Қазақ тілі сабақтарында оқушылардың коммуникативтік құзыреттіліктерін дамыту жолдары. Функционалдық сауаттылық

Коммуникативтік құзіреттілік жеке тұлғаның рухани өсуін қалыптастырады, адамдарды түсіне білуіне көмектеседі.Сондықтан мұғалім алдына мақсат қоя білетін, анық та дұрыс сөйлей білетін, өз ойын жарыққа еркін шығара алатын, түсіне білетін, қызығушылықпен тыңдай алатын адамды өмір жолына аттандыра білуі керек.

Оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін дамыту үшін жүргізілетін жұмыс түрлері төмендегідей:

•         Сұрақ – жауап (мұғалім мен оқушылар)

•         Диалог (оқушы мен оқушы, мұғалім мен оқушы)

•         Қатысым (мұғалім мен оқушылар, оқушы мен оқушы, мұғалім мен оқушы)

•         Жазылым (тақырыпқа байланысты мәтінмен жұмыс)

Бұл  жұмыс түрлері коммуникативтік құзыреттіліктің алашқы баспалдағы  болып есептеледі. Себебі, оларды барлық сабақта мұғалім  мүмкіндігінше қолдана алады. Коммуникативтік құзыреттілікті дамыту үшін жүргізілетін жұмыс түрлері оқушылардың қатысым және жазылым қарым – қатынасын қалыптастыруға, сөйлеу тілін дұрыс меңгеруге, жеке тұлғаның құзіреттілік қатысымдылығын жүзеге асыруға ерекше ықпал ететінін көруге  болады.

Сабақ үстінде коммуникативтік құзіреттілігін дамыту мақсатында жұптық, топтық жұмысын да пайдалану жөн. Әр сабақтағы дұрыс ұйымдастырылған топтық және жұптық  жұмыста оқушылар:

Өздігінен тапсырманы орындайды, топ мүшелерімен немесе жұбымен өз пікірін бөліседі, алмасады; Жоспарланған тапсырмалар туралы айта алады; Өз мүмкіндігін біледі; Өзінің оқуы үшін үлкен жауапкершілік алуға қабілетті болады; Назарын бақылай алады және алаңдамайды; Өз тәртібі мен өзгенің тәртібі туралы және оның салдары туралы айта алады; Нені қалай жасағаны туралы немесе нені үйренгені туралы айта алады; Өз сезімі мен өзгелердің сезімі туралы біледі, көмектеседі және тыныштандырады; Жаңа тапсырманы сеніммен қолға алады; Өзін оқушы ретінде жағымды жағынан көргісі келеді;

Топтық және жұптық жұмыстың нәтижелері:

1.Топтық, жұптық жұмысты пайдалану сабақтың нақты мәнін терең ашуға көмектеседі.

2.Оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туады.

3.Олардың әрқайсысының деңгейін анықтай аласың.

4.Оқушылардың көбін бағалауға мүмкіндік аласың.

5.Оқушыларды ізденіске баулып, жұппен, топпен жұмыс істеуге үйретеді.

6.Оқушылардың қабілеттері, сөз саптау еркіндігі, ұйымшылдығы, шығармашылық белсенділігі артады.

7.Жеке тұлғалық сипатын дамытуға, шығармашылығын шыңдауда, өзіне деген сенімін қалыптастырады.

Меніңше, топтық жұмысын үлкен көлемді лексикалық және грамматикалық тақырыптар бойынша білімдерін бекіту, жалпылау үшін қорытынды сабақтарда қолданғаны дұрыс. Осындай қорытынды сабақта тақырып бойынша топ ішінде оқушылардың пікірлерін айтқызып, дәлелдеме жасатқызып, тақырып аясындағы проблемаларды талқылауға, жалпы лексика-грамматикалық білімдерін жүйелеуге және практикада, яғни шын өмірде қолдану жолдарын анықтау үшін жағдай жасауға болады деп ойламын.

Менің ойымша, оқушылардың тілді меңгеруде үлкен нәтижеге жетуде электрондық оқулықтардағы дайын мәтіндерді тыңдау, жаттау, аяқтау, толықтыру, мәтін мазмұны, кесте, сызбалар бойынша диалогтар құру әдістері де көп көмегін тигізеді.

Сонымен бірге мектептегі интерактивтік тақтаның мүмкіндіктерін де өз сабағымда жиі пайдаланамын, мысалы: шымылдық, сәйкестендіру, телеграфтық таспа, сиқырлы сандық, үлкейткіш, т.б.

Интерактивті әдіс-тәсілдер арасынан тағы бір жиі қолданатын жұмыс түрлеріне назар аударғым келеді.

Қорыта келгенде өзге ұлт өкілдеріне қазақ тілін үйретуде коммуникативтік құзіреттілікті қалыптастыру - заман талабы. Сондықтан оқушыларымыз жаңа заман талабына сай білімді, жан-жақты, қазақ тілінде өзіндік ой-толғамын жеткізе алатын, кез келген адаммен тілдік қарым- қатынасқа түсе алатын, коммуникабельді, мәдениетті, өмірге икемделген тұлға болуы үшін оның бойында коммуникативтік құзыреттілікті дамыту ұстаздың қолында.

1. «Педагогика мәселелері»- ғылыми –теориялық журнал, № 1-4, 2007