Зиянды заттар жєне кєсіптік ауруларды ескерту

Биогеохимия және экотоксикология пәні

2. 
   Ауыр металдардың ағзаға әсері. Күміс.
   

• 
  Күміс, 
  
• 
  су, 
  
• 
  халық емі, 
  
• 
  күміс ыдыстар, 
  
• 
  медицина
  

• 
  Бөлісу…
  

Құрылғы екі түрлі күміс су жасай алады:

1. Ауыз су, күміс иондарының концентрациясы — 35 мкг/литр. Мұндай су санитарлық нормалара бойынша тамаққа(әшуге) жарамды деп саналады (СанПиН 2.1.4.539-96 бойынша ауыз суының күмістік құрамы 50 мкг/литр)ге шейін. Дәрігерлер бұл суды сусын ретінде және түрлі кеселдерді болдырмау шарасы ретінде де пайдалануға болады деп кеңес береді.

Орасан зор пайдасы — асқазан мен ішек жолдарындағы ауыруларды емдеуі(болдырмауы). Тамақ даярлаған кезде де қолданған дұрыс. Түрлі тосаптар мен тұздаулар жасағанда да пайдасы зор. Ыдыстар мен бала ойыншықтарын жуу арқылы бактерияларға қарсы шараларға да таптырмайды.

2. Күміс иондарының концентрациясы 10 000 мкг/литр болатын су. Мұндай суды өкпе-бронх ауыруларына қарсы(ингаляция), жуынуға, өсімдіктерді суғаруға, жеміс-жидектреді жууға қолданған абзал.

Қазақ халқы ежелден күміске ерекше мән берген. Күмістің адам ағзасына пайдасы бар деп сенген жұрт күміс ыдыстан тамақ ішіп, күміс әшекейлер тағып, сәби дүниеге келгенде нәрестені күміс теңге салынған суда шомылдырып, «Баланың күні күмістей жарық болсын» деген жоралғы жасаған. Металдың өзінің әдемілігімен қатар, таңғажайып емдік қасиеті де жоқ емес. Кейбіреулердің айтуынша, ол адам ғұмырын ұзартады- мыс.

Әлі күнге дейін кей өңірлерде сәбидің “бірінші тісінің шығуына” байланысты күміс қасық сыйлау дәстүрінің сақталғаны да кездейсоқ жайт емес. Ерте заманнан бері күмістің түрлі жамандықтан сақтайтын қасиеті бар деген де сенім бар. Күмістің бұл қасиетін молдалар суды тазарту үшін де қолданған.

Халқымыз қадір тұтатын күміс — жұмсақ, қақтауға төзімді, оңай өңделетін металл және жарқыраған ашық түсімен көз тартады. Оның осы қасиетін зергерлер барынша шебер пайдаланған.

Шеберлер әшекей бұйымдарды көбіне алтын мен күмістен жасаған. Қазақтар күмістің адамға игі әсер ететін айрықша қасиетін ерте кезден-ақ білген. Сондай-ақ, асыл тастардың қасиетіне сенушілік қазақ халқының тұрмыс -дәстүрінде әлі де болса сақталып келеді. Інжу көз қарашығын шел басудан, көз сүйелінен, ноғаладан, ал маржан дуаның әсерінен немесе азғындаушылыққа ұрынудан сақтайды. Сарғылт дүр (янтарь) тамақ ұрасы мен жемсау ісігін басады, әрі дұрыс жолға бастайды.

Күміс — ем

Күмістің адам ағзасына емдік қасиеті ерекше екенін медицина да дәлелдеп отыр. Емшілер өте ерте заманда-ақ күмістің қасиетін ерекше бағалаған. Мысалы, Үндістанда оны адам иммунитетін көтеруге қолданса, Египетте  жараға  жабыстырған. Ал, Ресейде шіркеулердегі күміс қосылған суды киелі деп санаған. Адамдар мұндай судың өмірлік қуат беретін ерекше сиқыры барлығына сенген. Ғалымдар болса, күмістің бұл қасиеттеріне  ХІХ ғасырдың аяғында ғана мән беріп зерттей бастапты. Сонымен, күміс адам ағзасына неліктен жақсы  әсер береді? Мәселе бұл металлдың өте күшті табиғи антисептикалық қасиетінде болып тұр. Күміс сумен әрекеттескенде иондалып, оның құрамында ұзақ сақталады. Сондықтан күміс қосылған су ағзадағы көптеген зиянды микроағзаларды жояды. Бұрын ауруға қарсы  дәрілер (антибиотиктер)  өндірілгенге дейін күмісті ем ретінде жиі пайдаланып келген. Кейін дәрілер пайда болысымен ол ысырыла бастапты. Бірақ антибиотиктерді көп ішкен адам ағзасы сол дәріге үйреніп, аурудың беті қайтпай қоятын кездері де болады. Ал, күміспен емделгенде ондай жағдай кездеспейді екен. Ол өзінің белсенділігін жоймайды.