Қазақ жазушыларының майданға аттануы. Б.Бұлқышев, А.Жұмағалиевтердің майданда қаза болуы.
Осы кезеңде қазақ поэзиясының басты тақырыбы – Ұлы Отанды қатыгез, зұлым жаудан қорғау .
Ж.Жабаевтың «Ленинградтық өрендерім», «Алынбас қамал», Ә.Тәжібаевтың «Ленинград» , Ж.Сайнның «Айтылмай кеткен аманат», «Партизандар», «Жаралы партизан жырлары» , «Қ.Аманжоловтың «Байкал»,
«Ақын өлімі туралы аңыз», Ә.Сәрсенбаевтың Балқан, Балатон, Вена жырлары.
Халық роэзиясының дәстүрлі жанры – айтыстың қайта жандануы. 1943 жылы Алматы, Қарағанды қалаларында өткен ақындар айтысында Ш.Қошқарбаев, К.Әзірбаев, Н.Баймұратов, Н.Бекежанов сияқты ақындардың қатысуы.
Осы жылдары туған бірсыпыра пэмалардың Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен батырлар өмірінен алынып жазылуы. Жаңа герой жасауға талпыныс. Н.Баймұратов («Ер Төлеген»), Н.Байғанин («Ер туралы жыр»), М.Хакімжанова (Мәншүк), Қ. Сатыбалдин («Мәншүк»).
Осы тақырыпқа жазылған өлең-жырлардың елде қалып, тылда еңбек еткендердің ерлігіне арналуы. Ж.Жабаевтың «Темір тұлпар мінген қыз», А.Тоқмағамбетовтің «Мұнай бер», Ә.Тәжібаевтың «Қарағанды шахтерлеріне», Ғ.Ормановтың «Жар жалауы», «Жылқышы»атты шығармалары.
Сол сияқты қазақтың жауынгер жазушысы Баубек Бұлқышевтің (1917-1943) өмірге деген махаббат, отаншылдық, ерлік сезімдерінің «Өмір мен өлім туралы», «Шығыс ұлына хат» , «Тыңда, Кавказ», «Мен өмір сүргім келеді», т.б. мақала-очерктерінде көрініс табуы.
Ғ.Мүсіреповтің Ұлы Отан соғысы тақырыбына арнап «Ер Ана», «Ақлима», «Ту да, намыс та біздің қолда» атты әңгіме, очерктер және «Қазақ батыры» (1945) повесін жазуы. Повестің «Қазақ солдаты» атты романға айналуы.
Ғ.Мұстафиннің «Шығанақ» романының жазылуы. Шығармада 30-жылдардағы және соғыс кезіндегі елеулі қоғамдық құбылыстардың қамтылуы. Автордың коммунистік идеологияның әсерімен жалған тартысқа бой ұруы.
1942 жылы М.Әуезовтің «Абай» романының бірінші кітабының басылып шығуы.
Соғыс жылдарында дрматургияның дамуы: «Сын сағатта»(М.Әуезов), «Намыс гвардиясы» (М.Әуезов,Ә.Әбішев), «Қынаптағы қылыш» (М.Әуезов, Ғ.Мүсірепов), «Мәншүк» (Ә.Тәжібаев, Ш.Құсайынов).
Осы кезеңдегі әдебиет сыны мен әдебиеттану ғылымының дамуы. Академик Орлов пен Маловтың қазақтың батырлық эпосы, ауыз әдебиеті хақында көлемді зерттеулері.
С.Мұқановтың «18-19 ғасырдағы қазақ әдебиетінің очеркі» атты еңбегінің басылуы.
