Дәріс Ғылыми зерттеу үшін ақпаратты іздеудің негізгі әдістері
жүктеу/скачать 17,9 Kb.
|
лекция 6
|
Дәріс 6. Ғылыми зерттеу үшін ақпаратты іздеудің негізгі әдістері Жоспары: 1. Деректі ақпарат көздері. Анықтамалық-ақпараттық қызметті ұйымдастыру. 2. Каталогтармен және картотекалармен жұмыс істеу әдістері. Деректі ақпарат көздерін іздеу. 3. Дереккөздермен жұмыс, оқу техникасы, жазбаларды жүргізу әдістемесі, жоспар құру. 1 деректі ақпарат көздері. Анықтамалық-ақпараттық қызметті ұйымдастыру Интеллектуалды, ақыл-ой жұмысы оның көрінісінің кез-келген түрінде ақпарат іздеумен тығыз байланысты. Қоғамның дамуымен ақпаратты іздеу процестері күрделене түсуде, өйткені әлемде баспа өнімдерін шығару тез өсуде, ақпараттық желі мен Интернет дамуда. Мұндай жағдайда ақпаратты іздеу жүйесінің өзі едәуір күрделене түседі және біртіндеп ол білімнің арнайы саласына айналады. Осы саладағы білім мен дағдылар кез-келген маман үшін міндетті болып келеді. Осыған байланысты маманның дайындығы туралы түсінік келесі негізгі компоненттерден тұрады: - ғылыми-техникалық ақпараттың жалпы жүйесі және өз саласының ақпараттық органдарын пайдалану беретін мүмкіндіктер туралы нақты түсінік; - өз мамандығы бойынша барлық мүмкін ақпарат көздерін білу; - оның міндеттері мен шарттарына сәйкес іздеудің ең ұтымды схемасын таңдай білу; - қосымша библиографиялық және ақпараттық материалдарды пайдалану дағдыларының болуы. Деректі ақпарат көздері "ғылыми ақпарат көзі" дегеніміз-бұл арнайы хабарлама бар құжат, бірақ ол алынған кітапхана немесе ақпараттық орган емес. Өкінішке орай, бұл жиі шатастырылады. Деректі дереккөздерде мәліметтердің негізгі көлемі бар, ғылыми, оқытушылық және практикалық қызметте қолданылады. Ғылыми ақпараттың құжаттық көздерінің айтарлықтай алуан түрлілігіне қарамастан, олардың барлығы, ең алдымен, бастапқы және қайталама болып бөлінеді. Бастапқы құжаттар мен басылымдарда, әдетте, жаңа ғылыми және арнайы ақпарат, ал екінші құжаттарда – бастапқы құжаттарды аналитикалық-синтетикалық және логикалық өңдеу нәтижелері бар. Ақпараттың құжаттық көздерін бағалау деректердің толықтығы мен дұрыстығы, оларды жариялау мерзімдері, теориялық жалпылау мен сыни материалдардың болуы, оларды алудың нақтылығы сияқты өлшемдерді қамтиды. Нақты іздеу міндеттеріне қатысты аталған дереккөздердің әрқайсысының өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Кітаптар мен журнал мақалалары сияқты олардың негізгі түрлері де бұл жерде ерекшелік емес. 2.Каталогтармен және картотекалармен жұмыс істеу әдістері. Деректі ақпарат көздерін іздеу Каталогтар мен картотекалар ғылыми-техникалық ақпарат бюросының (ҒТА) кез келген кітапханасы мен анықтамалық-ақпараттық қорларының міндетті керек-жарақтары болып табылады. Каталог дегеніміз-осы кітапхана қорында немесе ҒТА бюросында бар деректі ақпарат көздерінің тізімі. Картотека - бұл белгілі бір тақырып бойынша анықталған барлық материалдардың тізімі, әдетте, олардың бірнешеуі бар. Әдетте бұл бір-бірімен байланысты және бірін-бірі толықтыратын каталогтар мен картотекалар жүйесі. Оларды дұрыс пайдалану үшін оларды құрудың жалпы принциптерін білу қажет. Алфавиттік каталог. Ол каталогтар мен картотекалар жүйесінде жетекші орын алады. Онда сіз кітапханада автордың қандай шығармалары немесе кітаптары бар екенін анықтай аласыз. Жүйелік каталог карточкаларының орналасу реті әрқашан белгілі бір библиографиялық жіктеуге сәйкес келеді. Біздің елімізде осындай екі жіктеу қолданылады, олардың құрылу принциптері жүйелі каталогтарды мағыналы пайдалану үшін белгілі болуы керек: 1. Әмбебап ондық жіктеу (ӘОЖ). Бұл халықаралық жіктеудің негізі ондық принцип болып табылады, оған сәйкес білім мен қызмет бағыттарының барлық жиынтығы ӘОЖ кестелерінде шартты түрде он бөлімге, ал өз кезегінде он бөлімге және т.б. бөлінеді. ӘОЖ негізгі кестелеріне сәйкес жасалған индекстер қарапайым деп аталады. Айтылу ыңғайлылығы үшін олардың әр үш саны сол жақта саналып, келесіден бөлінеді (мысалы, 533.76). Негізгі кестелерден басқа, ӘОЖ-де өнімді индекстеу үшін қажетті ұғымдар бар көмекші кестелер бар қосымша белгілері. Тиісті санмен көрсетілген осы белгілердің әрқайсысы оны жалпы қатарда ерекшелеу үшін өзінің ерекше символына ие. 3 Дереккөздермен жұмыс, оқу техникасы, жазбаларды жүргізу әдістемесі, жоспар құру Дереккөздермен жұмыс, оқу техникасы, жазу әдістемесі, кітап жоспарын құру. Кітаппен жұмыс істеу қабілеті – бұл жұмысты дұрыс бағалау, оның құрылымын тез түсіну, ондағы құнды және қажет нәрсені ыңғайлы түрде алу және бекіту мүмкіндігі. Кітаппен жұмыс жасау қиын процесс, өйткені ғылыми және әдеби шығармаларды оқу әрқашан кейбір жаңа ұғымдарды игеру қажеттілігімен байланысты. Іс жүзінде әр кітап өзінің композициясында ерекше және автордың ой-өрісін түсіну үшін әрқашан белгілі бір күш қажет. Арнайы әдебиеттерді оқудың бір ерекшелігі-ол белгілі бір ретпен жүреді: алдымен кітаппен алдын-ала танысу, содан кейін оны мұқият зерттеу. Әрбір ғылыми жұмыстың құндылығы өте кең ауқымда өзгереді. Әр кітапты толығымен оқып шығу керек емес, кейбір жағдайларда оның жеке бөліктері ғана қажет болуы мүмкін. Сондықтан уақытты үнемдеу және кітапты оқудың мақсаттары мен тәсілдерін анықтау үшін жұмыс пен оның құрылымы туралы жалпы түсінік алу, анықтамалық-библиографиялық аппаратты ұйымдастыру үшін оны алдын-ала таныстырудан бастау ұсынылады. Мұны келесі ретпен жасаған дұрыс: тақырып – автор – баспа (немесе кітап шығарған мекеме) – жариялау уақыты – аннотация – Мазмұны – авторлық немесе баспа алғы сөзі – анықтамалық-библиографиялық аппарат (көрсеткіштер, қосымшалар, Қысқартулар тізімі және т.б.). Алдын-ала танысу әрі қарай оқудың орындылығы туралы сұраққа нақты жауап беруге арналған жүктеу/скачать 17,9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|