көгеріуне көңіл бөліңдер. Сынауыққа 
0,5-1 г шамасында барий пероксидін салып, үстіне бірнеше тамшы концентрациялы күкірт қышқылын құйыңдар. 
Қоспаны қар және тұз салынған суға салып, таяқшамен қозғап араластырыңдар. Озонның бөлінгенін анықтаңдар. Реация 
теңдеуін жазыңдар. 

жүктеу/скачать 0,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: