Әлеуметтану пәні бойынша БӨЖ 2 Тақырып: Бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамға әсерінің мәні

1. 
   Бұқаралық ақпарат құралдары түсінігі, қызметі
   
2. 
   БАК, калай әсер етеді
   
3. 
   Қоғамдағы бұқаралық ақпарат құралдары
   
4. 
   Жасөспiрiмдердегi бұқаралык акпарат құралдары
   
5. 
   Бұқаралық ақпарат құралдарының салдары
   
6. 
   Әдебиеттер тізімі
   

• 
  БАҚ-тың атқаратын қызметі әртүрлі, сарапшылардың пікірінше, олардың аса маңыздыларына мыналар жатады: ақпараттық, білімдік, әлеуметтендірушілік, мүдделерді тоғыстырушы, саясат субьектілерінің ықпалдасуы, жұмылдыру және т.б.
  

Бұл технологияның өркендеуінің арқасында өсіп келе жатқан құбылыс. Ғаламшардың әр түрлі қоғамдарындағы бұқаралық ақпарат құралдарының кең ауқымы оларға хабарламалар мен уақыт шектеусіз жеткізуге мумкіндік береді.

Ақпараттандыру, көңіл көтеру және білім беру болып табылатын онын негiзгi атрибуттарын колдана отырып, БАҚ пiкiрлердi, тенденцияларды насихаттауға және оқиғаны немесе тақырыпты жіктеу тәсілін өзгертуге қабілетті. Радио, журналдар, газеттер, теледидарлар, кинотеатрлар, әлеуметтік желілер- қазіргі кезде жиі кездесетін және сипатталатын ақпарат құралдары.

Адамдарға бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жеткізілетін ақпарат пайдалы және жағымсыз мазмұнды құруға қабілетті. Ақпаратпен және көпшіліктің қолы жететін мазмұнды құру мүмкіндігімен жалған фактілерді, деректерді манипуляциялауды және алынған мазмұнды өзгерте алатын басқа аспектілерді беру мүмкін.

Бүгінде ақпарат адамдарға қажет. Оның қоғамда әлеуметтену, шешім қабылдау немесе бірдеңеге қатысты пікір қалыптастыру мүмкіндігін қамтамасыз ету сияқты маңызды функциялары бар. Бұл сонымен қатар адамдарды тауарды сатып алуға ынталандыруға қабілетті жарнамалық ақпарат сияқты әрекетке әкеледі.

Бұқаралық ақпарат құралдары және оның хабарламаларды тарату қабілеті қоғамның, денсаулық сақтаудың, білімнің және балалар, жасөспірімдердің немесе ересектердің әртүрлі сегменттері сияқты адамзаттың түрлі салаларына әсер етуі мүмкін.

Ақпарат жалпы қажеттілікке айналды. Олар бізге беретін байланыс пен ақпарат әлеммен байланыстыратын маршрут және оның ішінде болып жатқан жағдайлар.

Осылайша, бұқаралық ақпарат құралдары әр түрлі жолмен адамдардың күнделікті өмірінің бір бөлігіне айналады: басқалармен байланыс арналары, ойын-сауық құралы, білім мен жаңалықтар алу көзі, сонымен қатар пікірлер мен қызығушылықтарды бөлісу құралы ретінде.

Адам күнделікті өмірде қабылдай алатын көптеген пікірлер мен шешімдерге олардың қоршаған ортадан, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы алатын ақпарат әсер етеді.

Жарнама, ауа райы туралы есептер, трафик, ең жақсы әндер тізімі, фильмдер немесе сериалдар мен жаңалықтар. Бұл деректердің әрқайсысы артықшылықтарды, талғамды, ақыл-ойдың өзгеруін, тіпті белгілі бір өнімді сатып алу немесе сатып алу қажеттілігін тудыруы мүмкін.

Мысалы, темекі немесе алкогольді жарнамалау денсаулыққа қатты әсер ететін заттарды қолдануға ықпал етуі мүмкін. Дегенмен, бұқаралық ақпарат құралдары пайдалы тамақтану немесе тамақтану сияқты пайдалы іс-әрекеттерді тануға ықпал етті.

Екінші жағынан, денсаулық сақтау науқандары аурулардың алдын-алу бойынша сау шаралар мен гигиена, вакцинация және басқа да әл-ауқат үшін пайдалы мәліметтер туралы хабардар бола алады.

Эпидемиялық жағдайларда халықтың инфекцияның алдын алу үшін бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалану көптеген уақыттарда өмірлік маңызды болды.

Бүгінгі таңда студенттік өмірді жақсарту мақсатында коммуникацияның дамуына бейімделген көптеген мекемелер мен оқу орталықтары бар. Әлеуметтік желілер мен веб-платформалар оқытудың жаңа тәсілдерін қалыптастырудың ең пайдалы әдісі болды.

Бұл байланыс құралдары ақпаратқа жылдам қол жеткізуге, оқу топтарымен, тіпті онлайн курстармен, шеберханалармен немесе сыныптармен байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, статистика, жаңалықтар, кітаптар және басқа осыған ұқсас құралдар сияқты алуан түрлі мәліметтер бар.

Көптеген университеттер, мысалы, студенттермен тікелей байланыс орнатудың әдісі ретінде әлеуметтік медианы пайдаланады. Осылайша олар студенттер қауымына пайдалы болуы мүмкін кез-келген ақпаратты бере алады.

Цифрлық медианың, вебтің, әлеуметтік желілердің және басқалардың маңыздылығы - кез-келген студенттің өз ішінде белсенді қатысуы қажет. Бұқаралық ақпарат құралдары ұсынатын білім берудің оң аспектілерінің бірі - білім беру мазмұнын алыс қашықтыққа беру мүмкіндігі. Осылайша, көптеген адамдар академиялық білім ала алады, қоныс аударудың қажеті жоқ.

Қазіргі ақпарат құралдарымен интерактивті қоғамның бір саласы - жасөспірімдер. Бұқаралық ақпарат құралдары - бұл қоршаған әлемде болып жатқан оқиғалардан хабардар болу үшін, жастардың өмірінің негізгі бөлігі.

Жастар көбінесе қоғамдық және саяси өмірмен байланысты. Олар өз қызығушылықтарына климаттың өзгеруі, салауатты өмір салтын насихаттау немесе қолдау туралы хабарламалар сияқты мәселелерді енгізе алады, тіпті олардың талғамдары мен қызығушылықтарын таңдау арқылы сәйкестікті қалыптастырады.

Алайда жағымсыз әсерлерді де табуға болады. Бұқаралық ақпарат құралдары, мысалы, сілтемелер немесе үлгі ретінде жұмыс істейтін және жастарда өзін-өзі бағалау тұрғысынан келіспеушілік туғызатын немесе тіпті сенімсіздік тудыратын әлеуметтік стереотиптерді көрсете алады.

- Электрондық құрылғыларды қолдану виртуалды әлемнен тыс уақытта өзара әрекеттесу уақытын едәуір қысқартты. Адамдар отбасымен немесе достарымен аз уақыт өткізеді.

- Көп жағдайда ашық немесе алынған мазмұнды бақылау мүмкін емес.

- Құрылғылар арқылы байланыс құралдарын пайдалануға жұмсалатын көп уақыт балалар мен жасөспірімдердің назарын немесе даму проблемаларын тудыруы мүмкін деп қорқатындар бар.

- Қозғалмайтын өмір салтының көбеюі бұқаралық ақпарат құралдарын қолдануға байланысты болды, өйткені адамдар өз өмірінде көп уақытты әлеммен байланыстыратын әртүрлі электронды құрылғылардың алдында өткізеді.

Мемлекеттiк тәуелсiздiк жаңа экономикалық саясатпен құқықтық мемлекет құру мiндеттерi республика ақпарат кеңiстiгiне де үлкен өзгерiстер ала келдi. Ол мiндеттердi жүзеге асыру қоғамның өмiрiн дұрыс түсiнiп қабылдап шынайы суреттеу мүмкiндiгiнен соң жүзеге аспақ. Егемендiк алған Қазақстан үшiн мемлекттiктi бiрегейлендiрумен байланысты көптеген мiндеттер мен проблемалар туды.

Жаңа мемлекеттi құруды мақсат еткен Қазақстан ең алдымен ескi тоталитарлық жүйенiң басты саяси идеологиялық қаруы болған баспасөзге, радио, теледидарға т.б.ақпарат тарату құралдарына цензурадан бас тартты.

Сөйтiп азаматтардаң әлеуметтiк саяси ақпараттардың кез- келгенiн еркiн таңдап қабылдау мүмкiндiгi туды.

Демократиялық, құқықтық, азаматтық қоғам құруды баспасөз, сөз бостандығы мен пiкiрлер плюрализiмiнсiз көзге елестету мүмкiн емес. Тәуелсiздiктiң алғашқы жылдарынан ақ бұған дейiн тегiс мемлекеттiк болып келген ақпарат құралдары бiрте-бiрте либералдандырылып кооперативтiк, комерциялық жекеменшiк басылымдар шыға бастады. Жаңадан көптеген газет журналдар мен радио станциялар, телеканалдар ашылды.

Қоғамдық ақпарат құралдарына саяси цензураның алып тастауынан батыстық шетел елдерiнен көптеген тиым салынған әдебиеттермен кинофильмдер т.б. Қазақстан рыногына ағыла бастады.

Бұл процесс өтпелi кезеңде азаматтардың сан-саққа бөлiнiп кеткен рухани құндылықтарына әр түрлi әсер еттi.

1. Mughal A (2013). Бұқаралық ақпарат құралдары және оның қоғамға әсері. Thedailyjournalist.com сайтынан алынды

2.McQuail D. Бұқаралық ақпарат құралдарының әсері. Калифорния штатының университеті, Бейкерсфилд. Csub.edu сайтынан алынды

3.(2007) БАҚ-тың пайдасы мен қаупі. Зенит. Es.zenit.org сайтынан алынды

4. Жасөспірімдерге бұқаралық ақпарат құралдарының әсері: әлеуметтік медиа, фильмдер, YouTube және қолданбалар. Балаларды тәрбиелеу. Тарбияиchildren.net.au сайтынан алынды