КӨНЕ ДӘУІРЛЕРДЕН – XIV ҒАСЫРҒА ДЕЙІН ӨМІР СҮРГЕН ТАРИХИ ТҰЛҒАЛАР
|
|
Алып Ер Тоңға
|
–
|
(б.з.д. VII) Тұран елінің әйгілі билеушісі.
|
|
Анахарсис
|
–
|
(б.з.б. 605-545 ж.ш.) Сақтардың Гнур патшасының ұлы. АфинығаСолонның кезінде барып қызмет жасаған. Б.з.д. VII-VI ғғ. Ежелгі Грекиядағы «Жеті данышпанның» қатарына кіргізілген.
|
|
Томирис
|
–
|
(б.з.д. 570-520) Сақ халықтарының ел билеген атақты патшайымы.
|
|
Мөде қаған
|
–
|
(б.з.д. IІ-І ғғ.) Ғұн империясының негізін қалаушы.
|
|
Еділ қаған
|
–
|
(400-453 жж. өмір сүрген) Батыс ғұн тайпалар одағының аты аңызға айналған көсемі. Адамзат тарихында өзіндік орны бар тарихи тұлға.
|
|
Алпамыс батыр
|
–
|
Мөлшермен ерте ғұн дәуірі және түркі дәуірінде есімімен басқыншы жауға қарсы ерлігі халық арасына кеңінен тараған батыр.
|
|
Бумын қаған
|
–
|
(545-552) Алғашқы Түрік қағандығын құрушы, қаған.
|
|
Бәйдібек би
|
–
|
(VI-VII ғғ. өмір сүрген) Қазақ елі мен жерінің тұтастығын қалыптастыру жолындағы аты аңызға айналған тұлға.
|
|
Арыстан баб
|
–
|
(VIІ ғ.) Әулие.
|
|
Тоныкөк
|
–
|
(шамамен 646-731 жж. өмір сүрген) шығыс Түркі Қағанаты заманындағы абыз, қаған кеңесшісі.
|
|
Білге қаған
|
–
|
(681-734 жж. өмір сүрген) Шығыс Түркі Қағанатының қағаны.
|
|
Күлтегін
|
–
|
(684-731 жж. өмір сүрген) Шығыс Түркі Қағанатының қолбасшысы.
|
|
Йоллығ-тегін
|
–
|
(VIІ ғ. аяғы-VIIІ басы) Жазушы, тарихшы. Екі бірдей орхон жазбаларының авторы. Шығыс Түркі Қағанатының қағаны.
|
|
Қорқыт ата
|
–
|
(IXғ.) Түркі дәуіріндегі ұлы жырау.
|
|
Әл-Фараби
|
–
|
(870-950 жж.) Орта ғасырдағы түркі әлемінің данышпан ойшылы, энциклопедист ғалым.
|
|
Бұғра хан
|
–
|
(915-955жж.) Қарахан мемлекетінің негізін қалаушы.
|
|
Жүсіп Баласағұн
|
–
|
(1017-1075жж.) Түркі дәуіріндегі «Құтты Білік» дастанының авторы.
|
|
Махмұд Қашқари
|
–
|
(1029-1101жж.) Түркі дәуіріндегі ғұлама-ғалым, түркітілдерінің сөздігін жасаушы.
|
|
Қожа Ахмет Йассауи
|
–
|
(1093-1166 жж.) Түркі дәуіріндегі діндар-философ, сопылық ілімнің негізін қалаушы.
|
|
Майқы би
|
–
|
(1105-1225 жж. өмір сүрген) Қазақ халқының төбе биі.
|
|
Кетбұға
|
–
|
(шамамен 1150-1225 жж. өмір сүрген.) Жырау, күйші, аңыз кейіпкер, қазақтың ұлы жыршысы.
|
|
Ахмет Йүгінеки
|
–
|
(XII ғасырдың соңы – XIII ғасырдың басы) Ортағасырлық ақын, хакім, ойшыл.
|
|
Мұқали батыр
|
–
|
(1169-1223) Мұқали батыр Шыңғыс хан әскерінің сол жақ қанатының бас қолбасшысы болған, 95 мың әскерді басқарған.
|
|
Жошы хан
|
–
|
(1187-1227 жж.)Алтын Орданың негізін қалаған хан.
|
|
Берке хан
|
–
|
(1209-1266 жж.) Алтын Орданыңалғашқы мұсылман дінін қабылдаған ханы.
|
|
Бейбарыс сұлтан
|
–
|
(1223-1277 жж.) Мамлюктердің төртінші сұлтаны, Мысыр елін 17 жыл билеген, аса көрнекті әскербасы.
|
|
Жамал Қарши
|
–
|
(1230-1315 жж.) жазушы, тарихшы. Ол Орта Азия мен Қазақстан қалаларының саяси өмірі мен мәдени, шаруашылық құрылысының тарихын суреттеген.
|
|
Едіге
|
–
|
(XIII-XIVғғ.) Түркі халықтарына ортақ батыр.
|
XIV-XVIII ҒАСЫРЛАРДА ӨМІР СҮРГЕН ТАРИХИ ТҰЛҒАЛАР
|
|
Ұрыс хан
|
–
|
(т.ж.б – 1377 ж.) Ұрыс ханныңбилігі тұсындаАқ ОрдаАлтын Ордаданбөлініп шыққан соң, тәуелсіз хандық болып жарияланды.
|
|
Сыпыра жырау
|
–
|
(шамамен XIV ғ.ө.с.) Жыршы, суырып салма ақын.
|
|
Асанқайғы жырау
|
–
|
(XIV-XVғғ.) Көшпелілер философы, данышпан.
|
|
Қазтуған жырау
|
–
|
(XIV-XVғғ.) Жырау.
|
|
Тоқтамыс хан
|
–
|
(шамамен 1350-1406 жж.) Алтын Орда ханы.
|
|
Домалақ ана
|
–
|
(1378-1456 жж.) Есімі ел ұранына айналған абыз аналардың бірі.
|
|
Ұлықбек
|
–
|
(1394-1449 жж.) белгілі түркі ғалымы, астроном, математик. Орта ғасырлардағы басты обсерваториялардың бірінің негізін қалаған.
|
|
Алаша хан
|
–
|
(XIV-XV ғғ.) Батыр, би, ұлыс билеушісі.
|
|
Қобыланды батыр
|
–
|
(шамамен XV ғ.) Қазақ хандығының қалыптасуының бастапқы кезеңіндегі атақты батыр.
|
|
Орақты батыр
|
–
|
(1420-1501 жж.)Батыр. Керей мен Жәнібек хандардың тұстасы.
|
|
Әлішер Науаи
|
–
|
(1441-1501 жж.) Түркі халықтарына ортақ ұлы ақын, ойшыл, мемлекеттік қайраткер.
|
|
Керей хан
|
–
|
(1465-1478 жж.) билік құрған, Қазақ хандығын негіздеуші.
|
|
Шора батыр
|
–
|
(туған жылы белгісіз– 1546 ж.) Батыр.
|
|
Шалкиіз жырау
|
–
|
(шамамен 1465-1560 жжөмір сүрген) Жырау, орта ғасырлардағы қазақ поэзиясының көрнекті өкілі.
|
|
Жәнібек хан
|
–
|
(1478-1480 жж.) билік құрған, Қазақ хандығын негіздеуші.
|
|
Доспамбет жырау
|
–
|
(1490-1523 жж.) Жырау, қолбасшы батыр.
|
|
Мұхаммед Хайдар Дулати
|
–
|
(1499-1551жж.) Ортағасырлық тарихшы, «Тарих-и Рашиди» кітабының авторы.
|
|
Қасым хан
|
–
|
(1511-1518 жж.) билік құрған қазақ ханы.
|
|
Қапал батыр
|
–
|
(1513-1606 жж.) Жоңғар шапқыншылығына қарсы күрескен қазақ батыры.
|
|
Қадырғали Жалайыри
|
–
|
(1530-1605жж.) Ортағасырлық тарихшы.
«Жамиат-тауарих» кітабының авторы.
|
|
Хақназар хан
|
–
|
(1538-1580 жж.) Билік құрған қазақ ханы. Қасым ханның баласы. Қазақ хандығын нығайтуға айрықша үлес қосқан хан.
|
|
Жиембет жырау
|
–
|
(1570-1575 жж.) жылдар шамасында туып, 1643 жылы қайтыс болған) Жырау, батыр.
|
|
Жалаңтөс батыр
|
–
|
(1576-1656 жж.) Қолбасшы, батыр.
|
|
Тәуекел хан
|
–
|
(1586-1598 жж.) Билік құрған қазақ ханы.
|
|
Қарасай батыр
|
–
|
(1589-1671 жж.) Қазақтың һас батыры.
|
|
Есім хан
|
–
|
(1598-1628 жж.)Билік құрған қазақ ханы.
|
|
Ағынтай батыр
|
–
|
(1599-1672 жж.) Қазақтың батыры. Есім мен Жәңгір ханның сенімді серіктерінің бірі.
|
|
Әнет баба Кішікұлы
|
–
|
(1626-1723 жж.) «Жеті жарғыны» құрастыруға қатысқан атақты 7 бидің бірі.
|
|
Салқам Жәңгір
|
–
|
(1628-1652 жж.) Билік құрған қазақ ханы.
|
|
Әйтеке би
|
–
|
(1644-1700 жж.) Қазақтың аса көрнекті биі.
|
|
Төле би
|
–
|
(1657-1756 жж.) Қазақтың аса көрнекті биі.
|
|
Әлмерек абыз
|
–
|
(1658-1756 жж.) Батыр, шешен.
|
|
Қожаберген жырау
|
–
|
(1663-1762жж.) Жырау-жыршы, қолбасшы, мемлекет қайраткері.
|
|
Қазыбек би
|
–
|
(1665-1755 жж.) Қазақтың аса көрнекті биі.
|
|
Бұқар жырау
|
–
|
(1668-1781 жж.) Қазақтың аса көрнекті жырауы.
|
|
Есет батыр
|
–
|
(1669-1757 жж.) Батыр, қолбасшы.
|
|
Қосы батыр
|
–
|
(1670-1760 жж.) Жоңғар басқыншылығына қарсы күрескен батыр.
|
|
Жолбарыс би
|
–
|
(1671-1761 жж.) Атақты қолбасшы, батыр, шешен, әділ би.Ақтабан шұбырынды жылдары жоңғарлармен болған шайқаста батырлық көрсеткен.
|
|
Мөңке би
|
–
|
(1675-1756 жж.) Белгілі би, Әбілқайыр хан кеңесшілерінің бірі, жырау.
|
|
Ақтамберді жырау
|
–
|
(1675-1768 жж.)Қазақтың аса көрнекті жырауы.
|
|
Тәуке хан
|
–
|
(1680-1718 жж.) Билік құрған қазақ ханы.
|
|
Бөгенбай батыр
|
–
|
(1690-1778 жж.) Қазақтың һас батыры.
|
|
Қабанбай батыр
|
–
|
(1692-1770 жж.) Қазақтың һас батыры.
|
|
Ескелді би
|
–
|
(1692-1770 жж.) Батыр, би, шешен. Жоңғар басқыншылығына қарсы соғыста қол бастаған батыр.
|
|
Әбілқайыр хан
|
–
|
(1693-1748 жж.) Билік құрған Кіші жүз ханы.
|
|
Шақшақ Жәнібек батыр
|
–
|
(1693-1752жж.) Жоңғар шапқыншылығына қарсы күрес қаһарманы. Бірінші болып1742 жылы Тархан атағын алған.
|
|
Балпық би
|
–
|
(1694-1784 жж.) Батыр, би, шешен. Балпық бидің еліне деген қызметі мен әділдігі туралы Шоқан Уәлиханов, Құнанбай Өскенбайұлы жазған.
|
|
Қанай би
|
–
|
(1695 -1780 жж.) Би, қоғам қайраткері.
|
|
Өтеген батыр
|
–
|
(1699-1773 жж.) Жоңғар басқыншылығына қарсы күрескен қазақтың белгілі батыры.
|
|
Малайсары батыр
|
–
|
(1700-1756 жж.) Жоңғар басқыншылығына қарсы күрескен қазақтың белгілі батыры.
|
|
Барақ батыр
|
–
|
(1702-1772 жж.) Жоңғар - қалмақ шапқыншылығына қарсы күресте қол бастаған батырлардың бірі.
|
|
Сәмен батыр
|
–
|
(1704-1777жж.) Бұланты шайқасында ерлік көрсеткен батыр.
|
