1. Білімнің өзектелуі Тақтаға екі оқушыны шақырып, тапсырманы ұсынамын:
1) - пентан қышқылының екі гомологын жазып, оларды ата.
2) - пентан қышқылының екі изомерін жазып, оларды ата. Барлық оқушылар бірдей тапсырманы орындайды, мұғалім бақылайды және түзетеді, 4 минуттан кейін тексеруді ұсынады, тақтада жұмыс істегендерге баға қояды.
Келесі – сұрақтар бойынша фронтальды сауалнама (блиц).
1. Карбон қышқылдарына анықтама беріңіз.
2. Карбон қышқылдарының классификациясының қандай түрлерін білесіз?
3. Молекуласында бір карбоксил тобы бар қышқылдар қалай аталады? Екі карбоксил тобы?
4. Көмірсутек радикалында қос байланысы бар қышқылдар қалай аталады?
5. Ароматты ядросы бар қышқылдар қалай аталады?
6. Олардың гомологтық қатарының алғашқы бес өкілін атаңыз.
7. Шектеулі бір негізді карбон қышқылдарына изомерияның қандай түрлері тән?
8. Көміртек қаңқасының изомериясы гомологтық қатардың қай мүшесінен мүмкін?
9. Карбон қышқылдары қандай физикалық қасиеттер көрсетеді?
10. Неліктен карбон қышқылдарының ішінде газ тәрізді өкілдер жоқ?
11. Карбон қышқылдарының суда ерігіштігі немен анықталады?
2. Контексті тапсырмалар 1. Мәтіндерді оқы.
2. Мәтіндегі қышқылдардың формулаларын (және изомерияларын) жаз.
3. Карбон қышқылдарының негізгі қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін жазыңыз (мысал ретінде 2 қышқылды алып).
Органикалық қышқылдар көбінесе өсімдік өнімдерінде кездеседі. Бос қышқылдар мен қышқыл тұздарының болуына байланысты көптеген өнімдер мен олардың сулы сығындылары қышқыл болып табылады.
Құмырсқа қышқылы (метан қышқылы)қаныққан бір негізді карбон қышқылдарының қатарындағы бірінші өкіл болып табылады. Диеталық қосымша ретінде тіркелген. Табиғатта құмырсқа қышқылы қалақайда, жемістерде, аралар мен құмырсқалардың күйдіргіш секрецияларында кездеседі.
Негізінен құмырсқа қышқылы жем дайындауда консервант және бактерияға қарсы агент ретінде қолданылады. Құмырсқа қышқылы шіру және ыдырау процестерін баяулатады, сондықтан құмырсқа қышқылымен өңделген пішен мен сүрлем ұзағырақ сақталады.
Алма қышқылы піспеген алмада, жүзімде, бөріқарақатта, таңқурайда, т.б. кездеседі.Ол жеміс-жидек сулары мен кондитерлік өнімдерді өндіруде тағамдық қоспа ретінде қолданылады. Ол сондай-ақ медицинада іш жүргізетін және дауыстың қарлығуына қарсы препараттарды өндіру үшін және косметикалық препараттардың құрамдас бөліктерінің бірі ретінде қолданылады.
Сүт қышқылықанттарды сүт қышқылымен ашыту кезінде, атап айтқанда қышқыл сүтте, шарап пен сыраны ашыту кезінде түзіледі. Тамақ өнеркәсібінде ол консервант және тағамдық қоспа ретінде қолданылады.