Қызыл топырақ зонасы
жүктеу/скачать 14,17 Kb.
|
Қызыл топырақ зонасы
|
Қызыл топырақ зонасы Қызыл топырақ — топырақ түрі; ылғалды субтропиктік климат жағдайында жалпақ жапырақты орман жамылғысы астында, кейде тропиктік саванналарда түзіледі. Қызыл топырақтарға тән ерекшеліктер — құрамында темір және алюминий оксидтері жоғары, ал кремний диоксиді (кремнезем) мен негіздер төмен дәрежеде кездеседі, қарашірінді мөлшері аз (6 — 9%-дай). Темір оксидінің көп болуы Қызыл топырақтарға ашық қызыл және қызғылт сары түс береді. Кәдімгі Қызыл топырақтар 8 — 10 тан 20 — 25 дейінгі еңіс беткейлерде қалыптасады, тік беткейлерде Қызыл топырақтар аз. Қызыл топырақтардың реакциясы қышқылды және әлсіз қышқылды (сутектік көрсеткіші рН-тың мәні 5,0 — 5,7) болады. Механикалық құрамы ауыр балшықты немесе саз балшықты келеді. ТМД елдерінің ішінде тек Қара теңіздің шығыс жағалауында, Каспий теңізінің оңтүстік-батыс жағалауында, Африка, Қытай, Жапония, Вьетнам, АҚШ, Бразилия, Австралия, т.б. елдерде кездеседі. Қызыл топырақтарда екпе шай, темекі, цитрус дақылдары, жүзімдіктер мол өнім береді. Климаты құрғақ, өсімдік жамылғысы біршама сирек, ал топырақ түзуші жыныстар шеміршекті және сортаңды саздақтармен, құмдармен және құмды саздармен бейнеленген оңтүстікте топырақ қарашіріндісімен кедейленіп, қызыл реңкіне ие болады. Түсіне қарай олар қызыл топырақ деп аталады. Каштан топырақтары Каспий маңы ойпатының солтүстік жартысында, Ембен қыратының бір бөлігінде, Торғай үстіртінің оңтүстік жартысында, бүкіл қазақ қыраттарында дерлік және оның орта ағысындағы Ертіс алқабында таралған. Жазық жерлерде жиі кездесетін сортаңдар мен сортаңдармен бірге олар 90,6 млн га немесе республика жер қорының 34%-ын алып жатыр. Қарашіріктің мөлшері мен қарашірік горизонтының қалыңдығы бойынша каштан топырақтары қара каштан, типтік каштан (каштан) және ашық каштан болып бөлінеді. Дала зонасының оңтүстігінде құрғақ далада қара каштан және типтік каштан топырақтары, шөлейт зонасында ашық каштан топырақтары дамыған. Қара каштан топырақтарында қарашірік горизонтының қалыңдығы 30–50 см және 3–4% қарашірік болса, ашық каштан топырақтарында 25–30 см және 2–3% қарашірік болады. Типтік каштан топырақтары гумустың горизонтының қалыңдығы және ондағы қарашіріктің мөлшері бойынша аралық орынды алады. Каштан топырақтарында карбонаттар жер бетіне жақын орналасады, ал тереңірек горизонттарда оңай еритін хлоридтердің жинақталуы болады, сондықтан олар көбінесе карбонатты және сортаң болып келеді. Ауыл шаруашылығы өндірісіне қара каштан топырақты ең қолайлы учаскелер тартылған. Дегенмен, жел эрозиясына оңай ұшырайтын қара каштан құмды сазды топырақты жыртқанда арнайы шаралар қолданылады: топырақты құймасыз өңдеу, сахна сыртын жасау, эрозияға қарсы арнайы сепкіштермен себу. Үстінде Типтік каштан топырақтарында ылғалдың жетіспеушілігінен өнімділік төмен болады. Ал сілтілі жеңіл каштан топырақтарын көбірек пайдалануға болады. жүктеу/скачать 14,17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|