География жер ғаламшар ретінде жер туралы қЫСҚаша мәліметтер

*Күннен қашықтығы – 150 млн км.

*Орбитадағы айналу жылдамдығы – 29,8 км/с.

*Орташа тығыздығы – 5,5*10³ кг/м³.

*Күнді айналу ұзақтығы – 365 күн 6 сағат, 9 минут, 9,6 сек.

*Табиғи серігі – Ай (384 мың км).

*Массасы – 6*10²⁴ кг.

*Радиусының орташа ұзындығы – 6371 км.

*Полярлық радиус – 6356,8 км.

*Экваторлық радиус - 6378,2 км.

*Экваторының ұзындығы – 40075,7 км.

*Меридианының ұзындығы – 40008,5 км.

*Жер бетінің жалпы ауданы – 510 млн км².

*Құсжолы галактикасының диаметрі – 100 000 жарық жылы.

*Жарық жылдамдығы – 300 000 км/с.

*«Планета» - «адасқан жұлдыздар».

*Жер тобындағы планеталар – Меркурий, Шолпан, Жер, Марс.

*Алып планеталар – Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун.

*Географиялық полюстердің ығысу жылдамдығы – 10 см.

*Жер шарының геометриялық пішіні – Геоид.

*Афелий – Орбитадағы Күннен ең қашық нүкте 152 млн км (5 шілде).

*Пригелий – ең жақын нүкте 147 млн км (3 қаңтар).

*Жер шары өз білігін сағат тіліне қарсы бағытта батыстан шығысқа қарай 24 сағатта бір рет айналып шығады.

*Қазақстан жеріндегі сағаттық белдеулер – 4 және 5.

*Уақыт ауысу сызығы - 180⁰ меридиан.

Жердің құрылысы

*Жердің орташа радиусы – 6371 км.

*Жердің ең беткі жұқа қабығы – Жер қыртысы.

*Мұхиттық жер қыртысының қалыңдығы – 5-10 км.

*Материктік жер қыртысының қалыңдығы – 35-40 км.

*Биік таулы аудандардағы жер қыртысының қалыңдығы – 70 км.

*Жер қыртысы мен ядроның аралығында жатқан қабат – Мантия.

*Мантия – гр.Жамылғы.

*Мантияны жер қыртысынан бөліп жатқан жұқа қабат – Мохоровичич қабаты.

*Мантия жер көлемінің 83% алып жатыр.

*Жоғарғы мантияның 250-300 км тереңдігінде қаттылығы мен беріктігі төмендеу орналасқан қабат – Астеносфера.

* Литосфералық тақталар теориясының авторы – А.Вегенер.

*Күшты жерсілкінулер нәтижесінде Жердің ішкі өзегі арқылы өтетін сейсмикалық толқындардың таралу сипатын зерттеген америкалық геофизиктер – Р.Кохе, Л.Штихруде.

*Табиғатта кездесетін минералдар саны – 3000 астам.

*Ресей жеріндегі темірдің аса ірі кен орны – Курск Магнит Аномалиясы.

*Интрузивтік жыныстар – Гранит, габбро.

*Эффузивті жыныстар – Базальт, туф, шыны, пемза.

*Шығу тегі мен қалыптасу жағдайларына байланысты тау жыныстарына бөлінеді – Магмалық, шөгінді, метаморфтық.