Үңгір аллегориясы:қазіргі оқылу
жүктеу/скачать 22,55 Kb.
|
философия…
- Бұл бет үшін навигация:
- Кіріспе Үңгір аллегориясы:қазіргі оқылу
|
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті Эссе Тақырыбы: “Үңгір аллегориясы:қазіргі оқылу” Орындаған: Алтынбекова А. Тобы: 1505-11 Қабылдаған: Бегдаулетова К. Шымкент 2022 Жоспар: 1.Кіріспе 2.Негізгі бөлім 2.1.Үңгір аллегориясы туралы жалпы түсінік 2.2.Аллегорияның мәні 3.Қорытынды 4.Пайдаланылған әдебиеттер Кіріспе Үңгір аллегориясы:қазіргі оқылу Ежелгі Грекия,оның ілімі қазіргі заманғы ілімнің негізі болып келеді.Олардың еңбектері мыңдаған жылдар бойы өзінің маңыздылығын әлі күнге жойған жоқ.Платон-өз еңбектерінде қазіргі заманның тотаритарлық мемлекеттің теориялық негіздемесін тұжырымдаған алғаш философ..Платон мен оның ұстазы Сократ-адамгершілік мәселелерін шешу үшін ақыл ойды қолдануды алғаш айтқан адамдар.Платонның «Үңгір Аллегориясы »өзінің атақты адамзат қоғамының зерттеулер және жоғары қуат теориялар сенімінің бірі болып табылады Өзінің идеялар әлемі түсінікті болуы үшін Платон «Үңгір жөніндегі аңызды» пайдаланады. Соңында бұл аңыз метафизика, гносеология және диалектиканың символына айналды. Көзімізге үңгірде, я болмаса зынданда, аяқ-қолы байланған адамдарды елестетейік. Үңгірдің аузы күншығысқа қараған, сондықтан оның сәулелері сондағы адамдар қарап отырған жаққа түсіп тұр. Жер бетінде керуен кетіп бара жатыр, адамдар әртүрлі заттарды көтеріп бір-бірімен сөйлесіп келеді. Үңгірде қамалған адамдарға солардың қозғалып бара жатқан көлеңкелері көрінеді, түсініксіз күңгірт дыбыстар естіледі. Олар жер бетінде шын өмір барын білмейді, сол көлеңкенің өзін шын өмір екен ғой деп есептейді. Бірақ сол қамалған адамдардың біреуі ойланып-толғанып, ақырында өзінің көлеңке әлемінде тұрып жатқанын түсінуі мүмкін. Ал екіншісі, аяқ-қолын қалайда шешіп, үңгірдің сыртына шығып, күн көзінің сәулесіне көздері үйренгеннен кейін шынайы өмірдегі адамдарды, заттарды, соңында жарқырап тұрған күннің өзін көреді. Үңгір аңызынан қандай философиялық тұжырымдар жасауға болады? Біріншіден, болмыстың әртүрлі деңгейлігі жөнінде – сезімдік болмыс пен құдіретті болмыстың бар екендігі; үңгірдің ішіндегі көлеңкелер – сезімдік әлем, ал жер бетіндегі адамдар мен заттар – нағыз болмысты құдіретті әлемді көрсетеді, ал күн – ол ізгілікті көрсететін идея. Екіншіден, танымның деңгейлерін байқауға болады – ол сезімдік таным, ақыл-оймен тану, интуитивтік жолмен соңғы себептерге жету. Үшіншіден, бұл аңыздың моральдық, аксиологиялық жағын да байқауға болады. Өмірде тек қана сезім толқынының шеңберінде болу – ол үңгірдегі өмір. Рухани өмір сатысына көтерілу – ол нағыз болмыс әлеміне көтерілумен тең. Ал күннің өзін көріп тамашалау – ол құдіретті күшті көрумен тең. Басқаша айтқанда, Платон бізді қоршаған заттардың мәнін солар туралы терең ойлағанда, соларды өзіміздің ақыл-ойымызбен игергенде ғана түсінетінімізге сенімді болды. Бұл біршама қиын шаруа және аз ғана уақыт ішінде жүзеге асыру мүмкін емес. Ол нақты дүние біздің қабылдауымыз бен түсінуімізден сыртқары жатқанын көрсеткісі келді. Платонның ойынша, адамдардың басым көпшілігіне қоршаған ортаны алғашқы сәтте қалай байқаса, сол күйінде қабылдау дағдысы тән. Ол мұны қанағат тұтпады. Қарапайым адамның әдеті саналатын қандай да бір объектінің сыртқы қасиеттерін бейқам да үстірт қабылдау дағдысы мен философтың әдісі саналатын нақты дүниенің мәні туралы терең пайымдау дағдысы арасындағы айырмашылықтарды көрсетуге ұмтылды.[1]. Платон хикаяны баяндады. Кейде ол «игі өтірік» деп көрсетіледі. Бұл – осы хикая қоспасыз шындық емес, бірақ жағдайдың қалай болғанын көрсетеді деген сөз. «Үңгір аллегориясы» деген осы. Платон адамдардың көбі үңгірдегі адамдарға ұқсайтынын айтады. Олар үңгірдің артқы қабырғасына қарайды. Адамдардың артында аласа қабырға бар. Заттардың бәрі соны жағалай орналасқан. Осы аласа қабырғаның арғы жағында от жанып тұр. Үңгір қабырғасына қарсы отырған адамдар не көреді? Олар үңгірдің артқы қабырғасына осы заттардан түскен көлеңкені көреді. Бірақ бұлай емес қой. Заттардың қандай екенін көру үшін адам күн сәулесі түсіп тұрған жерге шығуға тиіс. Алайда біздің жарыққа шыққымыз келе ме? Адамдардың көбі үңгірде отыра беруге үйреніп алған. Олар сыртқа шығуға қорқады. Өздеріне салсаңыз, олар аса жайлы жерде отыр. Оларға нақты дүниенің сыртқы белгілері жеткілікті. Заттарды шынайы күйінде көргісі келмейді. Көздеріне күн сәулесінің шағылысқанын қаламайды. Нақты дүниенің сыртқы белгілерін қабылдау мен олардың шынайы мәнін саналы түрде ұғыну үшін өмірін сарп етуге дайын философтар ғана – тіпті, өздері алғашқыда елестеткендей болмаса да, жарқыраған Күн астында әлемді өз бейнесінде көретін адамдар. Қорытынды Менің ойымша,Платон “үңгірлер аллегориясы” туралы өте қарқынды идеяларын ашады. Шынында-ақ адамдар өзіне жайлы нәрсеге үйреніп қалған.Яғни бірқалыпты жұмыс жасай берулері олар үшін дұрыс нәрсе.Алайда жаңа дүниеге көз тастау,жаңа затты үйрену,оған дағдылану олар үшін қиын немесе керек емес іспеттес.Біз айналамызға көз тастасақ біз үшін таңсық дүние өте көп.Оның сырын адамзаттан басқа кім ашсын?!Бізге берілген мүмкіндіктерді дұрыс пайдалана білуіміз біздің өмірімізді мәнд,,ал уақытымызды пайдалы етері сөзсіз.Бұл тұрғыдан қарағанда бізге “үңгірден”шығу керек деп ойлаймын.Біз шынында да үңгірден шыққан жағдайда көзге шағылысатын “күннен” қорқамыз.Бұл дұрыс емес деп санаймын. Пайдаланылған әдебиеттер: 1.2007. Декарт, Платон және үңгір. Философия 301-337. 2. 2009.Платонның үңгірді, ескерту мен Кормак МакКартидің «Жолда» басшылығы.17-18. 3.. 1998. Үңгірдегі аллегория: Платонизм мен христиандықтың трансценденциясы. 85-107. жүктеу/скачать 22,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|