сарғайған жапырақ, қайнаған еңбек, қайтқан құстар , егін ...
І топ
Көбелек, гүл , көк майса, өрістен қайтқан малдар...
ІV топ
Мал төлдеп, жер бусанып, күн ұзарған, ояну ...
Тірек сөздер
арқылы қай жыл мезгілі екенін табу, жалғастыру.
Сабақтың тақырыбы:
« Жыл мезгілдері."
Болжау арқылы жаңа сабақ тақырыбын табу.
Әр топқа жыл мезгілдері туралы ертегі ,әңгімелер беріледі, әр топ
өздері талдап, баяндайды.
І топ
Ерте,ерте, ертеде атақты Жыл ақсақалдың Қыс, Күз дейтін екі ұлы, Көктем, Жаз дейтін екі қызы болыпты.Ұлдары мен қыздары есейгеннен кейін, Жыл ақсақал оларды алдына шақырыпты. — Ұлдарым мен қыздарым! Ақылдарың толысты, буындарың бекіді. Енді мен сендерге
үлкен сенім артып, зор міндет жүктегелі отырмын. Қалай көресіңдер? – деп, ол ұлдары мен қыздарына сынай қарапты. — Мен дайынмын!-дейді қызу қанды Қыс қатулы қабағымен сүзе қарап. — Мен де, – депті Көктем сұлу қасын керіп. — Мен де, – депті көңілшек Күз аузын бұртитып. — Мен де, – депті жадыраған Жаз. Жыл ақсақал оларға риза болады. — Ендеше, мен сендерге он екі Айды үш-үштен теңдей бөліп, енші бергім келіп отыр, – деп, Жыл ақсақал денесін тіктеп алады да,
— мына әр қағазға ай аттары жазылған. Әрқайсысың үш-үштен алатын болыңдар, – деп ораулы он екі қағазды шашып тастайды… Ұлдары мен қыздары шашылған қағаздарды таласып- тармасып алап жатады. — Сонымен сендер кезекпен үш ай жұмыс істейтін боласыңдар. Ал жолдарың болсын! Бірақ бір ескертерім сол, әрқашан халық үшін, адамдар үшін қызмет ететіндеріңді ұмытпаңдар, –
дейді де Жыл ақсақал кетуге ыңғайланады. Содан бері жылдың төрт мезгілі – көктем, жаз, күз, қыс адамдарға қалтқысыз қызмет етумен келеді.
ІІ топ
Табиғат құбылысының үнемі өзгеруі, оның төрт мезгілге бөлінуі адамзат
баласын сонау ерте заманнан толғандырған екен.
Жыл мезгілінің төрт маусымға бөлінуі туралы ел ішінде сақталған
Жыл ақсақал туралы аңыз бар. Жыл ақсақал бір жыл ішінде қолын төрт рет
сермейді екен . Әр сермеген сайын жеңінен үш құс ұшып шығады.
Әрбір құста төрт қанат, әрбір қанатта жеті қауырсыннан және әрбір
қауырсынның бір жағы ақ, екінші жағы қара болады екен.
Бұл не?
Бұл жылдың төрт мезгілі,
он екі ай, әрбір ай
ішіндегі төрт апта және
аптадағы жеті күнді,
ауысып отыратын күн
бен түнді білдіреді екен.
ІІІ топ
Есте жоқ ерте заманда, алып Алтай тауын қоныстанған елде жер бетіне тіршілік себуші
Табиғат патша өмір сүріпті. Оның жал дегенде жалғыз, Ару атты сұлу қызы болыпты. Аса ақылды да
сымбатты Табиғат патшасыз, оның ғажайып сұлу қызы Арудың сыңғырлаған күлкісінсіз жер бетінде
ешнәрсе өспейді, өнбейді екен.
Бір күні Ару қыз өзінің бағында хош иісті шегіргүлді, қызыл раушангүлді, әппақ лалагүлді теріп
ойнап жүреді. Кенет аяқ астындағы жер жарылып қара атқа мінген Жер асты патшасы шауып келіп,
Ару қызды өз патшалығына ұрлап әкетеді. Осыдан кейін Табиғат патшаны ауыр қайғы басады. Біраз
уақыттан кейін жер бетінде ештеңе өспеуге және барлық тіршілік атаулы құрып кетуге шақ қалады.
Мұндай жағдайды естіген Жер асты патшасы қызды жылдың төрттен үш бөлігінде әкесіне
жіберуді ұйғарып, қалған бір бөлігінде өзіне қайтып келу керек екені туралы шарт айтып әкесіне
қайтарады. Осыдан күні бүгінге дейін Жер асты патшасының шартын Ару қыз мүлтіксіз орындап
келеді. Ару қыздың әкесіне қайтып келіп, шаттыққа, күлкіге, байлыққа кенелетін мезгілдері – көктем,
жаз, күз мезгілдері де, қыздың күңіреніп, қайғыға батып, жер астына қайтатын шағы қыс мезгілі.
Содан бері қыздың туған еліне келетін мезгілі көктемде тіршілік атаулы Табиғат патшамен бірге
ұйқысынан оянып,табиғат керемет сұлулыққа бөленеді. Ал сұлу қыздың әсем күлкісі болса таңғажа
йып кереметтер тудырады: барлық өсімдіктер көктеп, жемістері өніп-өсіп, тіршілік атаулы сұлу бой
жеткенге шексіз риза болысады. Осылайша шаттық толы көктем, жаз, күз айлары өте шығады да,
қыздың жер асты патшалығына қайтатын мезгілі таяп, қызды да, әкесін де қалың уайым басады.
Айнала сұрғылттанып, ағаштардың жапырақтары сарғайып, оларды жел ұшырып, гүлдер солғын
тартып, қаһарлы қыстың аяқ алысы жақындай түседі.... Табиғат болса келер жылы келетін жадыраған
көктемді күтіп, ұйқы құшағына енеді. ..
Осылайша, әр жыл сайын Табиғат төрт рет өзгеріп, жыл мезгілдері айналып, кезекпен
келіп отырады.
ІVтоп
Шешуші топ
Авторы: Калина Малина болгар ақыны
"ОҚУЛЫҚПЕН ЖҰМЫС"
Әр топ өз жыл мезгіліне келетін шумақты
тауып оқу.
"Шығармашыл жұп"
(5 минут уақыт)
І жұп - бейнелеуші жұп - сурет салу
ІІ жұп – сөз тапқыштар - эссе, мақал
мәтел, өлең
шығару не
жатқа айту.
Сергіту сәті
Автор орындығы
Әр шумақты жалғастыру ...
Топтық жұмыс
І топ – “Алтын күз” бен “қоңыр күзді “салыстыр
ІІ топ – Көктемді тағы қалай атауға болады?
ІІІ топ - Егінді жаз мезгілінде орады дегенге келісесің бе ?
ІV топ – “ боранды қыс”, “қыстың бір ашық күні”, “ақ қар
күмістей жарқырайды”деген теңеулерді пайдала-
нып, қыс мезгілін суреттеп айт.
Екі жақты пікір
Жыл мезгілдерінің өзіңе ұнайтын, ұнамайтын жағын жазу.
