Жаңғыруға темірқазық болған шаһар
жүктеу/скачать 22,73 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Хан Кене атқа қонды
| Жаңғыруға темірқазық болған шаһар
Осыдан екі ғасыр бұрын мұхиттың ар жағындағы сан ұлттан құралған ел – АҚШ тәуелсіздігін жариялап, астанасын Вашингтонға көшірді. Джорж Вашингтонның саяси шешімі, алып мемлекеттің қалыптасуына жол ашты. Ол саясат – «өзін-өзі қорғай алған елдер ғана өсіп-өркендеген» ұғымнан туған идеология. ХХІ ғасырдың табалдырығында тәуелсіздігіне жеті жыл болған ел өмірбаянында тарихи және саяси ірі оқиға – ел ордасы Алматыдан Астанаға көшті. Қазақстанда сексен бес мыңнан аса ірілі-ұсақты өзен бар. Осы өзендердің жетеуі ғана бір мың шақырымнан әрі созыла ағады. Астананың ортасын қақ жарып ағып жатқан Есіл – сол жетеудің бірі. Сарыарқадағы Нияз тауынан басталып, Батыс Сібірге жеткенде Ертіске қосылатын өзеннің ұзындығы – 2450 шақырым. 1830-1832 жылдары Есілдің жағалауы, қазіргі Қосшыда Ақмола әскери округі құрылды. Ұлан далада әскери бекіністер қаптап, қарулы казактардың жергілікті тұрғындарға зорлық-зомбылығы көбейді. Хан Кене атқа қонды 1838 жылдың 28 мамырында Кенесары хан Ақмоладағы әскери бекіністі басып алды. Осы күнді жаңа стильге көшіргенде 10 маусым шығады. Хан Кене Ақмола бекінісін алған күннен тұп-тура 160 жыл өткенде тәуелсіз Қазақстанның жаңа астанасының тұсаукесері өтті. Бұл 1998 жылдың 10 маусымы болатын. Кенесары ханның арман-мақсатына жетпегені тарихтан белгілі. Дала іштен тынды. Ал қала баяу да болса, іргесін кеңейте берді. 1862 жылдың 23 қазанында Ақмолаға Ресей империясының қаласы деген дәреже берілді. Қаланың ұзақ жылдар бойы негізгі кәсібі сауда-саттық болды. Кейінгі ғасырда ғана мұнда мәдени мекемелер салынып, архитектуралық ғимараттар бой көтерді. Қазіргі Астана қаласының әкімдігі орналасқан ғимарат, 1961 жылы Кеңес Одағында салынған ең зәулім Компартия мекемесі. Коммунистік партияның бас хатшысы Никита Хрущев еліміздің солтүстіктегі бес облысын Ақмола, Көкшетау, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстанды біріктіріп «Тың өлкесі» деген аймақ құрды. Келесі шешім оны Ресейге қосу болып жоспарланады. Осы 1961 жылы Ақмола қаласы Целиноград болып өзгертіледі. Ел билігі өз қолында болмаса, саяси сұрқиялылықты адамның көз жасы да, күнәсіз құрбандықтар да тоқтата алмасы белгілі. Коммунистік партия басшысының волюнтаристік қөзқарасына сол кезде тойтарыс бере алған азаматтар есімдері бүгінгі елорда көшелеріне берілді. Уақыттан өткен әділқазы жоқ. Қай кезде де мықтыны мықты түсініп бағалаған. 1997 жылы Астанаға көшіп келдік. Сол кездегі елорда тынысын байқататын Республика даңғылы еді. Ол әрмен қарай Жұмабек Тәшенов көшесі болып жалғасады. Тәшенов көшесі Тәуелсіздік даңғылымен жалғасып Ұлттық музей мен Тәуелсіздік сарайына апарады. Астанасына қарап елін таниды. Тәуелсіздігіміздің алтын бесігі, мемлекеттігіміздің алтын діңгегін құраған Алматыдан Астанаға Ұлы көш идеясы қалай туды? Әйгілі жазушы Оралхан Бөкейдің «Қазақ әдебиеті» газетінде 1992 жылы 17 шілдеде жарияланған «Президенттің бір аптасы» эссесін оқығанда, сол кезде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ел болашағы үшін ерекше шешімді іштей қабылдағанын аңғарамыз. «Осы жеті күнде Президент Нұрсұлтан Назарбаев жер шарының жартысын аралап шықты деуге болады. Қай жерге барсақ та сол жерден Қазақстанның күн арқалап салынған қыран құсы бар көк туын көрдік. Құдай-ау, бізді де әлем тани бастаған, әлем мойындай бастаған, егеменді ел болдық-ау, ұзағынан сүйіндірсін деп тіледік», деген Оралхан Бөкей сан ғасырлар ата-бабаларымыз аңсаған ұлттық санадағы өрелі өсиетке оралады. «Үлкен сапар Ақмоладан басталды. Көңіліме түйгенім: алдағы халықаралық үлкен кездесулерге барар жолында Президент аруақты жер Сарыарқаға арнайы бұрылып, атажұртқа тәу еткені, батырлар бас қосқан жерге табанын тигізіп, рухани қуат, медет алғаны еді», деп бір ойдан хабар береді Оралхан ағамыз. Қазақстан, Ресей, Еуропада жеті күн Нұрсұлтан Назарбаевпен сапарындағы өте қызу да қызықты кездесулерді журналистік көзқараспен бақылаған Оралхан Бөкей жазушылардың бас газетінде осындай қорытындыға келеді. Ата тарихтан білетініміздей астана болған қалалардың барлығы да ұлттың өсіп-өркендеуіне тікелей әсер еткен. Арада екі ай өте 18 қыркүйекте «Қазақ әдебиетінде» пікіралысу орайында «Астананы Ақмолаға көшірсек» атты бас тақырыппен үлкен мақала шықты. Апта сайын бұл мәселе зиялылардың басылымында екі жыл қатарынан талқыланып отырды. 1994 жылы 6 шілдеде Республика Жоғарғы Кеңесі астананы Ақмолаға көшіру туралы Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың ұсынысын қолдап, дауыс берді. Жаңа астанада адамдардың да санасы жаңаруына жол ашылды. Екі аптада Ақмоладағы басты көшелердің барлығы дерлік ұлттық тұлғалар атымен жаңартылды. Тарих жолы қашанда тайғақ. Төл тарихымыздағы қасиетті бабаларымыз жүріп өткен өмір салтынан үйренер өнегелі үлгілер аз емес. Асығыс жағдайда өзгертілген көшелердің қала сыртындағы 200 метрлік бөлігі Қаракерей Қабанбай батырға бұйырды. Ел өсті, мемлекет өркендеді. Қазір бұл даңғыл 20 шақырымға созылып жатыр. Мемлекеттік Қабанбай қорығы, Ұлттық пантеон салынуда. Жер жүзі дүниетанымы өзгеріс үстінде. Ғылым мен технологиялар саласында үлкен төңкерістер күн сайын тіркелуде. Бұл өзгерістерде алға тартқан озады. Кейін кеткен тозады. Елордада 100 мектеп, 20 колледж, 20 жоғары оқу орны бар. Олардың қатарында халықаралық стандартпен сабақ беретін мектептердегі оқушылар, сол Астанадағы тапсырған қорытынды емтихандарының нәтижесімен дүние жүзіндегі кез келген жоғары оқу орындарына қабылдана алады. Біз де Астананың, Астана да біздің ұлттық сана-сезіміміздің көкжиегін кеңейте түседі. Осылайша бас қала бәрімізді рухани жаңғыруға бастай бермек. Махат САДЫҚ, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, журналист Толығырақ: https://egemen.kz/article/171297-zhanhghyrugha-temirqazyq-bolghan-shahar жүктеу/скачать 22,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|