Академиялық хат

жүктеу/скачать 261,27 Kb.

Дата	20.05.2020
өлшемі	261,27 Kb.
	#70064

Байланысты:
Академиялық хат.pptx Расул Османов мс 103.pptx

«Зерттеушілер қазақ топонимдерін мынадай екі топқа бөледі

Академиялық хат

-1-

Академиялық жазылым мәтін түрінде жүзеге асырылады. Мәтіндер түрлі ойға қонымды ретпен жазылады. Хронологиялық рет – бұл уақыты бойынша баяндау реті. Мысалы, қаланың даму кезеңдері, шикізат өңделуінің реті, оқу процесінің сипаттамасы, т.б. тәрізді оқиға не процестер фазасының реттілігі.

-2-

Себепті-тексеру тәртібінде қандай да бір әрекеттің, оқиға не процестің себебі не салдары (нәтижесі) талқыланады. Мәтінде бір мезетте себебі де, салдары да талқылануы мүмкін. Мысалы, Шымкент қаласының әкімшілік мәртебесінің өзгеруінің немесе Түркістан облысының құрылуының аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуы жұмысына әсері.

-3-

Салыстыру/қарсы қою – бұл ойға қонымды тәртіп, онда екі не одан да көп құбылыстың не заттың арасындағы ұқсастық пен айырмашылықтар талқыланады. Мысалы, Қазақстанның белгілі бір аймағының елді дамытудың қандай да бір мемлекеттік бағдарламасын енгізуге дейінгі және кейінгі табысы.

-1-

Академиялық жазылым мәтін түрінде жүзеге асырылады. Мәтіндер түрлі ойға қонымды ретпен жазылады. Хронологиялық рет – бұл уақыты бойынша баяндау реті. Мысалы, қаланың даму кезеңдері, шикізат өңделуінің реті, оқу процесінің сипаттамасы, т.б. тәрізді оқиға не процестер фазасының реттілігі.

Әр абзац сөйлемдерден тұрады. Бір сөйлем аяқталған бір ойдан тұрады. Қарапайым сөйлем субъект пен етістіктен тұруы тиіс (бастауыш пен баяндауыш). Мысалы:

«Зерттеушілер қазақ топонимдерін мынадай екі топқа бөледі:

1) ана тілі негізінде пайда болған;

2) басқа тілдегі сөздер негізінде пайда болған».

-1-

Мәтін азатжолдардан тұрады. Азатжолдың үш элементтен тұратын құрылымы болады: барлық азатжолдың тақырыптық сөйлемі мен онымен байланысып тұратын тірек сөйлемдері болады, ал кейбір азатжолдың қорытынды сөйлемі де болады.

Басқы сөйлем азатжолдың негізгі ойын білдіреді. Ол тек азатжолдың тақырыбын атап қана қоймайды, сонымен бірге осы тақырыпты өзіне тән аясында шектеп тұрады. Ол толықтай бір азатжолда қарастырылуы мүмкін. Тақырыптық сөйлемнің өзіндік қырын атайтын бөлігі қорытынды ой деп аталады. Мысалы:

-2-

«Белгілі бір мемлекеттің географиялық жағдайын көрсету үшін қолданылатын кейбір ұғымдар әрқашан да нақты және дұрыс бола бермейді».

Тірек сөйлемдер тақырыпты дамытады. Олар егжей-тегжейлі ақпарат ұсына отырып, тақырыптық сөйлемді түсіндіреді немесе растайды. Жоғарыда келтірілген тақырыптық сөйлемге қатысты тірек сөйлемдерге бірқатар мысал келтірейік:

«Алыс шетел» және «жақын шетел» ұғымдары бұқаралық ақпарат құралдарында кейбір мемлекеттердің көршілік дәрежесін көрсеткісі келген жағдайда қолданылады.

Сонымен бірге бұл үнемі дұрыс бола бермейді, өйткені Қазақстанмен тікелей шегаралас жатқан Қытай мемлекеті «алыс шетелге», ал елімізбен мүлде шектеспейтін Украина «жақын шетелге» жатқызылады.

Сонымен бірге бұл үнемі дұрыс бола бермейді, өйткені Қазақстанмен тікелей шегаралас жатқан Қытай мемлекеті «алыс шетелге», ал елімізбен мүлде шектеспейтін Украина «жақын шетелге» жатқызылады.
Қорытынды сөйлем азатжолдың соңын білдіреді және оқырманның есінде сақтап қалуы үшін маңызды бір нәрсені баяндайды. Мысалы, осы азатжолдың қорытынды сөйлемі:
«Осыдан келіп шығатыны, ұғымдарды іріктеген кезде өте мұқият болу қажет, өйткені олардың кейбірі ғылыми ұғымды көрсетеді, ал шын мәнінде олай емес».
-4-
Басқы сөйлем өте жалпылама болмауы тиіс не мағынаны егжей-тегжейлі ашуы керек:
Көптеген топонимдердің моңғолдық шығу төркіні әрқашан да анық бола бермейді.
Ол топонимдердегі түбір сөз «Нарын» (Нарын, Нарынқол, Нарынқұм) моңғолдың нарийн сөзінің өзгеріске енген түрі болуы мүмкін және «жіңішке», «жұқа» (өте дәл) дегенді білдіцреді.
Қазақ топонимдерін дамытуға көптеген басқа да тілдер әсер етті (өте жалпылама).

Әр абзац сөйлемдерден тұрады. Бір сөйлем аяқталған бір ойдан тұрады. Қарапайым сөйлем субъект пен етістіктен тұруы тиіс (бастауыш пен баяндауыш). Мысалы:

Әр абзац сөйлемдерден тұрады. Бір сөйлем аяқталған бір ойдан тұрады. Қарапайым сөйлем субъект пен етістіктен тұруы тиіс (бастауыш пен баяндауыш). Мысалы:
«Зерттеушілер қазақ топонимдерін мынадай екі топқа бөледі:
1) ана тілі негізінде пайда болған;
2) басқа тілдегі сөздер негізінде пайда болған».
-1-
Мәтін азатжолдардан тұрады. Азатжолдың үш элементтен тұратын құрылымы болады: барлық азатжолдың тақырыптық сөйлемі мен онымен байланысып тұратын тірек сөйлемдері болады, ал кейбір азатжолдың қорытынды сөйлемі де болады.
Басқы сөйлем азатжолдың негізгі ойын білдіреді. Ол тек азатжолдың тақырыбын атап қана қоймайды, сонымен бірге осы тақырыпты өзіне тән аясында шектеп тұрады. Ол толықтай бір азатжолда қарастырылуы мүмкін. Тақырыптық сөйлемнің өзіндік қырын атайтын бөлігі қорытынды ой деп аталады. Мысалы:

жүктеу/скачать 261,27 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: