Эвристикалық әңгімелесу әдісі. Эвристикалық әңгіме латынның «эврика» сөзінен шыққан, яғни ашылу дегенді білдіреді
жүктеу/скачать 15,8 Kb.
|
Эвристикалық әңгімелесу. Психологияны оқыту әдістемесі. 2
6-дәріс. Дағдарыс психологиясы.
- Бұл бет үшін навигация:
- Мұндай әңгіме құрылымы оның функцияларында көрінеді
- Бірінші типтегі әңгімелер кезінде іздеу жолын анықтау және оның өтуі біріктіріледі.
- Эвристикалық сөйлесудің екінші түрі шешім табу жолын ашуды, білімнің ақиқатын дәлелдеуді, басқаша айтқанда әдісті анықтауды қамтиды.
- Эвристикалық әңгіме тиімділігінің негізгі шарты
- Пайымдау арқылы эвристикалық әңгіме әртүрлі табиғи құбылыстардың себептерін анықтауды қамтиды.
|
Эвристикалық әңгімелесу әдісі. Эвристикалық әңгіме латынның «эврика» сөзінен шыққан, яғни ашылу дегенді білдіреді. Эвристикалық әңгіме, ең алдымен, сұрақтарды шебер қоюға бағытталған, нәтижесінде балалар өздерінің тәжірибелері мен білімдеріне сүйене отырып, логикалық ойлау арқылы және өз бетінше дұрыс тұжырым жасауға мәжбүр етеді. Эвристикалық әңгіме құбылыс, оқиға және т.б. сияқты белгілі бір фактілерді жай ғана хабарлаудан басталады. Мұндай әңгіме құрылымы оның функцияларында көрінеді: ынталандыру, білім беру, дамыту және бақылау-түзету. Бұл функциялар жалпы педагогикалық сипатқа ие, ал эвристикалық сөйлесудің нақты функциялары: Мәселені шешудің әртүрлі тәсілдерін үйрету және іздеу жолын ашып көрсету; ынталандыру және оның ақиқатын дәлелдеу; дәлелдемелер жүйесін құру қабілетін қалыптастыру арқылы жүзеге асырылатын оқушылардың танымдық іс-әрекетін басқару; танымдық дербестікті қалыптастыру; диалектикалық ойлауды қалыптастыру. Эвристикалық әңгімелесудің оқу үрдісіндегі түрлерін, рөлі мен орнын анықтау осы мақсаттарға жетуге көмектеседі. Сонымен, мұндай сөйлесудің негізгі түрлерін студенттер әдісті білген кезде жауап іздеуге бағытталған эвристикалық әңгіме деп атауға болады; оқушылар жауап пен әдісті іздеуге бағытталған эвристикалық әңгімені білетін әдісті іздеуге бағытталған эвристикалық әңгіме. Бірінші типтегі әңгімелер кезінде іздеу жолын анықтау және оның өтуі біріктіріледі. Бұл жағдайда танымдық іс-әрекет келесідей болады: мұғалім қойған сұрақтар жүйесі іздеу кезеңдерін көрсетеді, ал студенттер сұрақтарға жауап іздеуді дербес жүзеге асырады, яғни студенттер элементтер бойынша іздеуге қатысады. Эвристикалық сөйлесудің екінші түрі шешім табу жолын ашуды, білімнің ақиқатын дәлелдеуді, басқаша айтқанда әдісті анықтауды қамтиды. Бұл жағдайда танымдық іс-әрекеттің құрылымы келесідей: мұғалім оқушылардың білімін жауап іздеу кезінде білім құру үшін қажетті ретпен көбейтуді ұйымдастырады. Сұрақтар жүйесі мұғалімге оқушылардың білімін жаңартуға мүмкіндік береді, бірақ іздеу жүргізілмейді. Эвристикалық сөйлесудің үшінші түрі оқушылардың іс-әрекетінің жауап іздеуге бағытталуын, шешім табуға мүмкіндік беретін іздеу кезеңдерін негіздеуді сипаттайды. Бұл тип бірінші және екінші тип арасындағы аралық болып табылады. Осылайша, эвристикалық әңгіме формаларын ажыратуға болады: қатаң сұрақ-жауап (компоненттер-мұғалімнің сұрағы, оқушының жауабы) және еркін форма, онда мұғалімнің сұрағында студенттер аралық сұрақтарсыз бір-біріне жауап беретін жауаптар тізбегін береді. Эвристикалық әңгіме терең және берік білім алу, байланыстар мен заңдылықтарды орнатуға ынталандыру, материалдың мәніне енуге ықпал етеді, ондағы себеп-салдарлық байланыстарды табуға, қате пікірлерді жоққа шығаруға және өзіңізді негіздеуге, фактілерді сыни тұрғыдан қарастыруға көмектеседі. Сонымен қатар, ол жоғары белсенділікті, оқушылардың санасын дамытады, танымдық тәуелсіздікті қалыптастырады. Эвристикалық әңгіме тиімділігінің негізгі шарты - сұрақтардың дұрыс құрылысы, өйткені әңгімеде мұғалімнің мәселесі, негізінен, әңгіме басында қойылған мәселенің кішкене бөлігін шешуді қажет ететін мүмкін болатын проблемалық ішкі тапсырма болып табылады. Әңгімеде сөйлеген кезде бала өз ойларын бір емес, бірнеше сөйлемде тұжырымдайды. Мұғалімнің сұрақтары көргенді, тәжірибені егжей-тегжейлі сипаттауды талап етеді, бағалауды білдіруге, талқыланатын тақырыпқа жеке көзқарасты талап етеді. Егжей-тегжейлі жауап бере отырып, балалар сөздерді байланыстыру үшін әр түрлі лексиканы қолданады (және, бірақ). Әңгімедегі баланың сөйлеу әрекеті әңгімеден, ең алдымен ішкі бағдарламадан, оның тұжырымы туралы ойланудан және озбырлықтан ерекшеленеді. Балалар сөйлеуді-дәлелдеуді, өз көзқарасын негіздеуді, пікірталасқа қатысуды үйренеді. Балалардың сөздік қоры белсендіріледі, нақтыланады және толықтырылады. Пайымдау арқылы эвристикалық әңгіме әртүрлі табиғи құбылыстардың себептерін анықтауды қамтиды. Мұндай әңгіме балалардың бақылау процесінде алған біліміне негізделген. Ол табиғатта бар қатынастар туралы білімді тереңдетуге, балалардың танымдық мәселелерді тәуелсіз шешуіне, сөйлеуді дамыту-дәлелдерге бағытталған. Оқу процесін жүзеге асыру жолдарын таңдағанда, оқытудың әмбебап әдістері жоқ екенін есте ұстаған жөн. Бұл әдіс қаншалықты жақсы болса да, эвристикалық сөйлесу әдісі гипертрофияға ұшырамайтынын және оны әмбебап әдіс деп санауға болмайтынын есте ұстаған жөн. Сабақтың танымдық міндетін анықтай отырып, мұғалім оны эвристикалық әңгіме әдісімен беру орынды ма, жоқ па, соны шешуі керек. жүктеу/скачать 15,8 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|