1 В. Франкл теориясындағы өмірдің мәнділігіне сипаттама беру

Психология зеріттеушілерінің бірі – В.Франкл бойынша, адам өмірінің мәні ол баста берілмейді, оны іздеу керек, оны іздеудің үш жолы бар делінеді: біздің немен айналысуымыз (шығармашылық, жасау т.б.), біздің өмірден алатынымыз (күйзеліс, қуаныш т.б.), тағдырымызды өзгерте алмауымыз себепті, солай қабылдауымыз. Осы құндылықтардың үш бөлігі бар: жасампаздық, бастан өткеру, қарым-қатынас. 

Адам өмірінің мәнін табудың жолы ар-ұят дейді, В.Франкл. Ар-ұят – белгілі бір жағдайда өмірдің мәнін интуитивті іздеу. Өмірдің мәні дегеніміз бақытқа жетіп, өмірдің рахатын іздеу емес, жасампаздық, бастан өткізу, қарым-қатынас құндылықтарын іске асыру. 

Өзін-өзі белсендіру мақсаты – қас-қағым сәтте толыққанды өмір сүру. Бірақ адам бұл уақыттың қысқа екенін сезінбейді, егер адамның өмірі мән-мағынаға толы болса, ол өзін толық аша алса, өзінің қажеттілігін сезіне білсе, ол өзіне де, өз өміріне де өте риза болып, өмірінің ақырына дейін белсенділігін жоғалтпай, өмірінің табыстарына қуанып, өзінің істеріне көңілі толумен болады. 

Франклдің айтуынша,адамның мінез-құлқының қозғаушы күші сыртқы әлемде болатын өмірдің мәнін табуға және оны жүзеге асыруға деген ұмтылыс деп тұжырымдайды. Адамның басты қасиеттерінің бірі, қарсы мәнге деген ерік-жігер, өзін-өзі төмендету комплексі мен ләззат алу принципінің орнын толтыруға бағытталған.Мағынаны іздеу адамның негізгі мотивациялық күші болып табылады және адамдарға шиеленіссіз күй емес, керісінше оларға лайықты қандай-да бір мағынаға ұмтылу қажет деп есептеді.Мағыналарға ұмтылу көңілсіз болған кезде, енжарлық пен зеріктік пайда болады.Адамның мәнге ұмтылысы көңілі қалған кездегі жағдай, Франкл бойынша экзистенциалды философтар жазған экзистенциалды вакуум деп аталады.Мағыналыққа ұмтылыстың күйзелуінен пайда болатын невроз, клиникалық симптомдарға әкелуі мүмкін.1950-1960 жылдары Франкл өмірдің мәнін жоғалтудың таралуын атап өтті.Ол статистикаға сәйкес, депрессия, нашақорлық, маскүнемдік аурулары көбейеді, агрессия да көбейеді.Репрессияланған жыныстық инстинкттер агрессияны тудырады деп санайтын Фрейдтен айырмашылығы, Франкл сонымен бірге өмірдегі мәннің болмауын агрессияның маңызды себебі деп санады.Франклдың пікірінше, маскүнемдер мен нашақорлар - бұл өмірлік мәні жоқ немесе оны жоғалтқан, экзистенциалды вакуумды, ішкі бос орынды, болмыстың мағынасыздығын сезінетін адамдар.

Франклдің көзқарасы бойынша мағына тек субъективті нәрсе емес - адам оны ойлап таппайды, бірақ оны қоршаған әлемнен табады.Ол адамның өз өмірін мәнді ете алатын үш әдісін атайды:

Біріншісі,жетекші рөл шығармашылыққа, еңбекке тағайындалатын іс-шаралар (мақсатсыз емес, қоғам өміріне үлес ретінде);

Екіншісі,бізге өнер туындылары туралы, табиғат туралы, сүйіспеншілік сезімдерінің тәжірибесі туралы ойлауды беретін тәжірибелер;

Үшіншісі,адамға түскен үлеске, бастан кешкен азап пен айырылуға байланысты мағынаны іздеу.

Ол үшінші жолды - азап шегудің мағынасын табу жолын тек алғашқы екеуі болмаған жағдайда ғана қолдану керектігін баса айтады.Фрэнкл Холокост кезінде концлагерьде болған кезде өзі үшін үшінші жолды ашты және бұл жол оған азап шегуге көмектесті.Франкл өзінің кітабында азап шегудің мағынасын табудың мысалын келтіреді:

Бірде егде жастағы дәрігер қатты депрессияға байланысты менімен кеңескен.Ол екі жыл бұрын қайтыс болған және бәрінен артық жақсы көретін әйелінен айырылуды жеңе алмады.Мен оған қалай көмектесе аламын?Мен оған не айтуым керек еді?Мен ештеңе айтпадым, керісінше сұрадым:«Дәрігер, егер сіз алдымен қайтыс болып, әйеліңіз сізсіз өмір сүруі керек болса, не болар еді?»Ол: «О, бұл оған қорқынышты болар еді. Ол қалай азап шегер еді!« Содан кейін мен: «Көрдіңіз бе, дәрігер, енді ол азап шекпеуі керек. Сіз оны өмір сүріп жатқан кезде оны азаптан құтқарасыз.Бірақ оны азаптан құтқару үшін, сіз онсыз өмір сүріп, оны жоқтап, азабыңызбен оны төлеуіңіз керек ».Дәрігер үндемеді, қолымды қысып, сабырлы түрде кабинеттен шықты.Дейді Виктор Франкл өзінің «Адамның мағынаны іздеуі» кітабында.